1956 ҫулта Канашра ҫуралнӑ Вячеслав Муханов физик ҫак кунсенче Испанири сумлӑ премисенчен пӗрне тивӗҫнӗ.
Раҫҫейпе Германи физикӗ, космологӗ, Тӗнче аталанӑвӗн инфляци теорине ӗнентерекен авторсенчен пӗри фундаменталлӑ физикӑри ӗҫшӗн премине тивӗҫнӗ.
Вячеслав Муханов халӗ Мюнхенти Людвига-Максимилиан ячӗллӗ университет профессорӗ.
Стивеном Хокинг акӑлчан физик-теоретикӗпе Канаш ҫынни BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award in Basic Sciences премие фундаменталлӑ физика енӗпе тунӑ открытишӗн тивӗҫнӗ. Вӗсене 400 пин евро преми панӑ.
Премие тивӗҫнӗ ӑсчахсем шухӑшланӑ тӑрӑх, галактикӑсем тӗнче пуҫланнӑ вӑхӑтра квантлӑ флуктуацие пула йӗркеленнӗ пулать. Раҫҫейӗн тата Британин ҫак физикӗсем иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсенчех ҫак шухӑш патне ҫитсе тухнӑ.
Сӑмах таблицӑн 113-мӗш вырӑнӗ пирки пырать. Ун ятне йышӑнассишӗн Раҫҫей тата Яппун ӑсчахӗсем вунӑ ҫул ытла тупӑшаҫҫӗ.
Хими элементне Riken яппун институчӗн тата пирӗн ҫӗршывпа американ ӑсчахӗсен ушкӑнӗ уйрӑмшар уҫнӑ пулать. Вӗсенчен хӑшӗ чи малтанхи хут ҫак элемента кӑларма пултарнине кӑрлач уйӑхӗн вӗҫнелле палӑртасшӑн. Енчен те яппунсен ушкӑнӗ ҫӗнтерӗ пулсан ҫӗнӗ элемента «японий» ят парӗҫ. Хальлӗхе вара вӑл таблицӑра «Унунтрий» ятпа вырнаҫнӑ.
Сӑмах май, Раҫҫейри Дубна хулари ӑсчахсем ҫак элемента Анри Беккерель (вӑл радиоактивноҫе уҫнӑ) ячӗпе «Беккерелий» ят пама сӗннӗ. Яппунсем тепӗр темиҫе ят та сӗннӗ: Ёсио Нисин физика халалласа «Нисинаний» теме е Riken институчӗн ячӗпе — «Рикений».
Хӑш ята суйласа илессине Пӗтӗм тӗнчери теорилле тата практикӑлла хими союзӗн ларӑвӗнче пӑхса тухса йышӑну тӑвӗҫ.
Аса илтеретпӗр, ҫутҫанталӑкра 92-мӗш элемент таран ҫеҫ тӗл пулаҫҫӗ. Ыттисене ҫын ӑҫталанӑ хатӗрпе ҫеҫ тума пулать. 93–100 номерлисене тӗрлӗ реакторсенче кӑларма пулать, 100-тен иртекеннисене вара —частицӑсене хӑвӑртлатакан ятарлӑ хатӗрсенче ҫеҫ.
Нумаях пулмасть шкултан вӗренсе тухакансем пирвайхи экзаменсене тытнӑ. Халӗ вӗсене пӗтӗмлетӗвӗсем те паллӑ ӗнтӗ.
ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, географипе тата вырӑс литературипе ППЭне 3 ҫын 100 баллӑх тытнӑ. Аса илтерер: географие Чӑваш Енре 163 ҫын тытнӑ. Вӗсенчен пӗри ҫеҫ задание пурнӑҫлайман. Пӗри 100 балл пухнӑ. 21 ҫын вара 80 ытла балл пухнӑ.
Вырӑс литературине 194 ҫын тытнӑ. Тӑватӑ ҫын экзаменра «2» илнӗ. 2 ҫын вара 100 балл пухма пултарнӑ. 31 ҫын 80 ытла баллӑх тытнӑ.
Географипе тата вырӑс литературипе ППЭ тытнӑ чухне икӗ ҫамрӑка экзаменран кӑларса янӑ. Вӗсем шпаргалкӑпа тата телефонпа усӑ курнӑ-мӗн.
Кӑҫал ытларахӑшӗ обществознани предметне тытать-мӗн. Иккӗмӗш вырӑнта — физика, виҫҫӗмӗшӗнче — биологи.
ЧР Вӗренӳ институчӗ физика предметне вӗрентес технологие аталантарас тӗллевпе республика шайӗнче конкурс ирттернӗ. Вӑл кӑрлач уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен пуҫласа нарӑсӑн 26-мӗшӗччен иртнӗ.
Унта пӗтӗмпе 53 вӗрентекен хутшӑннӑ. Конкурс ҫӳллӗ шайра иртнӗ. Физика предметне вӗрентекенсем уроксенче, урок тулашӗнче усӑ курмалли методикӑсемпе паллаштарнӑ, опычӗсем пирки, аталантаракан программӑсем, электронлӑ материалсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Улатӑр районӗнчи Алтышево шкулӗнче физика предметне ертсе пыракан Дарья Ивановна Сетямина конкурсра палӑрнӑ. Унӑн методика ӗҫӗ виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗнче 16 сехетре «Воробьев тӑвӗсене ҫӗн — 2015» олимпиада иртнӗ. Унта хутшӑнакансем ют чӗлхесемпе тата физикӑпа экзамен тытнӑ.
Шкулта вӗренекен 12 ача виҫӗ ют чӗлхепе экзамен тытнӑ. Вӗсенчен тӑххӑрӑшӗ акӑлчан чӗлхине суйланӑ. Иккӗшӗ хрантсус чӗлхипе тытнӑ. Пӗри ҫеҫ нимӗҫ чӗлхине суйланӑ.
Физикӑпа вара 16 ҫын экзамен тытнӑ. Заданисене пурнӑҫламашкӑн 3 сехет уйӑрнӑ. Шкул ачисен экзаменра шпаргалкӑсемпе, телефонсемпе пачах усӑ курма юраман. Вӗсене тӳрех асӑрхаттарнӑ: йӗркене пӑснине курсанах олимпиадӑна хутшӑнакана экзаменран кӑларса ярӗҫ.
Олимпиада ҫӗнтерӳҫи е призерӗ Мускав патшалӑх университетне е ҫӗршыври ытти аслӑ шкула вӗренме кӗме пултарать. Олимпиадӑна хутшӑнмашкӑн та укҫа тӳлемелле мар.
Пӗлтӗр олимпиадӑра Чӑваш Ен ачисем физикӑпа тата историпе I степень диплома виҫҫӗн илнӗ. Иккӗмӗш вырӑна та виҫҫӗн тухнӑ. Виҫӗмӗш вырӑна улттӑн йышӑннӑ.
Ӗнер, ҫӗртмен 6-мӗшӗнче, шкул пӗтерекенсем пӗрлехи патшалӑх экзаменне физика предмечӗпе тата ют ҫӗршыв чӗлхисемпе тытнӑ пулнӑ. Ку экзаменсене шкул, техникум пӗтерекенсем хӑйсен кӑмӑлӗпе суйланӑ.
Вӗренӳ министерстви пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх Чӑваш Республикинче физика предметне тытма 2,698 пин ача кӑмӑл тунӑ. Акӑлчан чӗлхипе экзамена 874 шкул ачи тытнӑ, нимӗҫ чӗлхипе — 10, хрантсус чӗлхипе — 4 ача.
Физика предмечӗпе ӑнӑҫлӑ тытас тесен 36 балл пухмалла, ют ҫӗршыв чӗлхисемпе 20 баллран кая мар пулмалла.
+2.3 °C