«Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ - 2019» акци кӑҫал ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 13 сехетре иртӗ. Ӑна Чӑваш чӗлхи кунне тата Шупашкар хули йӗркеленнерӗнпе 550 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, нумаях пулмасть иртнӗ йӗркелӳ комитечӗн ларӑвӗнче диктант текстне суйласа илнӗ.
«Диктант тексчӗсен «Тӗп хуламӑр — Шупашкар» е «Театр ҫулӗ» конкурсне пӗтӗмлетес, Владислав Николаев ҫыравҫӑ, журналист Тани Юн пултарулӑхне халалласа ҫырнӑ текста суйласа илес», — тесе ҫырнӑ институтӑн сайтӗнче.
Апла пулсан, кӑҫалхи диктанта Владислав Николаев тексчӗпе ҫыртарӗҫ. Текста журналист тата ҫыравҫӑ чӑвашсен пӗрремӗш хӗрарӑм-актрисине Тани Юна халалланӑ.
Диктанта ытти ҫулти пекех тӗрлӗ аудиторире ҫыртарӗҫ. Текста «Тӑван радио» тата «Наци радиовӗ» эфирӗсенче те вулӗҫ.
Шупашкарта пурӑнакан ҫамрӑк хӗрарӑм самолет билечӗ туянас тесе улталаннӑ.
Авиабилета тӗнче тетелӗ урлӑ илес шухӑшлӑ 30 ҫулти хӗрарӑм фишинг (ку сӑмаха чӑвашла куҫарсан тӗнче тетелӗ урлӑ улталас тенине пӗлтерет) сайта лекнӗ. Суя сайт чӑн сайтран пӗр саспаллипе улшӑнса тӑнӑ. Хӗрарӑм ҫакна асӑрхаман.
Авиабилетлӑ пулас текенскер сайтра хӑйӗн банк карттин номерне тата реквизитне кӑтартнӑ. Кайран унӑн телефонӗ ҫине операцие ҫирӗплетме ыйтса банкран ятарлӑ кодлӑ смс-ҫыру килнӗ. Хӗрарӑм вӑл кода фишинг сайтра ҫырса хунӑ. Пулас авиапассажир кӗҫех 29 пин те 900 тенкӗ укҫасӑр тӑрса юлнӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерстви сайтсемпе асӑрханса усӑ курма чӗнсе калать. Суя сайтсенче ӗҫлемен каҫӑсемпе баннерсем пур иккен.
Ӗнер Шупашкарти 2-мӗш полици уйрӑмне арҫын ачана илсе килнӗ. Хайхискер ӑҫта пурӑннине астумасть. Халӑх тетелӗсенче тата мессенджерсенче ача тупӑнни пирки тӳрех хыпар сарӑлнӑ. Халӗ пӑшӑрханмалли ҫук ӗнтӗ: ачан ашшӗ-амӑшӗ тупӑннӑ.
7-8 ҫулсенчи пек курӑнакан арҫын ача шкул хыҫҫӑн аслашшӗпе уҫӑлса ҫӳренӗ. Тахӑш самантра ачан пуҫне троллейбуспа ярӑнма шухӑш кӗрсе кайнӑ. Ватӑскер вара мӑнукӗ ҫухалнине тӳрех асӑрхаман. Кайран ҫеҫ кун пирки ачан амӑшне пӗлтернӗ.
Арҫын ача троллейбуса ларнӑ. Юлашки чарӑнура ҫынсем вӑл пӗччен пулнине асӑрханӑ та полици ӗҫченӗсене чӗннӗ. Пӗчӗкскере полици уйрӑмне илсе кайнӑ. Пакунлисем социаллӑ педагогсемпе ҫыхӑннӑ, лешсем амӑшне тупма палӑшнӑ. Амӑшӗ ачине полици уйрӑмне пырса илсе кайнӑ.
Чӑваш Енри тӳре-шара ҫамрӑксемпе хоккейла вылянӑ. Республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавӑн пек ӑмӑрту йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти Пӑр керменӗнче Чӑваш Енӗн Правительствин команди Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн ушкӑнӗпе хоккей выляссипе юлташла ӑмӑртнӑ.
Пӑр ҫине республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та тухнӑ. Чӑваш Патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн ушкӑнне хавхалантарма аслӑ шкул ректорӗ Андрей Макушев ҫитнӗ.
Матч хӗрӳ иртнӗ. Хоккей вылякан тӳре-шарапа студентсене курма пынисем вӗсене алӑ ҫупса хавхалантарнӑ.
Ӑмӑртура кам кама ҫӗнтернине палӑртман. Командӑсем пӗрне-пӗри саламланине, лайӑх вылянӑшӑн тав тунине ҫеҫ каланӑ.
Полицин лини пункчӗн ӗҫченӗсен самолетран арҫынпа хӗрарӑма хӑйсене тивӗҫлӗ тытманшӑн кӑларса яма тивнӗ. 1966 ҫулта ҫуралнӑ арҫын тата 1976 ҫулта кун ҫути курнӑ хӗрарӑм экипажа киревсӗр сӑмахсемпе кӳрентернӗ. Ҫавна май экипаж командирӗ кӑшкӑрашакан пассажирсемпе вӗҫме хирӗҫленӗ.
Ку пӑтӑрмах ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче «Победа (чӑв. «Ҫӗнтерӳ») авиакомпани самолечӗн борчӗ ҫинче пулнӑ. Арҫын бортпроводницӑна хитре мар сӑмахсемпе кӳрентернӗ, кун хыҫҫӑн экипаж командирӗ полици нарядне чӗнсе илнӗ.
Транспорт полицийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, административлӑ йӗркене пӑснӑшӑн арҫынпа хӗрарӑм тӗлӗшпе протокол ҫырнӑ.
Иртнӗ эрнекун, ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарта минӑсем лартни пирки хыпар сарӑлма пуҫланине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Кунашкал пӗлтерӳсем организацисен электронлӑ почтине килнӗ иккен.
Аса илтерер, усал хыпар «Меридиан» суту-илӳ комплексне, Хулари 1-мӗш клиника пульницине, Республикӑри тӗп пульницӑна, Гладков урамӗнчи инфекци пульницине, Правительство ҫуртне ҫитнӗ. Каярахпа хула администрацине, Ленин проспектӗнчи 47-мӗш ҫуртри пульницӑна хӑратнӑ. Те чӑнласах калаҫҫӗ, те юри сехре хӑптараҫҫӗ — тӗрӗслемесӗр пӗлеймӗн. Оперативлӑ тытӑмсем вырӑна ҫитсе лару-тӑрӑва хакланӑ, мина шыранӑ. Тавах, никам та нимӗн те хуман.
Суйса пӗлтернӗшӗн пуҫиле ӗҫсем пуҫарнӑ. Кун пирки паян ЧР Правительство ҫуртӗнче иртнӗ планеркӑра Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗн ҫумӗ Леонид Вакс пӗлтернӗ.
Ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пирӗн республикӑна «Поехали!» телеканал ушкӑнӗ килсе ҫитмелле. Кун пирки Инстаграмра mininform21 аккаунтра пӗлтернӗ.
Пӗрремӗш каналӑн медиаушкӑнне кӗрекен йыш пирӗн тӑрӑхра пӗр эрне пулӗ. Ҫав вӑхӑтра телеканал «Звуки всюду» (чӑв. Пур ҫӗрте те сасӑ) ҫӗнӗ проект пӗри валли аудио- тата видеоматериал пухӗ. Хӑйне евӗр акустика ҫул ҫӳревне хунӑ май программа авторӗсем тӗрлӗ ҫӗршыва хулана ҫитме ӗмӗтленеҫҫӗ.
Телеканалӑн ӳкерӳ ушкӑнӗҫывӑх кунсенче пирӗн республикӑри илемлӗ вырӑнсенче пулӗ. Ҫав вӑхӑтра тӑван халӑхӑмӑрӑн историйӗпе, культурипе, йӑли-йӗркипе, архитектура палӑкӗсемпе, сайра тӗл пулакан производствӑсемпе, пултаруллӑ ҫынсемпе паллашӗ.
Журналистсем Шупашкарта «Ҫурхи вӑрманта» юрра шӑрантарма ӗмӗтленеҫҫӗ. Проект ертӳҫи Руслан Фаршатов репетицие пуҫланӑ та.
2002 ҫулччен Шупашкарта Хула прокуратури пулнӑ, кайран ӑна пӗтернӗ. Кӑҫал ҫӗртмен 3-мӗшӗнче вӑл каллех ӗҫлесе кайӗ. Хушӑва Раҫҫей тӗп прокурорӗ Юрий Чайка пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Кун пирки Чӑваш Республикин прокурорӗ Василий Пословский Наци телекуравне каласа панӑ.
Хулари район прокуратурисем пӗтессине пӗлтермест ку. Вӗсем ҫавӑн пекех ӗҫлӗҫ. Хула прокуратурине хулари патшалӑх учрежденийӗсене тӗрӗслесе тӑма ҫӑмӑлрах пултӑр тесе ҫӗнӗрен йӗркелесе яма шут тытнӑ.
Прокуратура Правосуди ҫурчӗн пӗрремӗш хутӗнче пулӗ. Унта халӗ статистика пайӗ вырнаҫнӑ. Ку ҫуртрах Мускав тата Ленин районӗсен прокуратурисем ӗҫлеҫҫӗ.
Хулан палли — Кӑвал чӗппи — валли ят шырани пирки хыпарланӑччӗ. «Уҫӑ хула» порталта пынӑ сасӑлав вӗҫленнӗ.
Шупашкар 550 ҫул тултарнине халалласа йышӑннӑ Кӑвакал чӗппи мӗн ятлӑ пулӗ-ха? Аса илтерер, 10 ятран пӗрне суйламалла пулнӑ: Чеба, Волгарик, Чебруша, Тарават, Савик, Жемчужинка, Чеб, Чебокряшка, Чебоксарик, Чебик. Чылайӑшне Чебоксарик ят килӗшнӗ. Сасӑлава хутшӑннӑ 1580 ҫынран 22 проценчӗ уншӑн сасӑ панӑ.
Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑна тухнӑ Чебӑпа Савик ятсем пӗрешкел процент пухнӑ — вӗсемшӗн пурӗ 13 процентшар сасӑланӑ.
Шупашкарта ӗнер, ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, пиллӗкри ача машина айне лекнӗ. Турра шӗкӗр, сывлӑхне ытлашши сиен кӳмен. Пульницӑна илсе кайнӑ хыҫҫӑн сывлӑхне тухтӑрсем тӗрӗсленӗ те киле янӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек Хусанкай урамӗнче каҫхи ултӑ сехет тӗлӗнче пулнӑ. «Киа Спектра» автомобиль хуҫи каланӑ тӑрӑх, амӑшӗпе ачи ҫул ҫинчи «зебра» текен вырӑна кӗтмен ҫӗртен сиксе тухнӑ. Машина хытӑ кайман пулин те хӑвӑрт чарса ӗлкӗреймен.
Инкекӗн чӑн сӑлтавне пакунлисем палӑртӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче водительсене ҫеҫ мар, ҫуран ҫӳрекенсене те тимлӗ пулма чӗнсе калаҫҫӗ. Ҫул урлӑ каҫиччен ҫывӑхра машинӑсем пуррипе ҫуккине пӑхмалла.
+14.7 °C