Чӑваш Енре «Хӗрарӑмсем Канаш аталанӑвӗшӗн: ҫивӗч ыйтуран — стратеги патне» канашлу иртнӗ.

Ҫав мероприятире республика тулашӗнче ӗҫлекен арҫынсен ыйтӑвне сӳтсе явнӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, статистика республикӑри ашшӗсен 26 яхӑн проценчӗ Чӑваш Ен туашӗнче ӗҫленине ӗнентерет. Канашлура ачасем ашшӗсене уйӑхӗ-уйӑхӗпе курмасӑр ӳснине палӑртнӑ.

Мероприятире Канаш хулинче ҫемьесене ҫирӗплетес, ача воспитанийӗнче ашшӗн рольне ӳстерес тӗллевпе Ашшӗсен канашне йӗркеленине те аса илнӗ.

Сӑмах май, ашшӗ-амӑшӗнчен пӗри республика тулашӗнче ӗҫлесе пурӑнни ҫемье арканӑвӗн тӗп сӑлтавӗсенчен пӗри шутланать. Пӗлтӗр Чӑваш Ен Атӑлҫи тӑрӑхӗнче ку енӗпе пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ.

Ҫакна та палӑртмалла: Канашри ӗҫпе тивӗҫтерекен центр 150 ытла чӑваш ҫыннине ытти региона ӗҫлеме янӑ.

Кӑҫал «Архиври каҫ» акци Чӑваш Енре пӗрремӗш хут иртет. Ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче республикӑри архив учрежденийӗсен алӑкӗсем пуриншӗн те уҫӑ пулӗҫ.

Патшалӑх истори архивӗнче ав хӑнасене манти тӑхӑннӑ архивариус кӗтсе илӗ. Вал вӗсене учрежденири упрамалли пӳлӗмсене кӑтартӗ. Унтах чӑваш поэчӗпе Константин Ивановпа ҫыхӑннӑ архив докуменчӗсен куравӗ йӗркеленӗ.

Ҫавӑн пекех архивра ӗҫлекенсем кунта килекенсене Шупашкарӑн XVII-XVIII ӗмӗрсенчи историйӗпе паллаштарӗҫ. Акци 17 сехетрен пуҫласа 21 сехетчен тӑсӑлӗ.

Хальхи истори патшалӑх архивӗнче Чӑваш Енри паллӑ ҫынсен харпӑр фондӗнчи документсемпе курав йӗркелӗҫ. Вӑл 16:00-21:00 сехетсенче иртӗ.

Электрон тата кинодокументаци патшалӑх архивӗнче Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тутарнипе ҫыхӑннӑ мероприятисем иртӗҫ. Кунта вӑрҫӑра, тылра пулнӑ ҫынсен килти архивӗнчи документсене йышӑнӗҫ. Акцие хутшӑнакансем цифра форматне куҫарнӑ документсене флеш-картта ҫине ҫыртарма пултарӗҫ. Акци 17 сехетре пуҫӑнать.

Яманакра ҫӗнӗ палӑк тӑваҫҫӗ

Красноармейски районӗнчи Яманак ялӗнче ҫӗнӗ обелиск тума пуҫланӑ. Унччен пулни кивелнӗ те ун вырӑнне ҫӗннине купалас тенӗ. Ӗҫе районти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Святослав Иванов тата «Красное Сормово» тулли мар яваплӑ общество ертсе пырать иккен. Обелиска Вячеслав Семенов, Алексей Данилов тата Юрий Иванов хӑпартаҫҫӗ.

Вӑрҫӑра пуҫ хунисене асӑнса ҫӗнӗрен палӑк лартнине Кӗҫӗн Шетмӗ ял тӑрӑхӗнче вилнине асра тытас тенипе сӑлтавлаҫҫӗ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине вӑл енчи виҫӗ ялтан — Яманакран, Ешкилтрен, Ҫирӗклӗрен 258 ҫын тухса кайнӑ. Каялла 141-шӗ кӑна таврӑннӑ, ыттисем пурте вӑрҫӑ хирӗнче пуҫ хунӑ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине кӗтсе илме Кӗҫӗн Шетмӗ тӑрӑхӗнче пӗр ветеран та хутшӑнаймӗ — паянхи кун тӗлне вӗсем пурте леш тӗнчене кайма ӗлкӗрнӗ.

Агрегат савучӗн КК. А. Радченко тунӑ сӑн

Шӑматкун, ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Шупашкарта виҫӗ ентешлӗх харӑс пухӑнӗ:

- Агрегат савучӗн Культура керменӗнче — элӗксем (пуҫламӑшӗ 11 сехетре);

- Президент бульварӗнчи ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑх керменӗнче — каҫалсем (пуҫламӑшӗ 14 сехетре);

- Яков Ухсай ячӗллӗ Культура керменӗнче — йӗпреҫсем (Яков Ухсай керменӗ, 13 сехетре).

Унсӑр пуҫне Яков Ухсай ячӗллӗ Культура керменӗ ыран та тепӗр ентешлӗхе пухать. Хальхинче 10 сехетре унта Елчӗксем пуҫтарӑнаҫҫӗ. Вӗсен уявӗ кунӗпех иртӗ — 17 сехетре концерт пуҫланмалла.

Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӑн Культура ҫуртӗнче Аслӑ Ҫӗнтерӗве 70 ҫул ҫитнине, Литературӑпа Константин Иванов ҫулталӑкне, вырӑс тата чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсене юбилейӗсене халалланӑ чаплӑ гала-концерт иртрӗ. Ял тӑрӑхӗсен йӑлана кӗнӗ смотр-отчечӗсем вӑхӑтӗнче пултарулӑх ушкӑнӗсен чи лайӑх номерӗсене суйласа илнӗ, шӑпах ҫавсене курма халӑх йышлӑ пухӑннӑ та. Районти чи лайӑх хор, ташӑ, фольклор коллективӗсем хутшӑнчӗҫ гала-концерта. Пӗччен е иккӗн юрлакансем те, кулӑшла сценкӑсем кӑтартакансем те, сӑвӑ калакансем те пулчӗҫ. Вӗсене залта ларакансем тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ.

Чи малтанах ачасен пултарулӑхӗ пирки каласа хӑварас килет. Ҫитӗнекен ӑру сцена ҫине тухни пурин кӑмӑлне те каять, ку хутӗнче те ачасен хорӗ шӑрантарнӑ юрӑсемпе, илемлӗ ташӑсемпе куракан кӑмӑллӑ юлчӗ. Штанаш, Пантьӑк, Хӗрлӗ Чутай, Кив Атикасси ял тӑрӑхӗсенчи фольклор ушкӑнӗсем чӑваш ташши-юррисемпе савӑнтарчӗҫ.

Штанашсен Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмипе ҫыхӑнтарса лартса панӑ ӗлӗкхи чӑваш туйӗ, ташӑ-юрӑ композицийӗ куракансен кӑмӑлне кайрӗ.

Малалла...

Ачалӑх, шучӗпе, пурнӑҫри чи телейлӗ самант пулмалла пек туйӑнать. Анчах пур ашшӗ-амӑшӗ те пӗчӗкскерсене савӑнӑҫ кӳме пӗлмест. Теприсем эрех-сӑрана мала хунипех тӑван тӗпренчӗксене пӑрахаҫҫӗ.

Муркаш районӗнче те тӗрлӗрен ҫын пур. Нумаях пулмасть унти виҫӗ ача ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр тӑрса юлнӑ. Пӗр ҫемьере ӳсекен 1997-мӗш тата 1999-мӗш ҫулта ҫуралнӑ пӗртӑван икӗ арҫын ача тата 1998-мӗш ҫулхи хӗрача тӑлӑха юлнӑ. «Ачасем сывӑ, хитре, ырӑ кӑмӑллӑ», — теҫҫӗ вырӑнти опекӑпа попечительство пайӗнче.

Пӗртӑвансен шӑпи пӑшӑрхантаракансене вӗсене усрава илме май пуррине пӗлтереҫҫӗ. Ыйтса пӗлес тесен 8(83541) 62-2-39 телефонпа шӑнкӑравлама юрать е smev-opeka@morgau.cap.ru электрон адреспа ҫырса яма пулать.

И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи уйрӑмӗн студенчӗсем Константин Иванов ячӗллӗ музейра вилӗмсӗр «Нарспи» поэма сыпӑкӗсене темиҫе чӗлхепе чуна тивмелле вуланӑ. Ку ӑсталӑха вӗсене чӑваш халӑх артисчӗ Иван Иванов вӗрентнӗ. Вӑл факультетра чылайранпа студентсене театр ӑсталӑхне алла илме пулӑшать.

«Поэзи сехетӗнче аслӑ вӗренӳ заведенийӗсен вӗрентекенӗсем, шкул ачисем тата, паллах, литературӑна юратакансем пулчӗҫ», — хыпарлать Чӑваш наци конгресӗн пресс-служби.

Студентсемпе пӗрле тӗлпулура ЧПУ профессорӗсем Виталий Родионов, Юрий Артемьев тата ыттисем те тухса калаҫнӑ. К.В. Иванов музейӗн ертӳҫи Ирина Оленкина пурне те тав тунӑ, малашне те унта килсе ҫӳреме, Литература тата вилӗмсӗр поэтӑмӑр Ҫулӗнчи пуян программӑпа паллашма чӗнсе каланӑ.

Хӗрлӗ Чутайӗнче паян водительсен слечӗ иртнӗ. Унта вырӑнти тӳре-шара, РФ Шалти ӗҫсен министерствин «Шумерлинский» ҫурт-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн пайӗн пуҫлӑхӗ тата ыттисем хутшӑннӑ.

Слет пирки пӗлтернӗ май район администрацийӗнче райадминистраци пуҫлӑхӗ Александр Башкиров водительсен ӗҫӗ питӗ яваплине палӑртнине пӗлтернӗ. Водителӗн професси ӑсталӑхӗнчен ҫынсен пурнӑҫӗ килет тесе каланине пӗлтернӗ. Ҫурт-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Владимир Галкин машинӑпа ытлашши васкамасӑр ҫӳреме, ҫул-йӗр правилисене пӑхӑнма чӗнсе каланӑ-мӗн. Хӑрушсӑрлӑх пиҫиххийӗпе ҫыхмаллине тата ыттине аса илтернӗ.

Тӳре-шара калаҫса пӗтернӗ хыҫҫӑн чи лайӑх водительсене наградӑланӑ. Ку чыса «Коминтерн» кооперативри Олег Сапожников, Хӗрлӗ район пульницинчи Сергей Сезяйкин, «Резон» обществӑри Андрей Архипов, «Пирӗн пурнӑҫ» хаҫатри Николай Исправников, Н.И. Лисаев хресчен-фермер хуҫалӑхӗнчи Юрий Тибогайкин водительсем тивӗҫнӗ.

Сӑнсем (16)

Михаил Игнатьев патне йышӑнӑва пынсиенчен пӗри

Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев РФ Президенчӗн йышӑну пӳлӗмӗнче ҫынсене йышӑннӑ. Унта тӗрлӗ ӗҫре тӑрӑшакансем пынӑ.

Муркаш районӗнчи Шуркасси ялӗнчи Алим Андриянов усламҫӑ та Элтепер патне пулӑшу ыйтма ҫитнӗ. Вӑл хӑйӗншӗн пӑшӑрханса ҫӳремен-мӗн-ха. Хӑйсен ялӗнчи фельдшерпа акушер пункчӗн шӑпишӗн чунне ыраттарать иккен. Ӑна тума пуҫланӑ иккен-ха, анчах вӗҫне ҫитермен. Михаил Игнатьев тухтӑр ҫуртне кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗнче туса пӗтерме шантарнӑ. Шуркасси арҫынни ҫавӑншӑн Элтепере тав тунӑ иккен. Унтан вӑл хӑйӗн ачисене кӳршӗллӗ Шупашкар районӗнчи Янӑш ялӗнче хӑпартса лартнӑ ҫӗнӗ шкулта вӗрентме ӗмӗтленнине пӗлтернӗ. Ҫавӑншӑн вӑл хӑй ачисене кашни кун машинӑпа Янӑша турттарма хатӗр иккен.

Йышӑнури ытти ҫын та тӗрлӗ ыйтӑва хускатнӑ.

Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Эдисон Патмар хатӗрлесе кӑларнӑ ҫӗнӗ кӗнекене хӑтларӗҫ. Унӑн ячӗ — «Я песчинка… Я травинка… Я дуб!». Унта нумай пулмасть 60 ҫул тултарнӑ ҫыравҫӑн, таврапӗлӳҫӗн, хастарӑн пурнӑҫӗ сӑнланнӑ. Автобиографилле кӗнеке темелле ӑна.

Виҫӗ пайран тӑракан кӗнеке ачалӑх кунӗсенчен пуҫланать. Унта автор ача вӑхӑтӗнчи ҫулӗсене аса илнӗ, унпа сиксе тухнӑ пӑтӑрмахсемпе паллаштарнӑ. «Я песчинка...» пай вара автор Ӗремпур училищине вӗренме кӗнипе вӗҫленет.

«Я травинка...» пайра автор ҫар училищинче иртнӗ вӑхӑта, хӗсметрине ҫырса кӑтартнӑ. Вӗлӗмрен хӑтӑлни те пулнӑ Эдисон Патмар пурнӑҫӗнче.

Виҫҫӗмӗш пайӗ вара саппаса тухнӑ хыҫҫӑнхи пурнӑҫа сӑнлать. Кунта вара унӑн хальхи ӗҫӗ ҫырӑннӑ: ашшӗн — Иван Патмарӑн — килти архивне пичетлесе кӑларасси, ҫӗнӗ материалсем пухма тулай чӑвашсем патне ҫӳрени, кӑларнӑ кӗнекесене халӑх патне ҫитересси тата ытти те.

Патмар Эдисон Иванович 1955 ҫулхи акан 11-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Яманак ялӗнче ҫуралнӑ. Пӗрремӗш сӑвви «Ял пурнӑҫӗ» хаҫатра 1970 ҫулхи раштавӑн 29-мӗшӗнче пичетленсе тухнӑ.

Малалла...