Шупашкар хула кунне ирттернӗ май ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче «Чаршав уҫӑлас умӗн. Театрлӑ Шупашкар» мероприяти ирттермелле.
Аса илтеретпӗр, Республика кунӗнче кӑҫал пуҫласа Театр каҫне йӗркелеме палӑртнӑччӗ. Анчах ҫанталӑк начар пуласси пирки пӗлтернине кура ӑна урӑх вӑхӑта куҫарма тивни пирки пӗлтерчӗ ЧР Культура министерстви. Ҫапах та Ҫӗнӗ Шупашкарти сӑнав театрӗ палӑртнӑ вӑхӑтра «Ха-ха по-черному» шоуна пӗрех кӑтартнӑччӗ-ха. Ҫапах та палӑртнине ирттерӗҫех. Вӑл, вулакан ӑнланчӗ ӗнтӗ, Хула кунӗнче пулӗ. Ӑна курас текенсен республикӑн Наци вулавӑшӗ умӗнчи сквера пухӑнмалла. Мероприяти 18 сехетре пуҫланӗ те 21 сехетчен пырӗ. Унта театрализациленӗ композицисене, спектакльсен сыпӑкӗсене, «Лебединое озеро» балет сценисене кӑтартӗҫ.
Темшӗн этеме хӑй тунӑ чарусӑр, тискер ӗҫӗсемшӗн чӗрчунпа танлаштараҫҫӗ. Ку вара тӗрӗсех-ши? Этем ӑс-тӑнлӑ пулсан та хӑш чухне хаярлӑхӗпе, хӗрхенӳсӗрлӗ пулнипе чӗрчунтан ирттерет. Этеме пӗр енчен тыткалӑшне кура икӗ ушкӑна пайлама май пур: пӗрисем — хута яраҫҫӗ, ӑсталаҫҫӗ, теприсем вара ют ҫын тунӑ пурлӑха аркатаҫҫӗ. Ҫакӑн йышши, «алӑ кӗҫтет» чирпе аптӑракансем республика тӗп хулинче сахал мар курма пулать.
Иртнӗ эрнере хула кӳлмекӗнче 5 светильника аркатнӑ, урамри 1 ҫутӑ юпана хуҫнӑ имӗш. Чарусӑр ӗҫӗ тӑвакансене хальлӗхе тӗпчесе пӗлмен-ха. Администраци пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх паянхи кун ку ӗҫ-пуҫпа администрацилле тӗпчев иртет.
Раҫҫей Федерацийӗн пуҫиле кодексӗпе киллешӳллӗн вондализм ӗҫ-пуҫшӑн явап 14 ҫултан пуҫланать.
— Кун йышши пуҫтахланушӑн ашкӑнчӑка 50–100 МРОТ (250–500 пин тенкӗ) администраци штрафӗ е 6 уйӑхлӑ юсав ӗҫӗсем е тата 3 уйӑхлӑ администрациллӗ арест кӗтет, — пӗлтерет Инесса Иванова юрист.
Светильниксемпе ҫӳтӑ юпине каҫхи вӑхӑтра аркатнӑ. Шупашкар администрацийӗ хула пурлӑхне ватнӑ ашкӑнчӑксем пирки мӗн те пулин пӗлекен ҫынсене йӗрке хуралҫисене е хулари диспетчер службине «074» номерпа пӗлтерме ыйтаҫҫӗ.
«Туй кӑлтӑксӑр иртмест», — каларӑш паянхи пурнӑҫра та хӑйӗн чӑнлӑхне ҫухатман. Савӑнӑҫлӑ пулӑмра та ятлаҫса е тытӑҫса илмеллӗх сӑлтавӗ яланах тупӑнать. Ав, Шупашкарта пулса иртнӗ инкек ҫакна тепӗр хут ҫирӗплетнӗ.
Иртнӗ кану кунӗсенче республика тӗп хулинче мӑшӑрланакан икӗ чун туй савӑнӑҫлӑ иртессе шаннӑ ӗнтӗ, анчах та шанни кӑлӑха пулнӑ. Юрӗ, йӗркипех каласа парар.
Туй вӑл тепӗр майлӑ хӗвешӳ: пур те таҫта васкаҫҫӗ, тӗл паллисӗр енчен енне чупкалаҫҫӗ, темрен юласран хӑраҫҫӗ. Васкакан вара вакка сикет. Кӑна ӗнтӗ ваттисем ахальтен мар каланӑ. Хайхи туйра вара качча тухакан хӗрӗн тантӑшӗ ватӑсем каланине чухласах кайман пулмалла. Пулас мӑшӑрсем ларса пыракан урапана хуса ҫитес тесе вӑл ҫул урлӑ каҫакан ҫуран утакансене те асӑрхаман, ҫапса кайнӑ.
«НТВ» хыпарланӑ тӑрӑх вӑйлӑ ҫапӑннине пула арҫынпа хӗрарӑм темиҫе метр малалла вӗҫсе кайнӑ. Иккӗшӗ те вара хӑйсем тӗллен ура ҫине тӑма пултарайман, вӗсене пӗрремӗш медицина пулӑшӑвне туй хӑнисем кӳнӗ. Ҫав вӑхӑтра иртсе пыракан васкавлӑ пулӑшу урапи вара икӗ шӗремете пульница леҫнӗ.
Инкекре шар курнӑ хӗрарӑмпа арҫын самай сусӑрланнӑ.
Ҫурлан 9-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗн ҫумӗ Андрей Тимофеев Шупашкарта ҫул-йӗр ҫинчи инкеке лекнӗ. «Toyota Camry» машинӑна тытса пыраканскер ун чух вӑл ӗҫе кайма тухнӑ пулнӑ иккен, Калинин тата Гагарин урамсен пӗрлештерекен ункӑра тепӗр йӗр ҫине кӗме хӑтланса «Лада Калина» машинӑна пырса лекнӗ. Инкекре ҫынсем аманман-ха. Машинӑсем кӑна кӑштах чӗрмеленнӗ.
Министр ҫумӗ правилӑна пӑсни пирки административлӑ протокол ҫырнӑ-мӗн. Министра 100 тенкӗлӗх штрафлама йышӑнни пирки хыпарлать «Ирӗклӗ сӑмах» сайт РИА Новости пӗлтернине тӗпе хурса.
Хысна резина пек тӑсӑлмасть те ӗнтӗ, укҫана валеҫиччен ӑна ӑҫта ямалли пирки ҫиччӗ виҫме тивет. Шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсене аталантарасси ҫум программӑпа килӗшӳллӗн уйӑракан укҫана тивӗҫессишӗн республика шайӗнче конкурсах ирттернӗ. Пӗтӗмпе 75 учреждени хутшӑннӑ иккен.
Территорие хӑтлӑх кӳме уйӑраканнине Ҫӗрпӳ районӗнчи «Ҫӑлтӑрчӑк», Ҫӗнӗ Шупашкарти туберкулезпа чирлисен «Чебурашка», Шупашкарти 134-мӗш ача-пӑча пахчи тивӗҫнӗ. Вӗсене кашнинех 48-шар пин тенкӗ лекӗ.
Шкул ҫулне ҫитменнисен ӗҫӗнче ҫӗнӗ меслетсене аталантарма вара тупра йӑлтах Шупашкарта сапаланӗ. 65 пиншер тенке тӗп хулари 75-мӗш, 168-мӗш, 23-мӗш ача пахчисем илӗҫ.
Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансем хӑйсен ҫурчӗсен тӑрӑмӗпе кӑсӑкланмаҫҫӗ иккен. Пурте мар-ха. Чылайӑшӗ. Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх енӗпе потребительсен правине хӳтелес енӗпе ӗҫлекен общество ертӳҫи Олег Ялугин харпӑрлӑхҫисенчен 3 проценчӗ кӑна хастаррине палӑртнӑ. Шупашкар хула админситрацийӗн муниципалитет ҫурт-йӗрне тӗрӗслесе тӑрас енӗпе ӗҫлекен пай пуҫлӑхӗ Наталья Васильева та ҫынсем хастар маррине асӑрханӑ.
Тӗрӗссипе вара ҫынсен парвуртарах пулни кирлех. Шупашкарти ҫуртсенчен чылайӑшӗн, акӑ, ҫурт-йӗре тытса тӑма управляющи компание палӑртма вӑхӑт ҫитет. Пиллӗк ҫулта пӗрре ҫакӑн пек йышӑнмалла та, вӑхӑчӗ ҫитет-мӗн.
Маларах асӑннӑ халӑх организацине илсен, ӑна уҫнӑранпа ҫынсене тӗрлӗ ыйтупа 500 хут ытла йышӑнма тивнӗ. «Кунне 20–30 ҫын килет», — тесе каланӑ организаци ертӳҫи Олег Ялугин. Судра 40 ытла тавӑҫ выртать иккен. Халӑх организацине пыракансем тӗрӗслев органӗсем алран кайтӑр тенӗн хурав панине те калаҫҫӗ-мӗн. Кунта вӗсем прокуратурӑпа Ҫурт-йӗр инспекцине ӳпкелеҫҫӗ иккен.
Шупашкар хулинче пурӑнакан 23 ҫулти пӗр ашшӗ тӑван тӗпренчӗкӗ умӗнче парӑма кӗрсе кайнӑ. Нумай та мар, сахал та мар — 44 пин тенке яхӑн.
Парӑмлӑскере суд приставӗсем чикӗ леш енне кайма чарас тенӗ. Чунӗ сиснӗ тейӗнех вӗсен. Кӗҫех ҫамрӑк ашшӗн инҫе ҫула тухас шухӑш ҫуралнӑ. Анчах парӑм пур та — ҫул та хупӑ. Инҫе ҫӗре каяс кӑмӑлӗ пысӑк пулнӑ-тӑр ҫав ун — алимент парӑмне тӳлеме амӑшне янӑ. Тен, кам пӗлет, асли хӑй пынӑ пуль. Ара, аннемӗрсемшӗн эпир яланах ача мар-и? Алимента тӳлеме арҫыннӑн амӑшӗ хӑй пынӑ. Тӗп парӑма татнисӗр пуҫне унӑн суд приставӗсем ӗҫ тунишӗн илекен тӳлеве те татма тивнӗ. Унӑн виҫи 7 процентпа танлашать. Ҫапла вара кӗсьене 3 пине яхӑн ҫӳхетме лекнӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 22–27-мӗшӗсенче Шупашкарта парашют спорчӗ енӗпе Тӗнче кубокӗ тата Европа чемпионачӗ тата юниорсен ӑмӑртӑвӗ иртет. Ӑна А.В. Ляпидовский ячӗллӗ аэроклубра йӗркелӗҫ. Ӑмӑртӑва хутшӑнакансем хӑйсен пултарулӑхне акробатика тата тӗл анса ларас енӗпе кӑтартрӗҫ.
Унта 20 ҫӗршыври 200-е яхӑн спортсмен килсе ҫитмелли пирки пӗлтерет республикӑн Спорт министерстви. Чи йышлӑ ушкӑн Китайран килмелле иккен — унтан 20 ҫын хутшӑнмалла. Раҫҫей те кая юласшӑн мар — ӑмӑртӑва 17 парашютист тухмалла.
Кашни халӑх хӑнасене хӑйне евӗр хӑналать. Чӑвашсен те авалтан пыракан йӑла-йӗркисем пур. Хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа, сӑра куркипе кӗтсе илес йӑла паянхи кун та тытӑнса пырать.
Шупашкарта чӗретлӗ урапасен салонӗ уҫӑлнӑ хыҫҫӑн организаци ертӳҫисем чаплӑ хӑнасене — вӗсен шутӗнче Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьева та — выҫӑлла килелле ярас темен. Пуян сӗтӗл пуҫтарса хаклӑ хӑнасене тутлӑ апат-ҫимӗҫпе тивӗҫтернӗ. Ку ҫеҫ те мар, тен салон ӗҫӗ такӑр ҫулпа кустарса пытӑр тесе ятарласа така тукмакне пӗҫӗрнӗ, кӑсӑклӑ апатпа вара VIP хӑнасене хӑналанӑ.
Техника аталанӑвӗ пурнӑҫа самай ҫӑмӑллатса пыннипе никам та тавлашса тӑмӗ. Ак, сӑмахран, хӑйсен шӑпӑрланӗсене ача пахчисене вырнаҫтарма шутланӑ ашшӗпе-амӑшӗ те техника пахалӑхне туйса илме пултарӗҫ.
Малашне ача пахчине ҫырӑнтарма амӑшсен килтен тухмасӑрах компьтерпа темиҫе пусӑм ҫеҫ тумалла. Патшалӑх тивӗҫтерӗвӗн пӗрлӗхлӗ порталӗнче Шупашкар ҫыннисем валли шкул ҫулне ҫитмен учрежденисен электронла ҫырӑнтарӑвӗ ӗҫлет. Ку ҫеҫ те мар, ҫырӑнтарнӑ хыҫҫӑн ача чӗретре мӗнле вырӑн йышӑннине те ыйтса пӗлме май пулӗ. ПТП порталне ярса панӑ электронлӑ ыйтса ҫырнӑ хут тӳррех Шупашкар хула администрацине лекет. Тивӗҫтерӳсене пурнӑҫлани ҫинчен вара смс-ҫыру урлӑ е электронлӑ почта урлӑ пӗлтерсе тӑрӗҫ.
-8.0 °C