Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Ан шутлар, нихçан та ан шутпар

Пире вилĕм тивĕ тесе,

Пуç хунă эпир пурнăç шутлă,

Этем ырă куртăр тесе.

Эпир — вилмен,

Эпир — вилмен,

Аннемĕрсем,

Ĕненĕрсем,

Паттăр пулса,

Пуçне хурса,

Вилсен вилмеç ывăлăрсем.

Эпир — вилмен,

Эпир — вилмен.

Вилсе тепĕр пурнăç çуратнă, —

Вилсе юраттарнă мире.

Эпир çĕршыва çеç юратнă,

Çĕршыв та юратнă пире.

Ача çуралать-и, хула-и,

Ĕçхалăх тухать-и хире,

Хĕл кунĕ çитет-и, çулла-и,

Ăçта та ан манăр пире.

Хĕвел, çутă уйăх ан мантăр

Çĕре çулăмран çăлнине,

Этемлĕх çунмашкăн ан патăр

Эпир пурнăç панă çĕрне.

Ан шутлăр, нихçан та ан шутлăр

Пире вилĕм тивĕ тесе,

Пуç хунă пулсан пурăнасшăн,

Малалла

I

Çĕр иртрĕ. Ĕнтрĕк. Шуçам карчĕ

Мала кăвак шăналăкне.

Вара кĕрен хĕвел хăпарчĕ —

Яр уçрĕ кунăн алăкне.

Ак çăлтăрсем вăраххăн сӳнчĕç,

Шупкалнă уйăх тĕлĕрет,

Хыр мĕлкисем тăсмаккăн тӳнчĕç

Четренчĕк сывлăмлă çĕре.

Вăрман вăранчĕ. Чашăлтатрĕ

Чăтлăхсенче ӳсен-тăран;

Йывăçсемпе çил пăшăлтатрĕ,

Каларĕ шăппăн: «Тар, вăран».

Йĕри-тавра пăха-пăха

Уçланкăна пĕр кашкăр тухрĕ.

Кăшт тăчĕ, карăнчĕ те юхрĕ

Апат тупмашкăн чăтлăха.

Кусать çăмха пек йĕплĕ чĕрĕп;

Унта-кунта чĕр чун йăркки.

Çырать шыв çийĕнче пин çĕрĕ

Хĕвелĕн ылтăн пайăрки.

Тĕнче хускалчĕ. Унăн шавĕ

Куна тултарчĕ вăй илсе.

Шур пĕлĕт те, — тӳпе чаршавĕ —

Çухалчĕ сассăр ирĕлсе.

Мĕнле илемлĕ çут тĕнче!

Ăçта пăхатăн — ырлăх, ырлăх.

Япшар çăкалăх çумĕнче

Кашлать куллен ем-ешĕл хырлăх.

Хĕвел кулать, çанталăк ăшă,

Чĕнет тухмашкăн пахчана.

Хускалчĕç темшĕн чăшăл-чăшăл,

Ав, икĕ канăçсăр чана.

Малалла

Вулаканăм, ман сăмахăм

Вĕçленет çак вырăнта.

Ман калавăм та юмахăм

Йăлăхтарчĕ, тен, тата.

Халăхра татах та пулĕ

Паттăр чун та паллă кун.

Чухăн мар чăваш кун-çулĕ,

Пин юпа, пин кукăр ун.

Тишкерсе пĕтереймерĕм,

Пĕлеймерĕм пĕтĕмпе.

Тĕп çула йĕрлерĕм терĕм,

Çыртăм ырă йӳтĕмпе.

Шарламан теме ан хăйăр,

Такмакларăм сăвăлла.

Тан тапса килсессĕн вăйăр,

Хăвăр çырăр хăвăрла.

Ăстарах пулсан ăс-халăр,

Шăрантарăр вичкĕнрех.

Тĕплĕреххĕн, тĕрĕс калăр,

Шухăш юхтăр çивĕчрех.

Каярах çырса пăхмашкăн

Çитлĕ пулĕ çĕн хыпар —

Ан ӳркен ăна пухмашкăн,

Ӳркеврен кăна хăпар.

Çурăлман чечек çурлайтăр

Хӳхĕммĕн илемленсе.

Çут çурта пек çуталайтăр,

Тăтăр йăлтăр хĕмленсе.

Вăл чăваш ятне çĕклетĕр

Чăн-чăн тивĕçлĕ çĕре.

Çакă пултăр чăн тивлетĕр,

Кун курмашкăн пил сире!

Пил илсен пин ылтăн тенĕ,

Малалла

Ик шофер тавлашрĕç. Ан та чар.

Уйăраймăн.

Ах, ытла вĕри те!

Парăнасшăн мар тавра пĕри те,

калăн, пуç касуçă янычар.

Çакăн хыççăн ман автобуса

чылаччен чăмларĕ ийĕ мурĕ:

турткалашрĕ, тапрĕ, кăрт-карт турĕ.

ăшăмра тем килчĕ капланса.

Османсен империне асилтĕм,

Дунайçи пăлхарĕн пурнăçне…

Хăр тавраш ан сулăр çын çине,

пĕр-пĕрне хаяр нихçан ан тивтĕр.

14.09.2007. Анкара. Кăнтăрла.

Тĕнчере çӳрет юмах

(Юмах мар-тăр, чăн сăмах):

Аслă Атăл хĕрринче,

Чăвашсенĕн çĕрĕнче

Микул паттăр хисепре

Хăй ларать тет ĕмпӳре.

Ларать тени тĕрĕс мар,

Ларать теме ĕçсĕр мар:

Ĕçсĕррине ĕç парать,

Ăссăррине ăс парать.

Ертсе пыран халăха

Хăвармасть вăл тăлăха,

Ун хуйхи-суйхи çинчен

Шухăш каймасть пуçĕнчен.

Пурнăçа сăнамалла

Вăл çӳрет ялтан яла.

Тулăх пултăр тет сĕтел,

Хӳхĕм пултăр тет тĕпел.

Пырăр, курăр хулине,

Шупашкарăн кӳллине.

Тирпейленĕ çав кӳлле

Пысăк тĕкĕр темелле.

Пĕрĕхеççĕ пĕрхĕчсем

Йăлтăркка шыв пĕрчисем,

Юмахри лăс юмана

Асилтерсе таçтанах.

Керменсем çĕкленнĕçем

Хӳхĕм çакă вырăнсем.

Тĕрлĕ çĕртен юрлама,

Ăмăртса чупма, курма

Хăнасем килеççĕ тет,

Питĕ тĕлĕнеççĕ тет.

Микул паттăр йăрăсскер,

Йăрăсскер те йăрăскер:

Тухса çӳрет таçта та,

Ăна кирек ăçта та

Хапăлласа кĕтеççĕ,

Татах килсе кур теççĕ.

Тĕнче ăсне ăнкарать,

Малалла

Алăк леш енче – хĕркке кулли.

Пĕр кусайрĕ сасă, кăлтăртатрĕ,

çепĕç туйăмăмсене вăратрĕ,

юн та хăй тымарĕнче тулли.

Эй, астармăш хĕр-упраç сасси,

эс мана пĕр савăнăçăн, тертĕн

çамрăк çулсене аса илтертĕн.

Йывăр иртнипе çеç пурнасси!

Тимлесе тăнлап. Çав иртнинчен

мĕн чуль сасă-кулă илтĕмест-тĕр.

Хор йĕркелĕттĕм халь вĕсенчен,

пулăттăм маэстро та хорместер.

Çав кулла пула хунать тĕнче.

Вăл чăн юрă, юрату çуратрĕ.

…Темле хĕр ман алăк леш енче

кăвакарчăн евĕр кăлтăртатрĕ.

14.09.2007. Анкара. Ир кӳлĕм

Вилнĕ, пĕтнĕ теççĕ улăпсем,

Юлнă тăприсем, çĕр куписем...

Ĕненес килмест çак сăмаха.

Тимлĕрех пăхсамăр çывăха:

Халĕ те вĕсем пурнаç иккен,

Çитĕнсех тăраç чăвашсенчен.

Çул хывать пĕри çӳл тӳпене,

Тишкерет тепри авалхине,

Виççĕмĕш тĕпчет эреш-тĕрре,

Хăш-пĕри сăнать чĕлхемĕре...

Улăпсем пур чух — пурнать чăваш,

Унăн пулĕ паттăрла малаш.

Халь пĕрне илер-и мухтаса?

Чăннипех вăл тивĕçлĕ чыса.

Кашкăр Хуначи текенскере

Сахал мар пĕлеççĕ тĕнчере.

Нимĕçпе якут, хакас çынни

Ăс ыйтса пĕлет унран çĕнни...

Пĕчĕк Хуначи пĕррехинче

Ларнă улăп тĕмески çинче.

Сасăпа калать сисмесĕрех:

«Эх, пуласчĕ улăп евĕрех...».

Ак хайхи такам çĕр айĕнчен

Сас парать: «Ăс пух ваттисенчен.

Ăспала çĕнтерĕн эс хĕçе,

Пуринчен малтан пуç тай ĕçе...».

Улăпа ача итленĕ тет,

Хушнине тума пикеннĕ тет,

Çак ĕçпе ялан супа-супа

Хăй те тухнă чаплă улăпа.

Пухнă вăл чăвашăн ăс-халне,

Пынă ăнтарса ун ĕç-хĕлне.

Сиплеме вĕрентрĕ пурнăçа

Малалла

Кунашкал пулманччĕ-ха чылай,

тĕлĕкре эп кĕçĕр темĕн супнă.

Тăван кил, кукаç та кукамай

инçетре мана шыранă, тупнă.

Мĕн каласшăн пулнă-ши вĕсем?

Пӳрт лартас пирки кăштах шутлап пек,

пур пек палăртса хурайнă лаптăк…

Мĕн тăватăр эсĕр, ватăсем?

Çын тăвас пулать ман хĕрĕмрен,

кĕнеке таврашĕ та çырасшăн.

Тин пуçларăмччĕ-çке ĕмĕре.

Тăхтăрсам, çĕр амăшĕ, çĕр ашшĕ!

ăнланаймĕç тĕрĕкри туссем те.

Палăртса хуни – малтан мала,

ăслăхра кĕтеç туман ĕçсем те, –

пурнмалла-ха манăн,

пурнмалла!

Юпа уйăхĕ вăл вĕçĕ мар.

Эп çуралнă. Аннепе мăнукăм…

Ан хăтланăр-ха çапла тăрукăн.

Ятранах хыватăп çураçма.

Анкара. Пит шавлă Кăзăл ай.

Хăна çуртĕнче эп çурта çутрăм.

Кун пекки пулманччĕ çав чылай.

Тĕлĕкре эп кĕçĕр темĕн супрăм…

14.09.2007. Анкара. Ир кӳлĕм.

Çуралнă тăван ен — манăн Канаш ен,

Ыр сунса кĕтет вăл мана кунсерен.

Чунран савăнатăп тăван енпеле,

Чĕререн саватăп хамăн тĕп киле.

Кунта сар хĕвел те пăхать ăшăрах,

Ачашлать çил лăпкăн кашни утăмрах.

Савнă ен асамлă, вăл ман Канаш ен,

Илĕртет чуна пĕр курăнса хитрен.

Сар тинĕс пек анлă тырă пуссисем,

Куçа тыткăнлаççĕ тарăн çырмасем.

Тăван ен вăрманлă, улăхлă, пуян,

Çыннисем ыр пиллĕ, чунпала пуян.

Шăпчăксем юрлаççĕ кунта хитререх,

Сывлăшĕ те уçă, чуна имлĕрех.

Аслут та мăнаçлăн юрласа юхать,

Ман кунта чĕре те канлĕрех тапать.

Манăн чуна çывăх ачари туссем,

Ялан ыр сунаççĕ паллакан çынсем.

Шурă акăш евĕр ларать хитре шкул,

Ас пухнă кунта эп, чупнă вунă çул.

Тăван ен асамлă çĕр сĕткенĕпе

Вăй илсе эп ӳсрĕм пысăк ĕмĕтпе.

Сана юрататăп çывăх Канаш ен,

Малашне татах та эсĕ чечеклен.

Ман çине пĕр вĕçĕм тинкеретĕн,

килĕшместĕн, тек чĕрре кĕретĕн,

Кипра пĕрлештеретпĕр тетĕн.

Пĕлейсем: сая каян ĕç ку.

Османсен империне мухтатăн,

курдсене пурне пĕр пек куратăн,

сан майлах тесессĕн йăнăшатăн.

Ырламас эп пусмăра, ас ту.

Тĕрĕкре ман çук чĕлхем, хаваслăх,

пиччемсем çунаç пуласшăн аслă,

хăш енне пăхсан та çук пуласлăх.

Чăваша ямасть тăван кĕтес.

Чăваша туртать çăви-масарĕ,

Е Ишек, Çĕрпӳ, Юхма пасарĕ,

АМĂШĂПЕ шукăль Шупашкарĕ...

Çаксене ăнланăн-ши кăть эс?

13.09.2007. Анкара. Каç кӳлĕм.