Паянхи куна пирӗн сайт ҫумӗнчи электронлӑ вулавӑшра 7 пин ытла хайлав шутланать, вӗсен пӗтӗмӗшле калӑпӑшӗ — 41 миллион ытла саспалли. Авторсен йышӗ те пӗчӗк мар — 1000 ытла. Вӗсен шутӗнче ачасем пур пулин те чӑваш литературинче палӑрнӑ пур авторӑнне те тенӗ пекех хайлавӗсене тупма-вулама май пур. Кӗнекесен йышӗ вара 100 яхӑн — 93 штук.
Нумай пулмасть кӗртнӗ кӗнекесемпе хайлавсене аса илес пулсан, ҫаксене асанма пулать: Никифор Мранькан «Ӗмӗр сакки сарлака» романӗн 4-мӗш тата 5-мӗш кӗнекисем, Геннадий Пласкинӑн «Ҫавраҫил» романӗ, Марина Карягинӑн «Хум пӑшӑлтатӑвӗ» кӗнеки (кӗртсе пыратпӑр) тата ыттисем.
Электронлӑ вулавӑша эпир 2008 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче уҫса. Унти кашни хайлава эсир epub форматпа уҫласа илсе хӑвсамӑрӑн смартфонӑрсенче вулама пултаратӑр.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чӑваш литературин XX ӗмӗрӗнчи историйӗ» кӗнекен пӗрремӗш пайӗ кун ҫути курнӑ. Унта 1900–1955 ҫулсем кӗнӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн специалисчӗсем хатӗрленӗ ӑслӑлӑх кӗнекинче чӑваш литератури XX ӗмӗрӗн пӗрремӗш ҫурринче епле аталанни пирки ҫырса кӑтартнӑ. Ӑна икӗ тапхӑрпа ӑнлантарнӑ: наци шухӑшне шыранӑ тапхӑр (1900–1929 ҫулсем) тата канонизациленӗ соцреализм тапхӑрӗ (1930-1955 ҫулсем).
Кӑларӑма статьясем, ҫав тапхӑрти ҫыравҫӑсене пултарулӑх портречӗсем кӗнӗ. Монографире этноцентрика енӗпе ӗҫленӗ ҫыравҫӑсен пултарулӑхне пысӑк тимлӗх уйӑрнӑ.
Тишкерӳ статйисене В.Г.Родионов, Г.И.Федоров, А.Ф.Мышкина профессорсем ҫырнӑ. Ҫавӑн пекех Н.Г.Ефремова-Ильина, И.Ю.Кириллова, В.В.Никифоров, И.В.Софронова хутшӑннӑ.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ 55 ҫулхи юбилейне уявлама хатӗрленет. Театр ӗҫӗ-хӗлӗ 1960 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Федор Васильевӑн «Шывармань» оперипе пуҫланнӑ.
Пирвайхи 15 ҫул театрӑн илемлӗх ертӳҫи Борис Марков пулнӑ. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, театр ҫӑмӑл мар лару-тӑрура ҫуралнӑ. Ун чухне профессионал хор та, балет та пулман. Специалистсем те ҫитмен. Савутсенчен, фабрикӑсенчен, аслӑ шкулсенчен пултарулӑх ушкӑнӗнчи ҫынсем килнӗ унта. Вӗсем каҫсерен репетицисем ирттернӗ.
Историе илес пулсан, Чӑваш академи драма театрӗн тата Чӑваш патшалӑх филармонийӗн симфони оркестрӗн ҫумӗнче 1959 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх музыка драма театрӗ йӗркеленнӗ. 1969 ҫулта вӑл уйрӑм ушкӑн пулса тӑнӑ, 1993 ҫулта вара Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн ятне панӑ.
Юбилей каҫӗнче Георгий Хирпӳн «Нарспи» оперине кӑтартӗҫ. Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче эксклюзивлӑ концерт пулӗ, унта артистсен ачисем сцена ҫине тухӗҫ. 27-мӗшӗнче вара халӑха «Шывармань» курма чӗнеҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 15–16-мӗшӗсенче Шупашкарта «Купӑс — манӑн чун» Пӗтӗм Раҫҫей фестивалӗ иртнӗ. Унта Тутарстанри, Мари Элти, Чулхула облаҫӗнчи купӑс, баян, аккардеон калакан маттурсем пухӑннӑ.
Фестивале пултаруллӑ ҫамрӑксене тупса палӑртас, вӗсене хавхалантарас тӗллевпе ирттернӗ.
Фестивале Вӑрмарти ачасен ӳнер шкулӗнче вӗренекен маттур арҫын ача Иван Еруков та хутшӑннӑ. Ваня 8 ҫулта кӑна-ха, анчах вӑл конкурсра пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ.
Вӑрмар ачи 9 ҫул тултарманнисен ушкӑнӗнче — баян, аккардеон, купӑс калакан солистсен номинацийӗнче — 3-мӗш вырӑн ҫӗнсе илме пултарнӑ.
Жюри Ваня Еруковӑн пултарулӑхне пысӑка хурса хакланӑ. Арҫын ача музыка пултарулӑхне Валентина Васильевна Павловская патӗнче туптать.
Шупашкарта ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Хӗрлӗ тӳремре концерт иртӗ. Хальхинче Чӑваш Республикин тӗп хулине РФ тава тивӗҫлӗ артистки Вика Цыганова килӗ.
Иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче палӑрнӑ ҫӑлтӑр Шупашкар сцени ҫинче юрӑсем шӑрантарнӑ. Вика Цыганова эстрада тата патриотлӑх юррисен жанрӗнче ӗҫлет. Ӑна халӑх юрӑҫ пек кӑна мар пӗлет. Вика Цыганова ыркӑмӑллӑх ӗҫӗпе те тӑрӑшать.
Вика Цыганова шалти ҫарсен салтакӗсене, тӑлӑх ачасене, сусӑрсене концертсем кӑтартнӑ. Вӑлах Афганистанра ывӑлӗсене ҫухатнӑ амӑшӗсене пулӑшакан акцисене хутшӑннӑ. Цыганова Чечняра та пӗрре мар пулнӑ. Юлашки ҫулсенче вӑл Крыма пӗрре мар ҫитнӗ.
Шупашкарти Хӗрлӗ лапамра Вика Цыгановӑн концерчӗ 19 сехетре пуҫланӗ. Ӑна славян ҫырулӑхӗн тата культурин кунне халаллӗҫ. Уява ҫулсерен ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ.
Мускавра тӗнчипе паллӑ композиторӑн, Андрей Эшпайӑн, 90 ҫулхине халалланӑ концерт иртнӗ.
Андрей Яковлевич ятне Чӑваш Енре кӑна мар, ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнче сума суни пирки Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗ пӗлтерет.
Чӑн та, Эшпай оркестр валли, оркестрпа пӗрле уйрӑм каламалли инструментсем валли 9 симфонипе темиҫе сочинени, камерӑпа инструмент сочиненийӗсем, балетсем, опереттӑсем хайланӑ. Вӑл — 100 ытла романс авторӗ. Фильмсемпе спектакльсем валли миҫе кӗвӗ ҫырман-ши?
Андрей Эшпай ячӗ Чӑваш Енпе тачӑ ҫыхӑннӑ. Унӑн амӑшӗ — Анатолий Тогаев чӑваш композиторӗн тӑванӗ. Эшпай Сӗнтӗрвӑрринчи 1-мӗш вӑтам шкулта вӗреннӗ. Шкул тенкелӗ ҫинчен хӑй ирӗкӗпе фронта кайнӑ. Пулемет училищинче вӗреннӗ хыҫҫӑн 1-мӗш Белорусси фрончӗн йышӗнче ҫапӑҫнӑ.
Сӗнтӗрвӑррине Андрей Яковлевич хӑйӗн иккӗмӗш тӑван килӗ тесе калать-мӗн. Вырӑнтисем унта вӑл тӑтӑшах пырса ҫӳрени пирки пӗлтереҫҫӗ.
Вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторне халалласа Елчӗк районӗнчи Кӗҫӗн Таяпари вулавӑшра «К. Иванов — чӑваш поэзийӗн ҫӑлтӑрӗ» ятпа пысӑк курав йӗркеленӗ. Унта классикӑн кӗнекисемпе, пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе, ун ҫинчен тӗрлӗ писатель хакласа, тишкерсе ҫырнӑ хайлавсемпе паллаштараҫҫӗ.
Ҫавӑн пекех вулавӑшра ҫак ялта ҫуралса ӳснӗ хастар вулаканӑн Вениамин Кудряшовӑн «Вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑри сӑнарсем» ятлӑ ӳкерчӗксен куравне те йӗркеленӗ. Ӳнерҫӗ библиотекӑпа чылайранпа туслӑ ҫыхӑну тытать. К.Иванов ҫулталӑкӗ пулнине шута илсе никам хистемесӗрех хайхискер алла хутпа кӑранташ тытнӑ иккен. Хӑй ӗҫӗсенче вӑл Петр Сизов художник ӳкерчӗкӗсене тӗпе хунӑ.
Вулавӑшра «Нарспи» поэмӑри сӑнарсене чӗртсе тӑратнӑ. Вӗсен авторӗсем — Кӗҫӗн Таяпара пурӑнакан Нина Михайлова, Анна Савинова, Маргарита Галкина тата Александра Козлова.
Ҫак уйӑхӑн 18-мӗшӗнче пирӗн республикӑра Пӗтӗм тӗнчери VIII кинофестиваль уҫӑлӗ. Унӑн президенчӗ малтанхи пекех Раҫҫей халӑх артисчӗ, «Мосфильм» киноконцерн тӗп пуҫлӑхӗ Карен Шахназаров юлӗ. Анчах хӑй вӑл килеймест иккен. Ҫакӑн сӑлтавӗ вӑл «Анна Каренина» фильм ӳкерме пуҫланипе ҫыхӑннӑ-мӗн.
Аса илтеретпӗр, фестиваль хӑнисем куракансемпе Шупашкарта, Етӗрне, Пӑрачкав, Красноармейски районӗсенче тӗл пулӗҫ. Фильмсене яланхиллех тӳлевсӗр кӑтартӗҫ.
Тӳресен 11 ӗҫ пахаламалла лекӗ. Сахал йышлӑ халӑхсен фильмӗсене Евгений Цымбал режиссер, сценарист, актер ертсе пыракан ушкӑн тишкерӗ. Фестиваль вӑхӑтӗнче Раҫҫейре, Финляндире, Хорватире, Казахстанра ӳкернӗ кинокартинӑсемпе паллашма май килӗ. Ҫавнашкалах чӑваш режиссерӗсем ҫӗнӗ 3 ӗҫ кӑтартӗҫ.
Чӑваш Ене кӗҫех Вилле Хаапасало актер килмелле-мӗн. Вӑл «Волга с Вилле Хаапасало за 30 дней» проектпа килӗ.
Кӑҫал ҫурла тата авӑн уйӑхӗсенче Атӑл пирки вунӑ сериллӗ проект старт илӗ. Вӑл финн телекуравӗ валли пулӗ.
Марат Никитин режиссер пӗлтернӗ тӑрӑх, Вилле Хаапасало актер Чӑваш Енре темиҫе кун пулӗ. Вӑл чӑвашсемпе тӗл пулӗ, вӗсем пулӑшнипе вырӑнти йӑла-йӗркепе паллашӗ.
Фильма авалхи чӑвашсен ӗҫӗ-хӗлӗ пирки ӳкерӗҫ. Ҫавӑн пекех унта республикӑри ҫамрӑксем пирки каласа кӑтартӗҫ.
Сӑмах май, Вилле Хаапасало — финн тата Раҫҫей актерӗ. Вӑл — РФ патшалӑх премийӗн лауреачӗ (2003). Ӑна ҫак ята литература тата ӳнер тытӑмӗнче «Кукушка» фильмӗшӗн панӑ.
Ҫу уйӑхӗн иккӗмӗш ҫурринчен Шупашкарти урамсенче куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӗҫ. Ку вӑл — Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗн пуҫарӑвӗпе пулнӑ япала.
Мобильлӗ вулавӑшсене Шупашкарти кӳлмекре, Республика тӳремӗнчи скверта, Студентсен скверӗнче вырнаҫтарӗҫ.
Мобильлӗ вулавӑшсене QR-кодпа тивӗҫтерӗҫ. Вӗсем электрон меслетпе вуламалли кӗнекесен каҫҫине кӑтартрӗҫ. Ҫапла майпа элеткрон кӗнекесене смартфон е планшет урлӑ вулама май килӗ. Сӗнекен литература шутӗнче — тӗнче, Тӑван ҫӗршыв тата ача-пӑча литератури. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи ҫинчен калакан кӗнекесене те куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӑшнипе вулама май килӗ. Ҫынсем «буккроссинг» текен кӗнекепе ылмашмалли пӗтӗм тӗнчери юхӑма та хутшӑнайӗҫ. Ятарлӑ ҫӳлӗк ҫинчен вӗсем хӑйсене килӗшнӗ кӗнекене илме, ун вырӑнне урӑххине хӑварайӗҫ.
А. Николаев ячӗллӗ, Шупашкара — 500 ҫул парксенче тата Лакрей вӑрманӗнче тата Шупашкар ҫыннисем канма юратакан тӑватӑ ҫӗрте кӗнеке вуласа ларма хатӗрленӗ вырӑнсем пулӗҫ.
-1.7 °C