Паян, пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, пирӗн республикӑна РФ Правительствин председателӗ Дмитрий Медведев килсе ҫитмелли пирки Чӑваш халӑх сайчӗ хыпарланӑччӗ.
Аса илтеретпӗр, унта эпир премьер-министра кӗтсе илме хатӗрленсе Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центрта ҫине тӑрсах саксем сӑрлани, ҫурт йӗри-тавра юр тасатни, сӗтел-пукан улӑштарни пирки асӑнса хӑварнӑччӗ. Тата хула ҫыннисем Правительство ҫурчӗн кивӗ ҫуртне (унта хальхи вӑхӑтра юсав пырать) ӳкерчӗкпе карса хунине асӑрханине те ҫырнӑччӗ.
Чӑваш Ене Дмитрий Медведевпа ӗҫпе социаллӑ хӳтӗлев министрӗпе Максим Топилин кӑна мар (маларах эпир ҫавӑн пек пӗлтернӗччӗ), РФ Правительствин пуҫлӑхӗн ҫумӗпе Ольга Голодецпа вӗренӳ министрӗпе Дмитрий Ливанов тата ыттисем килсе ҫитнӗ. Шупашкарта Дмитрий Медведев ӗҫлӗхпе ҫыхӑннӑ темӑпа канашлу ирттермелле.
Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центра ҫине тӑрсах ҫӗнетни ахальтен пулман — программӑпа килӗшӳллӗн РФ премьер-министрӗ унта тата Шупашкарти электромеханика колледжӗнче пулнӑ.
Ҫуркунне юр кӑна мар, асфальт ҫул та ирӗлме тытӑнать. Республикӑри ҫул-йӗр шӑтӑк-путӑкланни кӑҫал уйрӑмах паллӑ. Ку ыйтӑва Шупашкар хула администрацийӗнче те сӳтсе явнӑ.
Ҫул-йӗр мӗншӗн ҫав тери япӑхланнӑ? Ҫакна малтанах сывлӑш температури тӑрук улшӑннипе ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ҫавӑн пекех шыв юхмалли хатӗрсем ҫукки те кун патне илсе ҫитернӗ.
Тепӗр сӑлтав – ҫул ҫинче йывӑр тиевлӗ урапасем ҫӳрени. Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков вӗсен виҫене пӑхӑнмаллине палӑртса каланӑ. Урапасем вара 20, 30 тонна илсе ҫӳреҫҫӗ. Паллах, асфальт вӗсене чӑтаймасть.
Шӑтӑк-путӑк нумаях пулмасть юсанӑ ҫулсем ҫинче нумайраххи паллӑ. Вӗсен гаранти пур, ҫавӑнпа подрядчиксен ӑна хӑйсен укҫи-тенкипе юсама тивет.
Прикладной тата регион политикин агентстви 2016 ҫулта отставкӑна яма пултаракан кӗпӗрнаттӑрсен рейтингне хатӗрленӗ. Тутарстан Элтеперӗн ку енӗпе чи лайӑх та тӑнӑҫлӑ лару-тӑру пулсан, Карели кӗпӗрнаттӑрӗ танлаштарӑмра чи аялта вырнаҫнӑ.
Рейтинга хатӗрленине РФ Патшалӑх Думин депутачӗсен, 38 регионта (ҫав шутра Чӑваш Енре те) вырӑнти парламентсен депутачӗсен, 6 тӑрӑхра кӗпӗрнаттӑрсен суйлавӗ ҫывхарнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Кӗпӗрнаттӑрсене 100 баллӑ тытӑмпа хакланӑ. Балӗ мӗн чухлӗ пысӑкрах, тӑнӑҫлӑхӗ ҫавӑн чухлӗ япӑхрах.
Отставкӑна ярас енчен чи пысӑк хӑрушлӑхлӑ йӗркене тӑхӑр регион пуҫлӑхӗ лекнӗ, пысӑк хӑрушлӑхлисене — вунпӗрӗн, 52-ӗн — вӑтам хӑрушлӑхра, 13-ӗн — пӗчӗк хӑрушлӑхра.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев 64,2 балл пухнӑ (вӑтаммисен йышӗнче). Чи пӗчӗк балл Тутарстан Элтеперӗн — 12,8. Чи пысӑкки, 100 балл, Карели ертӳҫин.
«Патшалӑх политикин тӗп тӗллевӗсенчен пӗри, паллӑ — чиновниксен шутне пӗчӗклетесси. Муниципалитет администрацийӗсенче ӗҫлекенсен шутне чакармалла. Ытларах пысӑк квалификациллӗ специалистсемпе ӗҫлесси ҫине тимлӗх уйӑрмалла», — тесе асӑрхаттарнӑ Михаил Игнатьев Элтепер республикӑн Министрсен Кабинечӗн паянхи ларӑвӗнче.
Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырӑва пурнӑҫлама республикӑн ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен Комплекслӑ ӗҫ планне йышӑннӑ. «Ӗҫ хучӗ социаллӑ политикӑна тухӑҫлӑ тытса пыма, экономикӑна вӑйлатма, бюджета шайлаштарма пулӑшӗ. Нумай ачаллӑ ҫемьесене патшалӑх пулӑшӑвӗпе тивӗҫтерме, халӑха пахалӑхлӑ медицина, вӗренӳ, ял тӑрӑхӗсенче культура учрежденийӗсене хута яма Чӑваш Енри ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансем умне тӗллев лартнӑ», — тесе пӗлтерет лару пирки Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ.
Ҫӗнӗ ҫул ячӗпе чӑвашла саламлани сахал тесе Чӑваш Енри наципе культура аталанӑвӗн «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ Шупашкар хула администрацине ҫыру янине эпир пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, «Ирӗклӗхе» Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн экономика аталанӑвӗ тата финанс енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ М.Л. Семёнов ҫынсен шухӑшне тӗпе хурса чӑвашла май килнӗ ытларах саламлама тӑрӑшнине пӗлтернӗччӗ. Малашне ҫак енӗпе тата та ҫине тӑрас шухӑшлине асӑннӑччӗ ҫав ҫырура хулари ҫав тӳре-шара.
Шупашкар хула администрацийӗнче тӑрӑшакансем хӑйсен сӑмахне тытаҫҫӗ теме те юрать пулӗ. Иртнӗ шӑматкун Шупашкарта Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ ячӗпе чӑвашла саламлакан афишӑсем тухнӑ. Кун пирки Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗҫлекен Эктор Алос-И-Фонт ҫулталӑк каялла ун пеккисем пулман тесе ӗнентерет.
Ытларикун, календарьпе ҫуркунне ҫитнӗ кун, пирӗн тӑван республикӑна РФ Правительствин председателӗ Дмитрий Медведев килсе ҫитмелле. Пӗччен мар, Раҫҫей Федерацийӗн ӗҫпе социаллӑ хӳтӗлев министрӗпе Максим Топилинпа. Пысӑк пукансем йышӑнакан тӳре-шарана кӗтсе илме республикӑрисем хӗрсе кайсах хатӗрленеҫҫӗ.
Тӗслӗхрен, Шупашкарти ӗҫпе тивӗҫтерекен центрта тӑрӑшса ӗҫлеҫҫӗ. «Ҫыхӑнура» канашлу пӗлтернӗ тӑрӑх саксем сӑрлаҫҫӗ, ҫурт йӗри-тавра юр тасатаҫҫӗ, сӗтел-пукан улӑштараҫҫӗ тата ытти те. Ак, нумай пулмасть, хула ҫыннисем тепӗр пулӑм асӑрханӑ — Правительство ҫурчӗн кивӗ ҫуртне ӳкерчӗкпе карса хунӑ. Ҫапла май тулаш енчи йӑтӑнса аннӑ штукатурка вырӑнӗсене хупланӑ. Аса илтеретпӗр, Правительствӑн кивӗ ҫурчӗ хальхи вӑхӑтра юсавра.
Дмитрий Медведев унччен пирӗн тӑрӑха пӗлтӗр нарӑс уйӑхӗнче килсе кайсаччӗ. Ун чухне вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарта экономикӑна улӑштармалли майсем шыракан тата Раҫҫейӗн инновациллӗ аталанӑвне сӳтсе явакан РФ Президенчӗ ҫумӗнчи Канашӗн президиум ларӑвне хутшӑннӑччӗ, «Хӗвел» савута кайса курнӑччӗ.
Йӗпреҫ районӗнчи культура учрежденийӗсенчен пӗрне ертсе пыракан ҫынна нумаях пулмасть суд тенкелӗ ҫине лартнӑ.
2013 ҫулхи раштавӑн 31-мӗшӗнче вӑл хӑй ӗҫлекен учреждение район администрацийӗнче самай пысӑк пукан йышӑнакан тӳре-шаран иккӗмӗш сыпӑкри тӑванне илнӗ. «Хӗрарӑм культура учрежденийӗнче тӑрӑшмассине пӗлсе тӑрсах», — уҫӑмлатрӗҫ Чӑваш Енӗн прокуратурин пресс-службинче. Тӳре-шара тӑванне муниципалитет предприятийӗн пуҫлӑхӗ хӑйне тӗкӗ паракан пултӑр тесе ӗҫе илнӗҫи тунӑ-мӗн. Кун пирки РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗ пӗлтерет.
2014 ҫулхи кӑрлачран пуҫласа пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗчченех тӳре-шара тӑванӗ хыснаран укҫа илсе пурӑннӑ. Ҫулталӑк ҫурӑра унӑн кӗсйине 83 пин тенкӗ ытларах кӗнӗ.
Ӗҫлемен ҫыннах укҫа тӳлесе пурӑннӑшӑн пуҫлӑха 30 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Суд йышӑнӑвӗ хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗреймен-ха.
Чӑваш Ен Правительстви расхутсене пӗчӗклетес енӗпе ӗҫлет. Хальхинче укҫа-тенке патшалӑх служащийӗсен шалӑвне татса перекетлесшӗн.
Кӑҫал патшалӑх тытӑмӗнче вӑй хуракансен шалӑвӗ ӳсессе кӗтмелле мар. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильев ЧР Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче каланӑ.
2013 ҫулта патшалӑх служащийӗсен ӗҫ укҫи 33866 тенкӗпе танлашнӑ. 2015 ҫулта вара вӗсем вӑтамран 32620 тенкӗ илнӗ. Экономикӑри йывӑр лару-тӑрӑва пула тата республикӑри ҫынсен вӑтам шалӑвне кура патшалӑх тытӑмӗнче ӗҫлекенсенне те ӗҫ укҫине пӗчӗклетмелле тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Кунсӑр пуҫне ҫитес ҫулхи кӑрлач уйӑхӗччен патшалӑх тытӑмӗнче вӑй хуракансем ҫурт-йӗр туянмашкӑн субсиди илеймӗҫ. Депутатсем ку саккун проектне ырласа йышӑннӑ.
Ӗнер республикӑн тӗп хулинче Шупашкарӑн иртнӗ ҫулхи аталанӑвне пӗтӗмлетнӗ. Унта пулнӑ Андрей Иванов журналист пӗлтернӗ тарӑх, республикӑн Правительство ҫуртӗнчен ҫитнӗ десант ӳпкевне ытти муниципалитетра район пуҫлӑхӗсем пуҫ пӗксе ларса йышӑннӑ пулсан, шупашкарсем хӑйсене хӑюллӑн тытнӑ. Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов та, хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков та хулана хурланипе килӗшме васкаман. Унтан та ытларах: хӑйсене, тӗрӗсрех, Шупашкарти социаллӑ пурнӑҫпа экономикӑри йывӑрлӑхсене вара вӗсем хӑюллӑн асӑнса хӑварнӑ. Пӗтӗмлетӗве пухӑннӑ хула тӳре-шари те Шупашкар пуҫлӑхӗсемпе килӗшнине палӑртнӑ.
Цифрӑсем пирки финанс министрӗпе Светлана Енилинӑпа килӗшменнине пӗлтернӗ. Канашлури тавлашу хулари хастарсене наградӑланипе вӗҫленнӗ-ха. Анчах хула пуҫлӑхӗсемшӗн тавлашу мӗнле ҫаврӑнса тухассине пӗр ҫӳлти Турӑ кӑна пӗлет пулӗ.
Чӑваш Енӗн пӗрремӗш Элтеперӗ пулнӑ Николай Федоров республикӑри юбилейсене ирттерме федераци хыснинчен 580 миллион тенкӗ ыйтса илнӗ. Ку укҫана уявсенче савӑнма янисӗр пуҫне Чӑваш патшалӑх филармони ҫуртне юсама та кайӗ.
РФ Федераци Канашӗнче ертӳҫӗн пӗрремӗш ҫумӗнче тӑрӑшакан Николай Федоров тӑван тӑрӑхне, тепӗр майлӑ каласан, Чӑваш Ене, манмасть темелле-тӗр. Мускавран Чӑваша 580 миллион тенкӗ уйӑрассине шӑп та лӑп вӑл ҫине тӑнипе уйӑрнӑ тесе ӑнланма пулать «Правда ПФО» интернет-кӑларӑмри хыпара вуласан.
Укҫа ыйтса Николай Федоров РФ Правительствин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Дмитрий Козак, финанс министрӗ Антон Силуанов тата экономика аталанӑвӗн министрӗ Алексей Улюкаев патне ҫитнӗ. Вӗсенчен вӑл Шупашкар 550 ҫул тултарнине, Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине уявлама укҫа уйӑрма ыйтнӑ. Ку тӗллевпе мускавсем 429,9 миллион тенкӗ субсиди пама килӗшнӗ. «Кӗмӗле» 2018 ҫултан пуҫласа ҫулсерен 143,3 миллионшар тенкӗ уйӑрса пырӗҫ.
Чӑваш патшалӑх филармонине юсаса ҫӗнетме 2017–2018 ҫулсенче 150 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
+12.5 °C