Хапăлласа кĕтсе илетпĕр

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Кĕнекесем

Шăплăхри аслатиСана ҫырма сӑмах ҫитетКăра çилсем. Пĕрремĕш кĕнекеҪул юлташӗХум пӑшӑлтатӑвӗПăва çулĕ çинчеПахчапа мунча хуҫи

Ял тымарĕ


1

Кăçал, çулталăк вĕçленесси пĕр эрне юлсан, çитмĕл пиллĕк тултарать Семен Яковлевич, тăван ялĕнче, Канаш хутлăхĕнчи Самукварта, тахçан-тахçан, яш-кĕрĕмпе Шĕвĕр çуртĕнчи вăйă картинче юрланă-ташланă чухнехи пекех, халĕ те Яка Çумкка тесе чĕннине хăнăхнăскер. Çаплах кун хыççăн кун шăвăнса иртет те, алăкран шаккать унăн çавра юбилейĕ. Çамрăкрах вăхăтра, мĕн каласси, аллă-утмăлсенче те, хăна-вĕрле пуçтарасси, шавлă йышпа кĕрекене ларса ĕçесси-çиесси, сайра пĕрре курнăçакан хурăнташсемпе чуна уçса калаçасси илĕртсех тăнă. Халĕ вара... Халĕ вунă çул ытла чĕре чирĕпе нушаланакан, сиплевĕш çурчĕн картлашки çинчех ларакан Семен Яковлевич пĕрре те килĕштермест кĕрлевлĕ ĕçкĕ-çикĕ таврашне. Пĕртен-пĕр çывăх тăванĕ, Çĕрпӳре пурăнакан шăллĕ Михала, теплерен, çула май тенĕ пек, хăнана кĕрсен те савăнăçĕ кĕске хӳреллĕ унăн. Паллах, арăмĕпе иккĕшĕ Михалана яланах хапăлласа кĕтсе илеççĕ-ха. Сĕтел çине эрех те лартать Семен Яковлевич, хăйĕнчен вун виçĕ çул кĕçĕн шăллĕпе черкке тултарса ĕçет, вара кĕçĕн тăванне кĕреке хушшинче пĕчченех хăварса хăйне чылайранпа канлĕх паракан кивĕ диван çине кайса выртать. Этем ĕретлĕн ăсатса яраймасть Михалана. Çĕр тăршшĕпех ыйхă килменнипе шухăшласа выртсан та хăйĕншĕн кĕтмен çĕртен тенĕ пек йăтăнса аннă йывăр ыйтăва ниепле те уçăмлăн татса параймасть. Мĕнле ирттерсе ямалла-ха ăна, çут тĕнчере Яка Çумкка çитмĕл пилĕк çул пурăннине паллă тума пуçтарăнакан юбилей каçне? Пăркаланма çук. Юбилейĕ, тен, ĕмĕрти юлашки савăнăçĕ пулĕ. Эх-хе-хей, пайтах пурăнмалла-ха. Усаллине пӳлĕхçĕ сиртĕр те, юбилейччен, çак Автан çулталăкĕ хăйĕн кун хисепне тĕвĕличчен, урасене тăсса хурасси хытах шиклентерет. Чирĕ çавăн пекки Семен Яковлевичăн. Темиçе çул каярах ăна, иртнĕ ĕмĕрти чи хăрушă вăрçă тапхăрĕнче ача пуçĕпех колхозра мăннисемпе тан ĕçленĕскере, ветеран шутне кĕртрĕç. Ытти нимех те çук-ха, çапах та çăмăллăхлă йĕркепе санаторире сипленме май парать вăрçă ветеранĕ пулса тăни. Ĕмĕр тăршшĕнче çӳрекеленĕ-ха, кайса курман мар Атăл леш енчи Кăкшăма та, Хура тинĕс хĕррине те. Çавăнпа халь, май тупăннă чухне, çывăрса юлас темерĕ, арăмĕ те хӳтерсех тăчĕ, супес текен кантурта вăрăм черете тăрса путевка валеçекен пӳлĕме кĕчĕ: Кĕске пулчĕ унти сăмах.

Малалла

Сăмахĕсем Христосăн та...


Сăмахĕсем Христосăн та –

мана çынсем мĕн теччĕр!

Кирек мĕнпе пулсассăн та

чулпа кăна ан печчĕр.

 

Хăш-пĕринпе сăввăмсене

пĕр темăпах çыратăп.

Мĕн-ма ура тапас вырнне

чĕреçĕме çуратăп?

 

Эп Çеçпĕл мар, ун ĕмĕлки.

Тен, хамăн та тем пур-тăр…

Çырас тени ман ĕмĕрхи,

чĕлхемĕр чĕрĕ пултăр!

 

25.06.2007.

Эрех ĕçсессĕн эпĕ мĕн-ма-ха...


Эрех ĕçсессĕн эпĕ мĕн-ма-ха

ялан пекех тухатăп ухмаха?

Çулсем иртсен те юлăттăм хамах,

эп ӳсĕрле, леш урăллах ухмах.

 

25.06.2007.

Чăваш Енре паян çуралнă кун


Ватă Атăл-хуна

В.Ахуна – асăнса

 

Чăваш Енре паян

çуралнă кун.

Пире çĕрле

салют курма сĕнеççĕ.

Çитет хыпар,

çук пулнă-мĕн Ахун.

Салют та мар халь –

çăлтăрсем сӳнеççĕ.

 

Мĕне сиссе

ытла ӳкеççĕ-ши?

Ку – халăха пӳрни,

кĕтен кун-çул-тăр…

Çине-çинех кайсан

Ахун йышши

Пуласлăхра чăвашлăхшăн

кам çунтăр?

 

Ват Атăл пăрахать

хум хыççăн хум,

авланайман яшсем

шыва кĕреççĕ.

… Паян Чăваш çĕр-шывĕн

тунăкун.

Çĕрле çĕр тупăран

вут-хĕм переççĕ.

 

24.06.2007

Гвардеец ӳкрĕ


Пулчĕ вăйлă çапăçу кунта.

Тупăсем чĕтретрĕç сăрт-тăва,

Ирĕлми пăра вата-вата

Çавăрчĕ шарлак юханшыва.

 

Тăшмансем арканчĕç чăл та пар.

Çук, тарма юлмарĕ пĕр сукмак.

Пур енчен çунтарчĕ вут-кăвар.

Пулчĕ хĕсĕк вар та çулăмрах.

 

Фашшистсен виллисене вара

Çăтрĕ тĕпсĕр, тарăн чул çыран.

Çĕнтерӳ çывхарнă вăхăтра

Пĕр гвардеец ӳкрĕ ураран.

 

Ĕмĕрлĕх куçне хупас чухне,

Пурнăçне суран сӳнтернĕ чух,

Ыталарĕ каччă çĕр питне —

Тăшмана нихçан та парас çук.

 

Савнă вăл хĕвеллĕ çĕршыва,

Ĕçлеме юратнă ачаран.

Телейне, тата юратăва

Вăл тăшманăн мăшкăлĕ туман.

 

Вилнĕ чух та вăл чĕри çинче

Тытрĕ хаклă сăнӳкерчĕке.

Пăхрĕ çивчĕн каччă куçĕнчен

Çав ӳкерчĕкри хитре пике.

Пушаннă килĕм-çуртăм, каçарсам, каçар...


Пушаннă килĕм-çуртăм, каçарсам, каçар,

сана кая юлса асилтĕм пулĕ.

Халь каччă мар эп ĕнтĕ, - кукшаланнă ар.

Пĕр çакăнта ман кăмăлăм йăлт тулĕ.

 

Сăваплă пӳртĕмпе асамлă вырăнсем,

кунта тăванăмсен тухайнă чунĕ,

кунти тавралăхра çӳреççĕ пуль вĕсем.

Çитсессĕн вăхăт ывăлне те чĕнĕç.

 

Пурнасчĕ-ха татах та, саншăнах, аннем.

Ху ватлăхна кĕричченех куç хупрăн,

леш тĕнчере кăна, тен, канăç тупрăн.

Ман саншăн та пурнасчĕ, пурнасах теем.

Кунта мунча ларатчĕ. Пĕр ирпе унта

Турри тăвансене çĕн кайăк панă,

тем сăлтавпа çав ачанне вăл çакăнтах

ури çине лартайнă пысăк паллă.

 

Лапки пулманччĕ те ытла çӳллех,

унтан ӳксен ураçăм мăкăлтаннă.

Ларасчĕ тĕк тесе вăрçап хама каллех.

Мана, тен, Турă чăн та сакăлтанă?

 

Элкер ентешĕме, унтан Хусанкая

чылай малтан туя тыттарнă Турă.

Чăвашлăх хирĕнче юлассăм çук кая,

çырса курманччĕ-ха хальччен халтура.

 

Састашĕ ăнăçсăр. Ыйтатăп каçарма.

Малалла

Пире кăштах синкерлĕх кирлĕ...


Пире кăштах синкерлĕх кирлĕ,

унпа кăна поэзи кĕрлĕ,

юну та пулĕ хĕп-хĕрлех…

Кирлех синкерлĕх кăшт, кирлех.

 

16.06.2007.

Хыçсăмах


Йышлă пулнă сумлă пикесем,

Пĕринчен тепри вĕсем сăваплă.

Мĕн тери илемлĕ ячĕсем!

Мĕн тери хăйсем мухтавлă, чаплă!

 

Тивĕç пулнă тĕрлĕ патшана,

Ят яман тĕнче умне тухсассăн.

Эй, тăванăм! Çĕклеме чуна

Тăтăшраххăн вĕсене эс асăн.

Çитеймен-тĕр шухăшăм çавăрса хума...


Çитеймен-тĕр шухăшăм çавăрса хума,

ватăлмасăр пурăнăп теттĕм пуль хама.

 

Пĕр ларса шутлатăп та паянхи куна –

юрату та, пурнăç та вăхăтлăх кăна.

 

Иртсе кайнă хыççăн тин çак кĕрет пуçа,

тĕлĕк курса пурăннăн халь уçап куçа.

Кашни кун ман кĕрешӳ теттĕм эпĕ те.

Ку мелпе пурнать чĕр чун, пурнĕ упăте.

 

Çитĕнтерĕ кайăк та чĕпĕ йăвара.

Çыншăн пурăннин пайти çакă-ши вара?

 

Йăвана чĕп таврăнмасть, çыншăн кил – тĕппи.

Пирĕн çĕр çинчи пайта урăхрах эппин.

Тăван кил, атте-анне паччăр пире пил,

халăхăмăрăн чĕлхи, эс нихçан ан вил.

 

Чăн чăваш, вут куçупа тĕнчене тĕлле –

Çеçпĕлтен çитен хĕлхем пултăр ман тĕллев.

Юрату та, пурнăç та хыçăма юлсан,

Халăхăмăр, эсĕ çеç вилĕмсĕр пулсам!

 

14.06.2007.

В.А. Мукина


Кун-çул сехечĕн йĕппине

шăп вăтăр çул калла куçартăм.

Мускав. Пухаттăм ăс. Яш-ар та, –

çук арăм. Вилнĕччĕ аннем.

 

Кун кунласа, çĕр çĕрлесе

чăваш сăввин çулне йĕрлеттĕм.

Кăштах канса илес тесе

ентеш-студентсемпе сĕрлеттĕм.

 

Сĕрлеттĕмĕр вĕллери пек,

кĕç-вĕç ярассăн вăйлă çăвăр.

Ăшра Мускав та пулнă тăвăр,

вĕçесшĕн пулнă тĕнчипех.

 

Чăваш аваллăхĕ, хальхи

çурхи чечек пек илĕртетчĕ.

Хăш-хăш пире йĕрлет те тетчĕ

йывăç пӳртре пурнан Айхи.

 

Йĕрлетчĕç паттăр Кашкăра,

Шупашкарта хытах шавлатчĕç.

«Алран кайми» унпа юрлатчĕ

студент таврашĕ Мускавра.

 

Любимов гобойçăпала

симфониçĕ Мих. Алексеев

кĕрекере пĕрле лексен-и? –

Упăтерен чăваш пулан.

 

Çу уйăхĕн ум вырсарни

пире пĕр вил тăпри пуçтарнă,

Унта аса илӳ юхтарнă,

пулман-тăр хыттăн калаçни.

 

Мăн кун чухнехи пек таса,

ăшра, чунра сăвап туятăп.

Хĕрес енне пуçа таятăп

Малалла

■ Страницăсем: 1... 742 743 744 745 746 747 748 749 750 ... 794