Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Шупашкарта анлӑ мероприяти иртрӗ. Юбилее халалланӑ мероприятисен марафонне районсемпе хуласен парачӗпе, артистсене йышлӑн пухса уҫрӗҫ. Ҫав саманта Чӑваш Ен Наци телекуравӗ «тӳрӗ эфирта» кӑтартрӗ.
Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхине халалланӑ мероприятисен марафооне пӑхнисенчен пӗри, Мария Готлиб, Чӑваш патшалӑх художество музейӗнчи ӳнерҫӗ, кӑлтӑксем те асӑрханӑ. Вӑл Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, юрӑҫсем фонограммӑпа юрланӑ. Ертӳҫӗсем «Марфа ТрУбина», «Ленинская искрА», «МОрис Яклашкин» тесе каланӑ. Тепӗр майлӑ каласан, ударенисене тӗрӗс мар лартнӑ. Ку хыпара вуланисем тӗлӗннине пытарайман. Вӗсенчен хӑшӗсем: «Трубинана та пӗлмеҫҫӗ-шим?» — тесе аптӑранӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Чӑваш Енри ҫыравҫӑсен пӗр ушкӑнӗ Раҫҫей Патшалӑх Думин Финанс рынокӗ енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫипе Анатолий Аксаковпа тӗл пулнӑ. Кун пирки республикӑри Профессионал ҫыравҫӑсен правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова мессенджерсенчен пӗринчи ҫыравҫӑсен ушкӑнӗнче пӗлтернӗ.
Ҫыравҫӑсемпе ҫавӑн пекех Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Сергей Семенов тӗл пулнӑ. Вӗсем, сӑмах май каласан, иккӗшӗ те — «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташӗсем.
Чӑваш Енри ҫыравҫӑсем РФ Патшалӑх Думин тата Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн депутачӗсемпе хальхи чӑваш литературин хӑш-пӗр ҫивӗч ыйтӑвне сӳтсе явнӑ.
Ӗҫлӗ курнӑҫу Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче иртнӗ. Унтан вӗсем асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ.
Чӑваш Енӗмӗр кӑҫал хӑйӗн 100 оҫулхине асра юлмалла палӑртма хатӗрленет. Сумлӑ уява халалланӑ Шупашкарти мероприятисене пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 15 сехетре савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӗҫ.
Ку пулӑм ячӗпе Шупашкарти Пӑр керменне пухӑнӗҫ. Унта районсемпе хуласен парачӗ иртӗ. Театрализациленӗ кӑтартура тӑван республикӑмӑр аталанӑвӗн тӗрлӗ ҫулти тӗп тапхӑрӗсемпе паллаштарӗҫ. Чӑваш Ен аталанӑвне самай витӗм кӳнисене ҫав кун чыслама палӑртнӑ. Кирек епле уяври пекех юрӑ-ташӑ ӑстисем те пулӗҫ, вӗсем хӑйсен пултарулӑхӗпе мероприятие илем кӳрӗҫ.
Уява Чӑваш Ен Наци телекуравӗн тӳрэ эфирта кӑтартӗ.
Чӑваш Енӗн Информполитика министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятин телеверсине ҫав кунах, пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, 20 сехет те 30 минутра кӑтартӗҫ.
Кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче хамӑрӑн паллӑ ентеш — сӑвӑҫ, прозаик тата куҫаруҫӑ Нестер Кириллович Ефимов (литературӑри псевдонимӗ - Янкас) ҫуралнӑранпа 111 ҫул ҫитрӗ. Ҫакна халалласа, нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗнче районти Культура ҫуртӗнче "Янкас вулавӗсем" ӑслӑлӑхпа тавра пӗлӳ конференцийӗ иртрӗ.
Конференцине Н. Янкас ячӗллӗ литературӑпа искусство тата культура пӗрлӗхӗн "Эпир - Трак ен ҫыравҫисем" (сӑвви - Николай Ершовӑн, кӗвви - Иван Прокопьевӑн) юррипе уҫрӗҫ. Ҫак мероприятине Н. Янкасӑн пиччӗшӗн ывӑлӗ - Петр Митрофанович Митрофанов профессор, ветеринари ӑслӑлӑхӗсен докторӗ хутшӑнни те хӑйне евӗр пысӑк савӑнӑҫпа телей пулчӗ. Вӑл хӑйӗн пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинче чарӑнса тӑчӗ, пултаруллӑ ҫывӑх тӑванне — Н. Янкаса аса илчӗ, ентешсене унӑн ятне сумлӑн упраса пурӑннӑшӑн чӗререн тав турӗ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх ертӳҫи И. Прокопьев Петр Митрофанович кӑкӑрӗ ҫине Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх паллине ҫирӗплетрӗ.
Унтан Красноармейскинчи вӑтам шкул учителӗ В.М. Михайлов "Михайлов Александр Ефимович - карап ӑсти" темӑпа тухса калаҫрӗ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх ертӳҫи И. Прокопьев Виталий Михайлович кӑкӑрӗ ҫине наукӑна аталантарас ҫӗрти пысӑк тӳпешӗн - Н.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунне халалланӑ пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Унта хӗрарӑм-поэтсен вулавӗ пулнӑ тата «Мир цвета глаз женщины» (чӑв. Хӗрарӑм куҫӗн тӗслӗ тӗнче) курав уҫӑлнӑ.
Курав, сӑмах май, 30 ытла ӗҫпе паллаштарать. Пейзажсем, натюрмортсем, портретсем... Курава йӗркелес енӗпе Чӑваш Енри Художниксен союзӗн пайташӗ Светлана Кокель тӑрӑшнӑ.
Музей ертӳҫи Ирина Оленкина пӗлтернӗ тӑрӑх, музейри пултарулӑх каҫӗ йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Ӑна ҫулсерен йӗркелеҫҫӗ.
Людмила Исаева, Лидия Сарине, Зоя Сывлӑмпи, Светлана Березкина, Нина Пӑрчакан хӑйсен сӑввисене вуланӑ, Людмила Сачкова прозаик тата драматург пултарулӑх планӗпе паллаштарнӑ. Венера Сандомирова чӑваш халӑх юррисемпе романссем юрланӑ.
Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Григорий Данилов республикӑн Правительство ҫуртӗнчи паянхи канашлу пирки Фейсбукра пӗлтернӗ. Унта пухӑннисем, вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, республика парламенчӗ ячӗпе Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев патне ҫырупа тухасшӑн. Вӗсем чӑваш чӗлхине сыхласа хӑвармалли тата упрамалли патшалӑх программи хатӗрлеме сӗнесшӗн.
Халӑх ушкӑнӗнчи хӑйӗн постӗнче Григорий Данилов ЮНЕСКО чӑваш чӗлхине пӗтекен чӗлхесен списокне кӗртнине аса илтернӗ.
Григорий Данилов депутат пӗлтернӗ тӑрӑх, паянхи канашлура МИХсен пӗр пайташӗ те пулман. «Патшалӑх Канашӗн аппарачӗ пӗлтермен-ши е ку темӑна хускатма ҫӳлтен хушман-ши?» — тесе пуҫ ватнӑ парламентари.
Чӑваш чӗлхипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗн чӑваш парламентӗнчи фракцийӗ Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнчи сессийӗнче хускатнӑ.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрте пурӑнакан Юрий Туринке Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаевран ыйтса ҫырнӑ. Ӑна вӑл Олег Алексеевичӑн Фейсбукри страницинче шӑрҫаланӑ.
Юрий Туринке Чӑваш Енре Раҫҫей Конституцийӗн 14-мӗш статйине пӑснипе ҫыхӑннӑ ыйту тесе палӑртнӑ. Ыйту авторӗ чӑвашсен чӑн тӗнне хӗсӗрлени пирки сӑмах хускатнӑ. Ҫӗрпӳре православи чиркӗвӗ ыйтнипе чӑваш юпине ишнине асӑннӑ, Муркаш районӗнче те ҫавах-мӗн. Юрий Туринке чӑвашсен йӑли-йӗркине ирттермелли вырӑн тума Шупашкарта ҫӗр уйӑрма ыйтнӑ.
2017 ҫулта Юрий Туринке хуҫалӑхӗнче чӑваш юписен комплексне (сӑнӳкерчӗкре) уҫнӑччӗ.
Иркутск хулинче пурӑнакансем нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Ҫӑварни уявне пуҫтарӑннӑ. Вӑл асӑннӑ хулари Офицерсен ҫуртӗнче иртнӗ.
Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн ертӳҫи Вероника Тимофеева ӗнентернӗ тӑрӑх, уявра хӑнасене кичем пулман. Хавасланнӑ та вӗсем, вӑйӑ та вылянӑ. Ҫӑварни йӑли-йӗркине аса илме, аса илме ҫеҫ те мар, ӑна пурнӑҫлама пикеннӗ. Хӑнасем хуран кукли пӗҫерме те вӗреннӗ.
Чӑваш тата бурят ташшисене ташлама вӗрентекен ӑсталӑх сехечӗсем те пулнӑ.
Унтан хӑнасем тулли сӗтел хушшине ларса вӗри чейпе, тутлӑ апат-ҫимӗҫпе хӑналаннӑ.
Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен пӗрлӗхӗ Ҫӑварни ирттерме пулӑшнӑшӑн «Родничок» фольклор тата «Коляда» хореографи ансамблӗсене тав тӑвать. Фольклор ушкӑнне Раҫҫей вӗренӳ ӗҫӗн хисеплӗ ӗҫченӗ Татьяна Крашенинникова ертсе пырать, концертмейстерӗ — Олег Шуленко; «Коляда» ансамбле — Татьяна Асламова.
Тӗмен облаҫӗнчи чӑваш культурин центрӗнче Чӑваш музейӗ уҫӑлни ҫинчен асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗн президенчӗ Ираида Маслова Фейсбукра пӗлтернӗ.
Чӑваш наци музейӗ Тӗменти культура тата ӑслӑлӑхпа тӗпчев учрежденийӗ шутланать. Унта Ҫӗпӗр чӑвашӗсен пурлӑхпа ӑс-хакӑл пуянлӑхӗ упранать. Музейра 18 ӗмӗртӗн пуҫласа паян кунччен таранхи материалсем: кил-тӗрӗшре, ӳнерте усӑ курнӑ хатӗрсем тата ытти те — пур.
Музей йӗркелеме пулӑшнӑшӑн «Тӑван» ассоциацийӗн канашӗн пайташӗсене тата вырӑнти хастарсене тав тунӑ. Хӑшӗсене ятран асӑннӑ. Кунта Людмила Васильева, Ольга Федорова, Алёна Кучкильдинова, Александр Уркина пур.
Музея нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче саванӑҫлӑ лару-тӑрура тӳре-шарана тата журналистсене пухса уҫнӑ. Тӗменти патшалӑх культура институчӗн музыка, хореографи тата театр факультечӗн деканӗ Л.В. Демина музея парнесем панӑ.
Чулхула чӑвашӗсем наци культурисен фестивальне хутшӑннӑ. Асӑннӑ тӑрӑхри йӑхташӑмӑрсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Алина Артемьева Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче иртнӗ.
Чулхула облаҫӗнчи Канавинск районӗнчи «Мы вместе!» (чӑв. Эпир пӗрле) VII фестиваль Маргарита Назарова ячӗллӗ Чулхулари циркра иртнӗ.
Кӑҫалхи фестивале Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Мероприятие Чулхула тӑрӑхӗнчи 2 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Фестивале вӑрҫӑ ветеранӗсем те курма пынӑ. Халӑха савӑнтарма 15 наци диаспорин, общество организацийӗсен пайташӗсем пуҫтарӑннӑ. «Чулхулари чӑвашсен наципе культура автономийӗ» общество организацийӗн «Чулхула чãвашēсем» фольклор ансамблӗ хутшӑннӑ.
Алина Артемьева пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль вырӑнти циркӑн асра юлмалли программипе вӗҫленнӗ.
-4.7 °C