Пирӗн республика территорийӗ урлӑ пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳреме пуҫӑнӗҫ. «Мускав-Хусан-Екатеринбург» магистраль ӑҫтан каясси пирки татса калама хальлӗхе иртерех-ха. Проекта хатӗрлекенсем икӗ май сӗнеҫҫӗ-мӗн: ҫурҫӗр тата кӑнтӑр. Ҫапах та Чӑваш Енӗн транспорт министрӗн Михаил Янковскин пӗлтернине тӗпе хурсан, малтанхи варианчӗ пурнӑҫа кӗресси пирки ытларах шанма пулать теме май пур. Вӑл проект пурнӑҫлансан чукун ҫул Кӳкеҫ патӗнчен каймалла. Кӑнтӑр вариантпа ҫул хывсан Шупашкартан 13,5 ҫухрӑм инҫерех иккен. Укҫа ҫине куҫарсан кӑнтӑр вариант йӳнӗрех ларать. Тата ҫулӗ те кӗскерех пулӗ: уйрӑмлӑхӗ 10 километр ытларах.
«Мускав-Хусан-Екатеринбург» магистраль Раҫҫейӗн 10 регионӗпе иртмелле: Мускав; Мускав, Владимир, Чулхула облаҫӗсем; Чӑваш, Тутар, Удмурт, Мари Эл, Пушкӑртстан республикисем; Пермь тата Свердловск облаҫӗсем. Ҫул тӑршшӗ 1 620 километрпа танлашмалла. Пуйӑс сехетре 400 ҫухрӑм таран хӑвалӗ. Ҫапла вара вӑрӑм ҫула вӑл 8 сехетре ҫӗнейӗ.
Ҫапла, паянхи кун та Ҫӗнӗ Шупашкарти депо хуҫалӑхӗ тавра хӗрӳ харкашусем пыраҫҫӗ. Директор пуканӗ ҫине ларас тесе тӳрех икӗ ҫын тупӑшать.
Ҫак ӗҫ-пуҫ акӑ мӗнрен пуҫланнӑ-ха. Пӗлтер, раштав уйӑхӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарӑн депо хуҫалӑхӗн пуҫлӑхне Вениамин Артемьева ӗҫ вырӑнӗнчен кӑларнӑ. Кунпа вӑл килӗшмен, вара суд урлӑ ҫак ӗҫ-пуҫа майлама шутланӑ.
Иртнӗ кунсенче Вениамин Артемьева каялла директор пуканӗ ҫине лартас тӗлӗшпе сут ларӑвӗ иртрӗ. Вара, ҫапла, Артемьева ӗҫ вырӑнне каялла «тавӑрмалла» тунӑ. Анчах суд пӗтӗмлетӗвӗпе хула администрацийӗ килӗшсех кайман иккен, ҫавӑнпа та пуль унчченхи директора валли пукана пушатма васкамаҫҫӗ. Паянхи кун депо пуҫлӑхӗ вырӑнӗнче Валерий Шимин ларать. Венимин Артемьев вара ӗҫ вырӑнне тавӑрас тесе тата тӗпер хут суда утасшӑн иккен.
Троллейбус шофёрсемпе кондукторсен калаҫӑвӗ тӑрӑх Вениамин Артемьев депо пуҫлӑхӗ вырӑнӗнче хӑйӗн ӗҫне тивӗҫлипех тытса пыман. Вӑл ӗҫленӗ вӑхӑтра депора нимӗнле ҫӗнӗлӗх те курӑнманнипе пӗрех иккен.
ШӖМ ӗҫченӗсем хула администрацийӗнчен суд пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗ пулса Вениамин Артемьевӑн ӗҫ вырӑнне тавӑрса пама ыйтаҫҫӗ.
Республикӑра машинсен шучӗ ӳснерен ҫул ҫинчи лару-тӑру йывӑрлансах пырать. Машинлӑ пулни лайӑх та, анчах унпа шофёрсен ҫул ҫинче тӗрӗс-тӗкел ҫӳреме те пӗлмелле. Чи хӑрушлӑ инкек вӑл — ачасемпе ҫыхӑннӑ тискер пулӑмсем. Кӑҫалхи ҫул кӑтартӑвӗпе республикӑра ун пек инкексем 22 ҫитнӗ, вӗсенче 24 ача аманнӑ.
Чи тӑтӑш тӗл пулакан ҫул инкекӗсенчен пӗри вӑл — машинсем ачасене «пырса ҫапни». Кӑҫалхи кӑтартупа килӗшӳллӗн ача-пӑчапа ҫыхӑннӑ ҫавӑн йышши пулӑмсем пӗтӗмпе 18, вӗсенчен 7-шӗнче транспорт хатӗрӗ ачасене ҫул урлӑ каҫмалли ятарлӑ вырӑнта ҫапса кайнӑ, 8-шӗ вара пурӑнмалли ҫурт-йӗр таврашӗнче пулса иртнӗ.
Нумай чухне ачасене хӑйсене айӑплама пулать. Таҫта васканни, асӑрханманни, чӑтӑмсӑрлӑх инкек патне ҫитерет те ӗнтӗ.
Хулара шофёрсен хӑсен тимлӗхне уйрӑмах ҫивӗч тытмалли пирки асаилтерес килет. Ҫул ҫинче те ача-пӑчан выляс шухӑшӗ пысӑк пулнине шута илсе асӑрхануллӑрах пулмалла.
Шупашкар хулин урамӗсем тӑрӑх кунсерен пиншер тӗрлерен урапа (машин) чупать. Тен, «тимӗр лашасен» йышӗ ӳссе пынипе, машинсене ӑҫта мӗнле вырӑна лартас ыйтупа шофёрсем пуҫсене ватсах лармаҫҫӗ, кирлӗ-кирлӗ мар ҫӗре хӑйсен тӑват урапаллӑ «юлташа» начасах вырнаҫтарса хураҫҫӗ.
Ленин район администрацийӗ ҫак ирсӗр ӗҫе йӗркене кӗртме хула ҫыннисем пӗрре ҫеҫ мар ӳпкев хучӗсене ҫырса панӑ. Халӑх пӗлтернипе шоферсем хӑйсен машинисене ача-пӑча вылямалли картиш патне, курӑк ҫине лартса хӑвараҫҫӗ. Ҫавна май администраци ӗҫченӗсем Ленин районӗнче ятарлӑ рейдне ирттернӗ. Вара Хусанкайпа Кӑкшӑм урамсенче, 9-мӗш пилӗкҫуллӑх проспектӗнче, Эгер бульварӗнче, Хевешпе Маршак урамӗсенче тата Иван Яковлев проспектӗнче пӗтӗмпе 35 йӗркене пӑснӑ пулӑмсене палӑртса хунӑ.
Рейдра лекнӗ машин хуҫисене администрацилле йӗрке пӑсӑвӗн Кодексӗпе штраф кӗтӗ. Ленин администраци пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх штраф укҫи йӗркене пӑсакансене 3 000 тӗнкӗ таранах ларма пултарӗ.
Тен, кун йышши мелсем шофёрсене малашне ятарлӑ йӗркесене пӑхӑнма вӗрентӗ.
Пенза облаҫӗнче пулса иртнӗ пысӑк авари хыҫҫӑн (аса илтеретпӗр, унта пирӗн республика ҫыннисем пулнӑ, вуннӑшӗ вилнӗ) ҫӗршывӗпех автобуссене тӗрӗслӗҫ. Кун пирки Чӑваш Республикин ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Романов эрнекунхи пресс-конференцире пӗлтернӗ. Республикӑра пурӗ 6 пине яхӑн автобус тӑрӑмне хаклӗҫ. Ку вӑл пассажирсем турттаракан мӗнпур транспорта, апла пулсан, ГАЗельсене те, тенине пӗлтерет.
Сӑмах май, кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенче республикӑра шута илнӗ 447 инкекрен кашни 20-мӗшӗ автобус водителӗсен айӑпӗпе пулса иртнӗ. Чылай чух синкерлӗх хӑвӑртлӑха ӳстернипе, пӗр машинӑпа тепӗр машина хушшинчи чикке тытса пыманнипе, ирттерсе ямалли йӗркене тата светофора пӑхӑнманнипе сиксе тухать.
Шупашкарта ҫынсем каҫмалли вырӑнсене тата водительсене ҫул чиккине кӑтартакан йӗрсене ҫӗнӗ йышши технологипе палӑртма тытӑннӑ.
Сивӗ пластик текенскерпе пӗлтӗр кӗркунне пӗрремӗш хут усӑ курса пӑхнӑ-ха. Специалистсем каланине ӗненсен, ку меслет вӑхӑта ытларах илет, анчах сӑрлани часах пӗтмест. Унчченхи майпа шуратсан, сӑмахран, 2-3 уйӑхранах сӑрӑ тасалма тытӑнать иккен. Сивӗ пластик меслечӗпе усӑ курсан 2-3 ҫула та ҫитмелле-мӗн. Ҫак мелпе Мускав проспектӗнчи, «Раща» ункӑран тытӑнса Кривов урамӗ патне ҫитичченхи, 9-мӗш пилӗкҫуллӑх, Чапаев, Мате Залка, Чернышевский урамӗсенчи йӗрсене сӑрламалла.
Ҫул ҫинчи йӗрсене сӑрлассипе 14 ҫынтан тӑракан тӑватӑ ушкӑн тӑрӑшать тата пӗр техника ҫине тӑрать. Вӗсем, сӑмах май, ҫӗрле те ӗҫлеҫҫӗ.
Ҫанталӑк тата ӑшӑтсан ҫул-йӗрҫӗсем вӗри пластик меслечӗпе те усӑ курма тытӑнмалла. Ун пек шуратни сывлӑш температури час-час ылмашнине те, хими япалисен витӗмне те йӑпӑр-япӑр парӑнмасть имӗш.
Раҫҫей правительстви ятарлӑ йышӑнупа килӗшӳллӗн обществӑлла транспортӑн ҫур йышне газ ҫине куҫарасси ҫинче сӑмахлаҫҫӗ. Влаҫӑн аслӑ органӗсен шухӑшӗпе газпа ӗҫлекен машинсем чи паха транспортсенчен пӗри. Топливӑран газ ҫине куҫнӑ пулӑм ӑнӑҫлӑрах иртме газ топливипе ӗҫлекен транспорт валли хатӗрлекен производство компоненчӗсен таможнӑри тӳлевне чакарасшӑн е пачах тӳллевсӗр хӑварасшӑн. Ҫак программӑпа Минпромторгпа Минтранс ӗҫлӗ.
«Калаҫу 3 тӗрлӗ топливо пирки пырать: шӗветнӗ углеводород газӗ, хӗснӗ тата шӗветнӗ ҫутҫанталӑк газӗ. Пысӑкрах хуласенче ҫур транспортне те пулин газ топливи ҫине куҫармалла. Хулара газпа авӑрлакан ятарлӑ станцисем хута ярас тӗлӗшпе компанисене укҫа уйӑрса пама та хатӗр. Ҫапла май вара ҫак топливо ҫине куҫасси хӑйне хӑй пулса пырӗ», — пӗлтереҫҫӗ Раҫҫейӗн транспорт министерствинче.
Уйрӑмах хӑрушӑсӑрлӑх ыйтӑвӗсене тинкерсе пӑхӗҫ. Аса илтеретпӗр: нумаях пулмасть Мускавра пӗр автобусӑн баллонӗсем сирпӗнсе кайнӑччӗ, Турра шӗкӗр, салонра никам та пулман вӑл вӑхӑтра.
«Паянхи куна республикӑра газпа авӑрлакан 6 заправка ӗҫлет. Шӗветнӗ газа ыйтакансен йышӗ вара самай пысӑк.
Хӗвеллӗ ӑшӑ кунсем ҫитнӗрен таврара велосипед, мотоцикл, скутер йышши транспортсемпе ҫӳрекенсен йышӗ кунран-кун ӳссе пырать. Самаях «ҫуран чупакан урапа» транспорчӗпе усӑ куракансем ялсенче те хуласенче те ҫитерӗклӗх. Ҫавна май ШӖМ ӗҫчахӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх юлашки кунсенче Шупашкарта вӑрӑ-хурахсем хушшинче велосипед вӑрласси «йӑлана» кӗре пуҫланӑ. Нумай чухне вӑрӑсем хуҫасӑр вӑхӑтлӑха юлнӑ ик урапалла транспорта халӑх йышлӑ вырӑнсенче «уралантарма» тӑрӑшаҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗ пуҫламӗшӗнче Чернышев урамӗнчи пӗрлӗх тамбур ҫурт-йӗрӗнче 39 ҫулхи арҫынӑн «тимӗр лашине» вӑрланӑ авӑ мӗн. Вара ку ирсӗр ӗҫ велосипед хуҫине 4 пинлӗх шырлӑх кӳнӗ. Ҫавӑн пекех 9-мӗш ПИлӗкҫуллӑх проспектенчи 22 ҫурт ҫумӗнче 9 пин тенкӗлӗх тӑракан велосипеда вӑрласа кайнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнче Ҫӗнтерӳ урамӗнче вӑрӑ-хурах шкул ҫулхи ачан «тимӗр тихине» вӑрлама хӑяйман.
Тепӗр пулӑмра вара велосипед хуҫи магазина кӗрсе тухнӑ хушӑрах вӑрӑ транспорта «кӳлсе кайнӑ».
ШӖМ ӗҫченӗсем велосипедсене кирлӗ-кирлӗ мар ҫӗре лартма юраманнине чӗнсе калаҫҫӗ, ятарлӑ ҫӑрасемпе усӑ курсан та пулицайсен шухӑшӗпе лайӑх пулӗччӗ.
Элӗкри нумай хваттерлӗ ҫуртсен умне пыракан ҫулсене юсама кӑҫал 2 миллион тенке яхӑн уйӑрма палӑртнӑ. Сӑмах май, ку енӗпе районта икӗ ҫуллӑх ятарлӑ программа та йышӑннӑ. Вӑл кӑҫал вӗҫленет.
Район администрацийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, ӑҫта юсассине те палӑртнӑ — Парк урамӗнчи 3-мӗш, 5-мӗш А, 7-мӗш А тата Совет урамӗнчи 36/1 тата 38/2 ҫуртсем умӗнчисене. Калӑпӑш ҫине куҫарса шутласан ӗҫ лаптӑкӗ 1 540 тӑваткал метрпа танлашать.
Ҫак вӑхӑтри уяв кунӗсенче Шупашкарти чукун ҫул вокзалӗ Мускава каякан пуйӑссен расписанине ылмаштарма йышӑннӑ. Ҫакна унти тӳре-шара ҫул ҫӳрекенсен йышӗ нумайланнипе сӑлтавлать.
Мускава е ҫав маршрутпа каяс текенсем пуйӑссен расписанийӗпе билет сутакан кассӑсене ҫитсе е чукун ҫул вокзалӗн хыпар-хӑнар пӗлтерекен тытӑмне шӑнкӑравласа пӗлме май пур.
-1.7 °C