Апат туянма сахалтан та 3 пин те 418 тенкӗ те 26 пус кирлӗ пулнӑ. Ку вӑл — иртнӗ уйӑхра. Пӗр ҫынна. Ку цифрӑна Чӑваш Енӗн Статистика комитечӗ шутласа кӑларнӑ.

Федерацин Атӑлҫи округӗнче апат-ҫимӗҫ туянма ытларах кӑларса хума тивнӗ-мӗн. Цифра чӗлхипе каласан, ку вӑл 3 пин те 515 тенкӗ те 96 пуспа танлашнӑ. Тепӗр майлӑ каласан, Чӑваш Енринчен 2,9 процент нумайрах.

Асӑннӑ округа илсен пирӗн республика пиллӗкмӗш вырӑн йышӑннӑ. Чи йӳнӗ апат-ҫимӗҫе Сарту облаҫӗнче тупса илме май килнӗ темелле-тӗр, мӗншӗн тесен унта апат-ҫимӗҫ туянма сахалтан та 3193,09 тенкӗ тӑкакланӑ. Самар облаҫӗнче пурӑнакансен нумайрах тӑкакланма лекнӗ. Унти ҫав цифра 3881,71 тенкӗ пулнӑ. Статистсем Самар облаҫӗнчипе Чӑваш Енри хаксене танлаштарса пӑхнӑ та уйрӑмлӑх 13,6 процент иккенне палӑртнӑ.

Чӑваш Енре ӗҫе кӳлӗнекен фермерсене аталанмашкӑн грантсем валеҫсе панӑ. Ытларахӑшӗ ӑна пахча ҫимӗҫ лартса ӳстерме, выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетме, фермӑсем хута яма тивӗҫнӗ.

Акӑ Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи Захаровсем хӑйсен фермине уҫма палӑртнӑ. Хӑйсем каланӑ тӑрӑх, вӗсен хальлӗхе выльӑх-чӗрлӗхе усрамалли вырӑн пур. Анчах вӗсем мӑйракаллӑ шултра выльӑх шутне ӳстерме палӑртнӑ. Кун валли ферма кирлӗ. Апат хатӗрлемешкӗн техника пур-мӗн.

Захаровсен 10 ене, пӑрусем. Вӗсем уйра кӗтӳре ҫӳреҫҫӗ. Татьяна Захарова ку ялтах ҫуралса ӳснӗ, ҫавӑнпа выльӑха мӗнле пӑхмаллине пӗлет. Пӗлтӗр вӑл фермер хуҫалӑхӗ йӗркелеме шутланӑ. Унӑн 110 гектар ҫӗр те пур. Ӗҫе пурнӑҫлама тӑванӗсем пулӑшаҫҫӗ.

Захаровсем пурӑна-киле ҫакна ӑнланнӑ: тупӑш тӑвас тесен ӗне нумайрах тытмалла.

Прокуратурӑн тем тӗрлӗ ӗҫпе те аппаланма тивет. Етӗрне район прокурорӗ нумаях пулмасть «Атӑл» М-7 федераци трассин асӑннӑ район территорийӗнчи участокне епле тытса тӑнине тӗрӗсленӗ. Тӗрӗсленӗ те... кӑлтӑк тупнӑ. Асӑннӑ ҫул ҫинче ҫуран ҫынсене каҫса ҫӳреме пӑхса хӑварнӑ вырӑна ҫутатмалла туман иккен. Кун ҫутинче вӑл вырӑна машинӑсем асӑрхайӗҫ те, анчах тӗттӗмре нимӗн те курӑнмасть-ҫке.

Ҫул-йӗре тытса тӑрассишӗн «Чулхула–Ӗпхӳ автомобиль магистралӗн управленийӗ» федерацин хысна учрежденийӗ яваплӑ иккен. Унӑн ӗҫ-хӗлӗ шутне ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне йӗркелесси те кӗрет. Ҫакна шута илсе прокурор Шупашкар хулинчи Ленин район судне тавӑҫпа тухнӑ. Тавӑҫра вӑл кӑлтӑка пӗтерме ыйтнӑ, яваплӑха пурнӑҫламанни саккуна пӑснине кӑтартнӑ. Ленин район сучӗн тӳри прокурор асӑрхаттарӑвне пӗтермелле йышӑну кӑларнӑ.

Ыран, ҫӗртме уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарта Раҫҫей кунне халалласа Атӑл урлӑ ишессипе тупӑшӗҫ. Спортсменсен 2 ҫухрӑм та 200 метр парӑнтарма тивӗ.

Анчах йӗркелӳҫӗсем халех асӑрхаттараҫҫӗ. Ӑмӑртӑва хутшӑнакан ҫыннӑн сивӗ шывра ишес енӗпе опыт пулмалла. Халӗ Атӑл шывӗ 15 градус таран кӑна ӑшӑннӑ вӗт.

Шупашкарта Раҫҫей кунӗнче кунсӑр пуҫне чылай мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Тӗп уяв Хӗрлӗ тӳремре иртӗ. Каҫхи 5 сехетре акцисемпе конкурссем иртӗҫ. 18 сехетре концерт пуҫланать. Куракансен умне вӗрсе каламалли инструмент оркестрӗ, хор, ташӑ тата вокал ушкӑнӗсем тухӗҫ.

Йӗркелӳҫӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, уява 600 ытла артист тата волонтер хутшӑнӗ. Уявра ҫӗршыв гимнне пурте юрлӗҫ. Ҫав вӑхӑтра тӳпене ҫӗр-ҫӗр хӗрлӗ, кӑвак тата шурӑ хӑмпӑсем вӗҫтерӗҫ.

Шупашкарта нумай функциллӗ тепӗр центр хута яма палӑртаҫҫӗ. Ӑна кӗске вӑхӑтра, ҫур ҫулта, туса пӗтермелле-мӗн.

Нумай функциллӗ центр Шупашкарти Калинин районӗнче кӑҫал кӗркунне уҫӑлмалла. Халӗ Эгер бульварӗнче техника ӗҫлет. 1500 тӑваткал метр лаптӑк ҫинче юпа уйӑхӗ тӗлне центр ҫӗкленмелле вӗт. Вӑл патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвӗсене парӗ.

Подрядчик фундамент яма тытӑннӑ ӗнтӗ. Анчах ҫурта хӑпартса лартиччен нумай ӗҫлеме тивӗ. Фундамент блокӗсене, канализацие, ҫыхӑнӑва, ӑшӑ пӑрӑхӗсене ҫурлан 1-мӗшӗ валли хурса пӗтересшӗн.

Сӑмах май, халӗ Шупашкарта нумай функциллӗ икӗ центр ӗҫлет. Заявленисене 48 чӳречере ҫеҫ йышӑнаҫҫӗ. Ҫӗнӗ центр хута кайсан тепӗр 30 чӳрече хушӑнӗ.

Нумай функциллӗ центра тумашкӑн 75 миллион тенкӗ кирлӗ. Укҫана республика, федераци, хула хыснисенчен уйӑраҫҫӗ.

Вадим Николаев

Паян Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн черетлӗ сессийӗ иртрӗ. Унта чылай ыйту пӑхса тухрӗҫ. Сесси, пытармасӑр каласан, хӗрӳ иртрӗ. Тӗслӗх вырӑнне нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗре тӗплӗ юсассипе ҫыхӑннӑ саккун проектне илме пулать. Хысна укҫи-тенкипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва пӑхса тухнӑ чух та депутатсем тӗрлӗ шухӑш каларӗҫ. Кам мӗн калани депутат хӑш партире тӑнинчен пачах килмен тени вулакансене улталама пӑхни пулӗччӗ.

Юрӗ, кӑсӑклӑ та пӗлтерӗшлӗ йышӑнусен шутне Раҫҫей Федерацийӗн Федераци Пухӑвӗн Федераци Канашӗн пайташне Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗнчен суйланине кӗртмелле. Кун валли сессие депутатсем икӗ кандидат сӗннӗ. Пӗри – «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин пайташӗ Владимир Михайлов, тепри — «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» кандидачӗ Вадим Николаев. Чӑваш парламенчӗ республика интересне Мускавра Вадим Николаев лайӑхрах хӳтӗлейрет тесе шухӑшларӗ курӑнать — уншӑн сасӑларӗ.

Вадим Николаев — «Чӑваш бройлерӗ» акционерсен хупӑ обществин пуҫлӑхӗ. 1959 ҫулта Красноармейски районӗнчи Ванюшкассинче ҫуралнӑ. Халӗ унӑн кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнчи пуҫлӑх пуканне пушатма тивет. Унсӑр пуҫне паянтан вӑл республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ пулма пӑрахрӗ.

Малалла...

Ҫак канмалли кунсенче Вӑрмарта велоспорт-шоссе енӗпе республика шайӗнчи ӑмӑрту иртмелле.

Спортсменсем кашни хӑйшӗн ӑмӑртӗҫ. Вӗсене ҫула кура ҫичӗ ушкӑна пайлама йышӑннӑ. 2005 ҫулта ҫуралнӑ арҫын ачасемпе хӗрачасем пӗр ушкӑна кӗрӗҫ, 2003–2004-мӗш ҫулхисем — тепӗр ушкӑна. 2001–2002-мӗш ҫулхи хӗрупраҫпа яш-кӗрӗм хӑйсен хушшинче тупӑшмалла ярӑнӗҫ, 1999–2000-мӗш, 1997–1998-мӗш ҫулхисене каллех уйрӑмшар ушкӑна кӗртнӗ. 1996-мӗш ҫулта ҫуралнисене тата унран аслӑраххисене те велоспорт-шоссене кӗтеҫҫӗ. Ачасемпе ҫамрӑксем кӑна мар, аслисен те велосипед ҫине ларса тухма ирӗк пур. Арҫынсем валли, ав, ятарлӑ ушкӑн пӑхса хӑварнӑ.

Ӑмӑртӑва хутшӑнакансене 5, 10, 15, 20, 40, 80, 100 километра тупӑшмалла. Ҫӗртмен 13-мӗшӗнче кашни хӑйшӗн ӑмӑртӗ. Вырсарникун вӑйлисем ушкӑнпа тупӑшӗҫ. Велосипедҫӑсем Вӑрмар–Тӑвай ҫул ҫинче тупӑшӗҫ. Ӑмӑртӑва шӑматкун поселокри Спорт ҫурчӗ умӗнче 11 сехетре уҫмалла.

Паян Чӑваш Ен пайташӗсен Калининград облаҫӗпе паллашаҫҫӗ. Ӗҫлӗ ҫулҫӳрев икӗ кунлӑха тӑсӑлӗ. Йыша Чӑваш Енӗн премьер-министрӗ Иван Моторин, экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин, ҫар ҫыннисем, общество организацийӗсен пайташӗсем, А.В. Кочетов ячӗллӗ кадет шкулӗнче вӗренекенсемпе педагогсем кӗнӗ.

Паян пирӗннисем Калининград облаҫӗн Правительство пуҫлӑхӗн ҫумӗпе Михаил Плюхинпа тӗл пулмалла. Енсем килӗштерсе ӗҫлес ыйтӑва сӳтсе явмалла. Икӗ субъектӑн регионсем хушшинчи тавар ҫаврӑнӑшне илсен, Калининград облаҫне 0,33 процент кӑна иккен. Пирӗн патран унта канихвет-печени, ҫипуҫ, ура тӑхӑнмалли, сӑрӑ тавраш, груз турттармалли вакун каять. Лерен кунта экскаватор, аш консерви, пулӑ килет. Ҫав вӑхӑтрах Калининград облаҫӗнче сӗтел-пукан, электротехника, йывӑҫ-чус тирпейлекен отрасльсем те аталаннӑ-мӗн.

Александр Седов

Улатӑр хула администрацине паянтан ҫӗнӗ ҫын ертсе пырать. Тӗрӗссипе, хальлӗхе вӑл пуҫлӑхӑн тивӗҫне пурнӑҫлать.

Аса илтеретпӗр, хула администрацийӗн пуҫлӑхӗнче ӗҫленӗ Александр Марискин тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ хыҫҫӑн тивӗҫе вӑхӑтлӑх пурнӑҫлама район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумне Татьяна Ежована шаннӑччӗ. Анчах вӑл нумаях пулмасть хӑйне ҫак должноҫрен хӑтарма ыйтса заявлени ҫырнӑ. Ҫапла вара ӗнер иртнӗ Депутатсен хула пухӑвӗнче Татьяна Борисовнӑна кӑткӑс та яваплӑ ӗҫшӗн тав тунӑ та вӑл ыйтса ҫырнине тивӗҫтерме йышӑннӑ.

Ӗнерех депутатсем пуҫлӑх пуканне кама шанас пирки те ыйту хускатнӑ. Вӗсем тилхепене район администрацийӗн пуҫлӑхӗн социаллӑ ыйтусемпе ӗҫлекен ҫумне, 43 ҫулти Александр Седова, шанса панӑ.

Ҫитес уйӑхӑн 1-мӗшӗнчен коммуналлӑ пулӑшу хакӗ ӳсмелле. Республикӑра ӑшӑ энергийӗн тарифӗ 8,8 процент хакланӗ. Сивӗ шывшӑн тата канализацишӗн унчченхинчен 11,8 процент нумайрах тӳлеме тытӑнӑпӑр. Хула ҫыннисем пӗр кВтч ҫутӑшӑн 2 тенкӗ те 80 пус тӳлӗҫ (7,3 процент нумайрах), ял ҫыннисем — 1 тенкӗ те 96 пус (7,1 процент ытларах). Ҫут ҫанталӑк газӗн пӗр кубла метрӗ малашне 5 тенкӗ те 4 пуса кайса ларӗ — ку вӑл унчченхинчен 35 пус нумайрах.

Хаксем хӑпарассине Чӑваш Ен Элтеперӗ тунтикун ирттернӗ канашлура та сӳтсе явнӑ. Кун пирки хыпарланинче Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби тарифсем Раҫҫейӗн тариф служби Чӑваш Ен валли ҫирӗплетнӗ хакран ытла хӑпарманнине палӑртать. Ҫав вӑхӑтрах Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисен тата Лапсар ял тӑрӑхӗсен администрацийӗсем тарифа республикӑри вӑтам индексран ытларах ҫирӗплетме ыйтнӑ иккен. Ҫапла вара коммуналлӑ пулӑшушӑн Ҫӗнӗ Шупашкарта тариф вӑтамран 15 процент хӑпармалла, Шупашкар хулипе Лапсар ял тӑрӑхӗнче — 12,2-шер процент. Юлашкинчен каланӑ цифра Ҫӗмӗрле хулине те пырса тивет.

Ҫӗнӗ Шупашкарта ӑшӑ энергийӗшӗн хак 13,6 процент хӑпармалла, шывпа канализацишӗн — 15 процент.

Малалла...