Тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче чӑваш чӗлхипе чӑвашлӑх ыйтӑвне хускатнине час-часах асӑрхама пулать. «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «Эсӗ — ман хӗвелӗм, эсӗ — ман тӗнче» пабликра та чӑваш чӗлхи пирки сӑмах пуҫарнӑ.
«Паян ҫамрӑк ашшӗ-амӑшӗсенчен нумайӑшӗ пепкисене вырӑсла калаҫса ӳстерет. Мӗн сӑлтавпа-ши? Ахӑртнех, тӗпренчӗкӗсене чӑваш чӗлхи кулленхи пурнӑҫра кирлӗ пулмасть, вырӑсла калаҫни вара пур алӑка та яри уҫать тесе шутланӑран ҫапла хӑтланаҫҫӗ», — тесе ҫырнӑ унта.
«Манӑн тете, Шупашкарта пурӑнать пулин те, икӗ ывӑлне чӑвашла калаҫса ӳстерет. «Ашшӗн чӗлхине пӗлмен ачасем ашшӗне чӑнласах хисеплеме пултараҫҫӗ-и вара?» — тет вӑл пӗр иккӗленмесӗр», — хӑпартланнӑ пост авторӗ пиччӗшӗпе.
Пӗр енчен, чӑваш арӗ-арӑмӗ хӑйӗн ачисемпе хӑть Шупашкарта, хӑть Хусанпа Мускавра, хӑть чикӗ леш енче тӑван чӗлхепе пупленинчен тӗлӗнмелли нимӗн те ҫук-ха. Анчах пурте апла туманран ирӗксӗрех тӗлӗнме те хӑпартланма тивет курӑнать.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Акчикассинче пурӑнакан Елена Патьянова Ҫӗнӗ ҫул умӗн килӗ умӗнче юртан танк ӑсталаса лартни пирки сайтра хыпарланӑччӗ. Хӗрарӑм кунашкал кӳлепесене саккӑрмӗш ҫул ӗнтӗ ӑсталать. Аса илтерер: кӑҫал вӑл виҫӗ сысна ҫури, сысна, Хӗл Мучи, Юр пике, Юр кӗлетке те ӑсталанӑ.
Совет Союзӗ вӑхӑтӗнчи танка Елена Патьянова Мускаври музейра курнӑ, ҫавӑн хыҫҫӑн вӑл ӑна ӑсталама тӗллев лартнӑ. Ку ӗҫе хӗрарӑм темиҫе кун пурнӑҫланӑ.
Тӑрӑшни харама кайман. Акчикасси ял тӑрӑхӗнче Ҫӗнӗ ҫул умӗн «Ҫӗнӗ ҫул валли – юртан тунӑ чи лайӑх композици» конкурс ирттернӗ. Елена Александровнӑн ӗҫӗсем пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Игорь Герасимов ӑна тав ҫырӑвӗпе тата парнепе чысланӑ.
Ӗнер, раштавӑн 26-мӗшӗнче, Раҫҫейӗн наукӑсен академийӗн ӗҫченӗсене Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патшалӑх наградисемпе чысланине эпир пӗлтернӗччӗ. Савӑнӑҫлӑ мероприяти Чӑаш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ представительствинче иртнӗ.
Чӑваш халӑхӗн историйӗпе этнологине тӗпчеме тӳпе хывнӑшӑн Чӑваш Республикин Хисеп грамотипе Раҫҫейӗн наукӑсен академийӗн академикне, асӑннӑ академин Этнологипе антропологи институчӗн ӑслӑлӑх ертӳҫине Валерий Тишкова тата ҫав институтӑн ертсе пыракан ӑслӑлӑх ӗҫченне Александр Коростелева чысланӑ.
«Народы и культуры» (чӑв. Халӑхсем тата культурӑсем) ярӑмпа «Чуваши» монографие кӑларнӑшӑн Этнологипе антропологи институчӗн директорӗн ҫумне Марина Мартыновӑна, тӗп ӑслӑлӑх ӗҫченне Владимир Зорина, ӑслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченне Людмила Миссоновӑна чысланӑ.
Раҫҫейӗн наукӑсен акадмийӗн академикӗ Валерий Тишков «Чуваши» монографи пӗчӗк тиражпа тухнине, вӑл хӑвӑрт саланса пӗтнине палӑртнӑ та, Михаил Игнатьев Элтепер кӗнекене хушма тиражпа кӑларма Чӑваш Ен пулӑшма хатӗррине пӗлтернӗ.
Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Енри 42 ача Мускава савӑк кӑмӑл-туйӑмпа тухса кайнӑ. Вӗсем Пӗтӗм Раҫҫейри Ҫӗнӗ ҫул елкине лекӗҫ.
Делегаци йышӗнче – тӑлӑх ачасем тата ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ шӑпӑрлансем. Ҫавӑн пекех йышлӑ ҫемьесенчи тата ҫитӗнӳсем тунӑ ачасем, ҫар ҫапӑҫӑвӗсене хутшӑннӑ ашшӗсен шӑпӑрланӗсем пур.
Ӗнер шкул ачисем Патшалӑх Кремль керменӗнче Ҫӗнӗ ҫул спектаклӗ курнӑ, тӗрлӗ вӑйӑпа конкурса хутшӑннӑ, пылак парнесем илнӗ. Ачасем Ҫӗнӗ ҫул умӗн капӑрланнӑ Мускава та курса киленӗҫ, Д.Ю.Куклачев ячӗллӗ театрта, «Мосфильм» киностудин музейӗнче пулӗҫ.
Чӑваш Енӗн тӗп хулине, Шупашкара, экологи ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен Раҫҫейри пӗрремӗш телекуравпа кӑтартасшӑн. Телекуравне хальлӗхе уҫман-ха. Анчах хута яма палӑртнӑ. Ҫакӑн пирки Мускавра ӗнер иртнӗ «Держава XXI век» (чӑв. XXI ӗмӗрти тӑван ҫӗршыв) нацин комплекслӑ программин йӗркелӳ комитечӗн анлӑ ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Мероприятие, сӑмах май, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.
Ларӑва «Чӗрӗ планета» халӑхсен хушшинчи экологи юхӑмне аталантарса пыракан правленийӗн ертӳҫи, Раҫҫейӗ естествӑлла наукӑсен академийӗн академикӗ, биологи наукисен докторӗ Николай Дроздов профессор ерсте пынӑ.
Николай Дроздов профессор Чӑваш Енре пулнине палӑртнӑ. «Шупашкар — пуласлӑх хули, экологи енчен таса вырӑн, хитре», – тенӗ вӑл. Ҫавна май Шупашкара экологи телекуравӗн эфирӗнче кӑтартас кӑмӑллине пӗлтернӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Акчикасси ялӗнче пурӑнака Елена Патьянова юртан танк ӑсталанӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата унӑн хӗрӗ Анжелика каласа кӑтартнӑ.
Елена Патьянова саккӑрмӗш ҫул ӗнтӗ юртан кӳлепесем ӑсталать. Кӑҫал та вӑл килӗ умне илемлетнӗ. Хальхинче вӑл юртан Т-34 танк ӑсталанӑ, ӑна сӑрланӑ.
«Анне совет танкне Мускаври музейра курнӑ та ӑна юртан ӑсталама шухӑшланӑ. Вӑл ӗҫрен килет те ҫур ҫӗр ҫитиччен тенӗ пекех юртан тата пӑртан кӳлепе ӑсталать. 4 кунран танк хатӗр пулчӗ», - каласа кӑтартнӑ Анжела.
Пальяновсен килӗ умӗнче танксӑр пуҫне Хӗл мучи, Юр пике, Юр кӗлетке, йытӑ, сысна ҫурисем те пур. Вӗсене вара ҫемйипех ӑсталанӑ.
Паянпа ыран Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Мускавра — ӗҫлӗ визитпа.
Паян вӑл «Держава XXI века» (чӑв. XXI ӗмӗрти ҫӗршыв) комплекслӑ наци программин йӗркелӳ комитечӗн ларӑвне хутшӑннӑ. Унта ҫӗршывра экологи телекуравне тата «Знамя Победы 2015–2020» (чӑв. 2015-2020 ҫулсенчи Ҫӗнтерӳ ялавӗ) патриотизм программине аталантарас ыйтусене хускатнӑ.
Паянах Михаил Игнатьев Раҫҫейӗн наукӑсен академийӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗсене чӑваш халӑх историйӗпе этнологийӗпе ҫыхӑннӑ тӗпчевсемшӗн чысланӑ.
Ыран Михаил Игнатьев ыр кӑмӑллӑх тата социаллӑ пӗлтерӗшлӗ организацисене аталантарас ыйтусене сӳтсе явакан РФ Патшалӑх Канашӗн ларӑвне хутшӑнӗ. Унсӑр пуҫне вӑл ӗҫлӗ тӗрлӗ тӗлпулу ирттреме палӑртса хунӑ.
РФ ШӖМӗн следстви департаменчӗ Шупашкар районӗнчи Лапсар ҫывӑхӗнче пулнӑ авари тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ. Ку ӗҫре самосвал рулӗ умӗнче ларнӑ водителе айӑпласшӑн. Ӑна следстви вӑхӑтӗнче арестленӗ.
Аса илтерер: хӑрушӑ авари юпа уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пулнӑ. Самосвал Канашран Мускава кайма тухнӑ микроавтобус ҫине пырса кӗнӗ. Аварире 1 ҫынран 11-шӗ вилнӗ, тепри пульницӑра куҫне хупнӑ.
Следстви шухӑшӗпе, самосвал рулӗ умӗнче ларнӑ 58 ҫулти водитель тормоз йӗркеллӗ ӗҫлеменнине, ҫанталӑк япӑх пулнине пӑхмасӑрах хӑвӑртлӑха пысӑклатнӑ. Ҫитменнине, вӑл тимлӗхе ҫухатнӑ.
Палӑртса хӑвармалла: вилнӗ ҫынсен тӑванӗсене компенсаци панӑ.
Чӑваш Енри тата тепӗр шӑпӑрлан «Лучше всех» (чӑв. Пуринчен те лайӑххи) телешоура ӳкерӗннине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, вӑл телекӑларӑма Пӗрремӗш каналпа вырсарникун каҫсерен кӑтартаҫӗ. Ӑна Алексей Галкин шӳт ӑсти ертсе пырать. Раштавӑн 23-мӗшӗнчи телекӑларӑмра 3 ҫулти Мария Александровӑна кӑтартрӗҫ. Вӑл Раҫҫейӗн тӗрлӗ хулинчи паллӑ вырӑнсемпе паллаштарчӗ. Унпа Максим Галкин «тӗнчери чи ҫамрӑк экскурсовод» тесе паллаштарчӗ.
Кӑларӑма ача ашшӗ-амӑшӗпе тата хреснашшӗпе-хреснамӑшӗпе пынӑ. Хӗрачан ҫулталӑкри Глеб шӑллӗне те аслисем пӗрле илнӗ.
Шупашкарта пуринчен ытла мӗн килӗшни пирки телеертӳҫӗ ыйтсан Маша: «Диван», — тесе хуравларӗ. Мускавра ӑна, амӑшӗ Ксения каланӑ тӑрӑх, Василий Блаженный чиркӗвӗ килӗшнӗ.
Шупашкарта пурӑнакан Екатерина Бухтоярова Пӗрремӗш телеканалпа пыракан «Давай поженимся» (чӑв. Атя пӗрлешер) кӑларӑма хутшӑннӑ.
Хулари ритуал пулӑшӑвӗнче церемониймейстер пулса ӗҫлекенскер 2017 ҫулта та телекӑларӑмра ӳкерӗннӗ. Пӗрремӗш хут унта кайма хӗрӗ сӗннӗ иккен. Хӗрарӑм мӑшӑрӗпе 12 ҫул пурӑннӑ хыҫҫӑн уйрӑлнӑ. Мӗн ватӑлса пурӑниччен пӗрле пурӑнма упӑшка тупас шанчӑкпа вӑл Мускава кайнӑ. Унччен вӑл хӑйӗнпе паллаштаракан пысӑках мар видеоролик ӳкерсе ярса панӑ. Телекӑларӑмра паллашнӑ арҫынпа пӗр вӑхӑт ҫыхӑну тытнӑ хыҫҫӑн сукмакӗсем икке пайланнӑ.
Екатерина Бухтояровӑна телешоу ӗҫченӗсем хальхинче хӑйсем чӗннӗ иккен. Ҫӗнӗ ҫул умӗнхи кӑларӑмра ӑна 2018 ҫула ӑсатнӑ май сӑмах калама ыйтнӑ.
+17.3 °C