Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Юратма вĕрентĕм

курайманлăхран,

çын айне пулсан

çĕнтерме вĕрентĕм.

Йывăр чух вĕрентĕм

савăнса кулма,

курайми пулма

тăшманран вĕрентĕм.

Çĕнтерсе çеç мар,

тепĕр чух хăрасчĕ.

Юратса çеç мар,

тарăхса курасчĕ.

Инкекне курасчĕ

кулнине пула,

хам тăшманпала

туса уйăрасчĕ.

Тепри пулсассăн ют çĕре кайсассăн

Пытарĕччĕ йăх-несĕл таврашне.

Чапа тухсассăн, аллăран каçсассăн

Каларăн уççăн ху чăн чăвашне.

Сана ĕçченлăх, çивĕч ăс пилленĕ,

Вĕсем упранă тăлăх ачана.

Эс вĕсене пулах çӳле çĕкленнĕ,

Хăвпа пĕрле çĕклерĕн халăхна.

Асамлăха ăçтан ăнкарнă эсĕ?

Ырлать, мухтать ăсталăхна тĕнче.

Виçелĕх, шайлашу, ачашлăх тĕсĕ

Пĕр тикĕс курăнать çуртусенче.

Çуллахи Сад картипеле эрешĕ —

Çак тĕнчери кĕтретсенчен пĕри.

Карта илемĕн тупсăмĕ мĕнре-ши'

Ăсна килмен-ши чăвашсен тĕрри?

Санра сăн илнĕ Смольнăй мăнастирĕ,

Эсех çĕнетнĕ Петергоф сăнне.

Миçе хутчен-ши Питĕрпурăн ирĕ

Сăнанă эсĕ ыйхă татнине?

Ытти çĕрте те эсĕ йĕр хăварнă:

Ăна пĕлтерĕ Хĕллехи Кермен,

Ĕлккен чиркĕвӳпе мухтанĕ Пярну...

Мĕн чухлĕ çурт сăнне-ши ӳкермен?..

Санра грузин янралĕ чĕрлĕх чĕртнĕ,

Ĕçе вĕрентнĕ Питĕрпур çынни.

Чун-чĕрӳне, тен, лăпланмасăр хĕртнĕ

Малалла

Тĕнчипе пĕр тытăçу пырать.

Вилĕм – чĕрĕлĕх.

Çĕнтерĕ хăшĕ?

Йывăртан шатăртатать Çĕр кăшăль,

кĕрешӳ йӳçет, хаярланать.

Пурнăçра мĕн çĕрнĕ – вилĕм ĕçĕ,

вăй илет вăл ирсĕр чунсенчен.

Эй, çĕнел, йӳçсе çĕнел, тĕнче!

Лапчăт киввине, ун çитнĕ вĕçĕ!

Чĕрĕлĕх – çунса тăран чĕре,

пурнăçпа сывлан пур йывăç-курăк.

Мĕн кивелнĕ –

кирлĕ мар пире,

çĕр çинче йĕрке тăватпăр урăх.

Тытăçу.

Галактика чĕтрет.

Вилĕм – чĕрĕлĕх.

Çĕнтерĕ хăшĕ?

Кĕрешӳ çĕнелчĕ çĕн çĕпрен,

йывăртан шатăртатать Çĕр кăшăль.

Эп вилсен пуçна усса ан ут.

Тупăкрах-ши çĕрĕп? Çук, ку мăшкăл!

Йывăç та пулса тĕнче курмашкăн

вирхĕнсе тухатăп тепĕр хут.

Тус, тăшман та килĕç чыс тумашкăн,

ĕçсе çийĕç, таптĕç йывăçа.

Çакăн хыççăн шăпланса тăмашкăн

йывăр пулĕ сассăр сăвăçа.

Йывăçсем çил майăн вăшăл-вăшăл.

Вилнисем каласшăн пулĕ тем?

Пĕр хĕстерчĕ лартрĕ тупăк-кăшăл –

пĕлтереймĕ шухăшне этем.

Чĕрере вĕрет калас сăмахăм,

пĕлес туртăм та пĕтмен пулас.

Йывăç пек лармашкăн эп ухмах-им,

мĕн шутлатăп – каласа юлас!

Эп вилсен пуçна усса ан ут.

Тупăкрах-ши çĕрĕп? Çук, ку мăшкăл!

Вилнĕ хыççăн çут тĕнче курмашкăн

сăвăпа тухатăп тепĕр хут.

7.08.1971

Пурнăç хумĕ хаяр,

хĕрхенмест никама та.

Пĕр çĕклет вăл çӳле,

шыв айне пĕр перет.

Турпасланĕ карап,

эсĕ çеç пурпĕрех

парăнмасăр ăна

кунĕн-çĕрĕн куматăн.

Йăлма пек путнине

калас çук нимĕнле те.

Кĕрешме пӳрнисем!

Пурăнар урăхла:

тек ан пултăр этем

хум çинчи турпасла,

пурнăç хумĕсене

вăл хăй йĕвенлетĕр!

Хусанăн хĕрĕх алăклă

Хăруш тĕрми çинчен хайланă

Юрру ăша хĕртсессĕн те

Санах эп куртăм, Тутирекĕм.

Хăрах куçпа пулсассăн та

Тахçантанпах курасшăн эпĕ

Çап-çутă кĕмĕл алтăрна, —

Ăна Пăкач-мĕн парнеленĕ.

Курассăм çеç те мар, хуллен

Хавас ăна тытса пăхма та.

Асамлă вăй кӳрессĕнех

Шав туйăнса тăрать вăл маншăн.

Пăлхавçăсен йышне пухма

Сана çĕкленĕ харсăр кăмăл

Унта упраннăн ăш вĕçет,

Чĕнсе тăрать таса хăвачĕ.

Пур халăх ĕçченне савса

Мухтавлă вырăс утаманĕ

Ирĕклĕхе çĕнсе илме

Сана ал тăсрĕ ютшăнмасăр.

Чăвашсене пухас тесе

Ялтан яла пайтах хутларăн,

Улпут-хуçа сăнни тĕлне

Пулассинчен те шикленмерĕн.

Ĕç çыннисен кĕрешĕвне

Эс ĕмĕт çитнĕ пек вăй хутăн.

Тĕрме нуши лексессĕн те

Пачах та ӳкĕнмерĕн уншăн.

Ахальтен мар чунна-варна

Пусмăрçăсен кулли витернĕ.

Çав ирсĕр мăшкăл-асапа

Эс каçармашкăн пултараймăн.

Музейсенче çӳренĕ чух

Сан алтăрна курса пулмарĕ.

Кăмрăкланман-тăр вут çинче,

Малалла

Алăк сасси илтĕнсен Паня çаврăнса пăхрĕ. Вăл хăй паллакан хĕрарăм пĕр çĕклем çĕтĕк атă-пушмак çĕклесе кĕнине курсан хĕпĕртесе ӳкрĕ те, унăн кăкринчен тĕлĕннĕ çын сасси хĕсĕнсе тухрĕ:

— Ы-ы!..

Хĕрарăм шартах сикрĕ. Паня та çакна асăрхаса шăпăртах пулчĕ. Хăйĕн сасси çынна çӳçентернине вăл ĕнтĕ тахçанах пĕлет. Çав сасă карланкăри сасă чĕлĕхĕсенчен мар, кăкăртан шалтан тухаканскер, аманнă тискер кайăк сассине аса илтерет, çавăнпа Паня çын умĕнче май килнĕ таран шăпăрт тăма тăрăшать.

Хĕрарăм пĕр мăшăр кивĕ атă, тепĕр мăшăр пӳлĕмре тăхăнмалли тапочки тата икĕ мăшăр çăматă йăтса килнĕ мĕн. Вăл вĕсене Паня умĕнчи касăлса-чĕлпĕкленсе пĕтнĕ ĕç сакки çине хучĕ те хăй те çавăнтах — сăран татăкĕсем, пăта-сăмала хурса тултарнă çĕрех — ларчĕ. Вăл ларнă чух Паня урайне хăяккăн хурса çиеле пир çапнă пуканĕ çинчен кăшт çĕкленчĕ, атă калăпĕсене аяккарах илсе хурса вырăн пушатрĕ.

Хĕрарăм атăçă хăйне хирĕç пăхасса кĕтсе илчĕ те аллисемпе хăлаçланса ăнлантарма тытăнчĕ. Питне хĕрле çавăрса тутăр çыхнă пек туса кăтартрĕ, кăкăрне каçăртса илчĕ, унтан аллине кăкри çине хурса Паня çине тилмĕрсе пăхрĕ, çĕтĕк атă-пушмак енне пуçне сулчĕ. Паня куна çапла ăнланчĕ.

Малалла

– Мĕншĕн сĕвекленчĕ-ши

çула урлă тăвĕ?

– ăна ишме этем

мехел çитернĕ.

– Мĕншĕн чĕп кăларчĕ

вĕçен кайăкĕ?

– Ун йăвине ишме этем

мехел çитереймен…

(«Шурă акăшсен ташши» çеммипе)

Йăм–

ра

хĕл–

хи

до нота илчĕ,

хăй–

пе

пĕр–

ле

хĕл илсе килчĕ

акăш–

сен таш–

ши…

Чĕ–

вен

тăр–

са

юр чĕлтĕртетрĕ,

çак–

на кур–

са

çĕр хĕпĕртерĕ,

мĕншĕн

кулчĕ–

ши?

Ан иксĕлтĕр пирĕн аваллăх юрри!

Мухтав сăмахне тивĕç паттăр Сарри.

Ăсанчĕ тăватă çĕр çул Ахрата,

Манмарĕ чăваш çак сăваплă ята.

Манмарĕ чăваш çакă паттăр ĕçне:

Сарри хӳтĕленĕ чăвашăн чысне!

Ĕнер çеç пулса-шавласа иртнĕнех

Халап ун çинчен пĕлтерет тĕплĕнех.

Кĕрмешрĕç Хусан ханĕсем чăваша

Ялан кăларма мĕскĕне-йăваша.

Тустар кил-çуртне те çарат пурлăхне,

Вăрла, илсе кай ытарми хĕрсене —

Эс пурпĕр ан чĕн те е хирĕç ан тăр,

Хусан умĕнче хăв пуçна усăнтар.

Çапах хусансем шикленеççĕ кăштах,

Чее хăтланма та ӳркенмĕ пуçтах.

Чăваш ырçинчен сăптăран хырçăран

Туй-çуй ирттереççĕ вĕсем хушăран.

Чĕнеççĕ унта ырă ятлă пулса

Айван чăваша шăл йĕрсе те кулса.

Унтан пăрăнма хăтлансан аякка

Касать çурăмна чăвăшти нухайкка.

Вара ӳсĕрлен те каян çемçелсе,

Пуçлан пуплеме тăшманпа ейĕлсе.

Малалла