«Хыпар» хаҫат пирки пӗр вӑхӑтра шӑв-шав лӑпланнӑччӗ. Ӑна чылай ҫул редактор пулса ертсе пынӑ Алексей Леонтьев вырӑнне Валери Туркай влаҫа ларнӑ хыҫҫӑн Чӑваш халӑх сайтӗнче те, «Правда ПФО» интернет-кӑларӑмра та тем тӗрлӗ шухӑш та палӑртакан тупӑннӑччӗ. Нумаях пулмасть Валери Туркай Чӑваш Енӗн информаци политикин министрне Александр Иванова халалласа сӑвӑ ҫырни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Сӑвӑра Валери Туркай республика шайӗнчи ҫав пуҫлӑха йӗпленӗччӗ. Каярах пирӗн сайт Валери Туркайпа контракт тӑсманни, тӗп редактор тивӗҫне Михаил Арланов пурнӑҫлани пирки хыпарларӗ.
Халӗ «Правда ПФО» интернет-кӑларӑмра Валери Туркайпа контракт тӑсманнине сӳтсе яваҫҫӗ, республика шайӗнчи чӑвашла хаҫата ертсе пыма кама шанасси пирки пуҫ ватаҫҫӗ. Алексей Леонтьев хыҫҫӑн Валери Туркай килсенхиллех хӗрсе кайман-ха тавлашу. Ҫапах та тӑрӑхласа-йӗплесе ҫыракансем те самай.
«Максимов Геннадий пӗрремӗш номерлӗ кандидат! Коллектив Максимова кӑна йышӑнать, ҫакна Иванов министрпа унӑн ҫумӗ Стройкова ӑнланма тивӗҫ», – тесе ҫырать пӗри.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗ йӗркеленипе Геннадий Волков этнопедагога асӑнса «Ылтӑн cӑпкa» ятлӑ пӗтӗм Раҫҫейри пӗрремӗш этнокультура форумӗ иртнӗ.
Унта Калмӑк патшалӑх университечӗн кафедра пуҫлӑхӗ Аркадий Панькин, унти профессор, педагогика наукисен докторӗ Светлана Белова, Воронежри архитектурӑпа строительство университечӗн дизайн кафедрин профессорӗ Елена Губанова, Раҫҫейри тата хамӑр патри ӑслӑлӑх ӗҫченӗсемпе вӗрентекенсем тӗрлӗ семинарпа ӑсталӑх ypoкӗ йӗркеленӗ.
Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Шупашкарти 62-мӗш шкулта Раҫҫейри ӑсчахсемпе вӗрентекенсем ӑсталӑх ypoкӗceмne семинарсем ирттернӗ. Унта «Хавхалану» ятпа Раҫҫейри пӗрремӗш фестиваль-конкурс иртнӗ.
Teпӗp кунне форум культурӑпа ӳнер институчӗнче тӑсӑлнӑ. Унта «Хальхи вӑхӑтра этнопедагогика мелӗпе халӑх культурине сыхласа хӑварасси» темӑпа пӗрремӗш наукӑпа практика конференцийӗ иртнӗ.
Конференцие хутшӑннӑ ЧНК президенчӗ Николай Угаслов Геннадий Волковӑн эткерлӗхне упранӑшӑн тав тунӑ.
— Чӑвашӑн мухтавлӑ ывӑлӗн Геннадий Никандрович Волковӑн эткерлӗхӗ пире чунпа пуян пулма, ытти халӑхпа туслӑ пурӑнма пулӑшать.
Ҫак кунсенче Наци вулавӑшӗнче Тӗп ваттисен канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Тимӗр Акташ журналист каласа панӑ тӑрӑх унта тӗрлӗ ыйтусем ҫӗкленӗ.
Чи малтанах шурсухалсем ҫитес ҫулхи плана мӗн кӗртмеллине сӳтсе явнӑ. Кӑҫал «Кӗр сӑри» лайӑх иртнине шута илсе чӑвашсен уявӗсене малалла та аталантарма шутларӗҫ.
Тӗп ваттисен канашне ҫырусемпе сӗнӳсем килсе тӑраҫҫӗ. Ларура вӗсене пӑхса тухнӑ. Тӗслӗхрен, Муркаш районӗнче ҫуралнӑ Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин паттӑрӗ ятне тивӗҫнӗ Алексеевсен пӗртӑванӗсене мӗнле те пулин асӑмра хӑварасси пирки. Ҫыру авторӗ Г. Михайлов вӗсен ячӗпе пӗр-пӗр шкула ят пама е Шупашкарта палӑк лартма сӗннӗ. Ку ыйтупа патшалӑх влаҫӗ патне тухма шутларӗҫ.
Тепӗр ҫыру якутсенчен килнӗ — икӗ халӑх хушшинчи ҫыхӑнӑва аталантарма сӗннӗ. Ваттисен канашӗ автора хурав панӑ пулин те ҫак ыйтупа Культура министерствипе калаҫма йышӑнчӗҫ. Ваттисен канашӗ ячӗпе килнӗ ытти ҫырусем те пулнӑ пулине те вӗсене тепӗр лурура пӑхса тухма шутларӗҫ.
Ларура Чӑваш Республикин Элтеперӗ ҫумӗнче тепӗр ваттисен канашне туса хунине те сӳтсе явнӑ. Аса илтеретпӗр, ҫӗнӗ пӗрлешӗве юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче йӗркелерӗҫ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Ӗҫлӗх Хӗрлӗ ялав орденлӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ валли пуҫлӑх шыраҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви ӗнер пӗлтерчӗ.
Аса илтеретпӗр, академи драма театрне хальхи вӑхӑтра пуҫлӑх тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан ятпа Юрий Владимиров ертсе пырать. Маларах вӑл пуҫлӑхӑн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ. Унчченхи ертӳҫӗне Вадим Ефимова культура министрне лартнӑ хыҫҫӑн Юрий Мефодьевич пуҫлӑх тивӗҫӗсене пурнӑҫласа пычӗ.
Сӑмах май каласан, культура министрӗн тивӗҫне халӗ Константин Яковлев пурнӑҫлать.
Конкурс Шупашкарти Президент бульварӗнчи 17-мӗш ҫуртри 417-мӗш пӳлӗмре чӳк уйӑхӗн 6-мӗшӗнче 14 сехетре иртӗ. Конкурс комиссине ертӳҫӗ пулса культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова ертсе пырӗ.
Чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Иосиф Трер режиссер, ӳнер ӗҫченӗ улаха чӗнет. Мероприяти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗнче пулӗ. «Ӳнер улахне» театрпа хальхи эстрада ӳнерҫисене, сӑрӑ-ӳкерӳ-дизайн ӑстисене, сӑвӑҫсемпе журналистсене, алӑстисене йыхравлаҫҫӗ. «Чӑваш хӑвачӗ тӗнче ӳнерлӗхӗнче мӗн шайра тӑни ҫинчен шухӑшласа пӑхӑпӑр», — тет улаха тытса пыракан Иосиф Трер.
Ӳнер улахне пухӑнма килӗшнисем хушшинче Георгий Фомиряков ӳнерҫӗ, Олег Улангин айхиҫӗ, Татьяна Ильина ҫыруҫӑ, Марина Карягина сӑвӑҫӑ, Микулай Балтаев дизайнҫӑ, Владимир Яндуш сӑвӑ-юрӑҫ (гитара), Хай-Лав сӑвӑ-юрӑҫӑ (гитара), «Ҫиларман» сӑвӑ-юрӑҫӑ ушкӑнӗ, Ҫеҫпӗл Мишши музей пуҫлӑхӗ Антонина Андреева, Павел Попов дизайннер тата перфоманс, Франци ҫӗрӗнчи Ульпи чӑваш, Атнер Хусанкай айхиҫӗ, Александр Блинов («Хавал» ушкӑн) ятне асӑннӑ.
Улаха Праски Витти ӳнерҫӗне тата чӑваш купӑсне-шӑхличне ӑсталакан Николай Фомирякова чӗннине пӗлтереҫҫӗ. Улахрисем Эстонире пурӑнакан Александр Айдаров юррисене итлӗҫ.
Ҫӗрӗпех тата «Пур-пӗрле, ҫук-ҫурмалла» акци ӗҫлессине, унӑн пӗлтерӗшне улаха пыракана ҫеҫ пӗлтерессине систереҫҫӗ.
Хусанта халӑх ташшине юратакансем ҫӗршыв кубокне ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. Унта Хусан, Чулхула, Мускав, Тӗмен, Самар, Пенза, Шупашкар хулисенчен 15 коллектив пуҫтарӑннӑ.
Тутарсен тӗп хулине пирӗн республикӑри Культурӑпа халӑх пултарулӑхӗн керменӗ ҫумӗнчи «Суварята» ташӑ ансамблӗ те ҫитсе килнӗ. Ирина Музыкантова ертсе пыракан коллектив киле сумлӑ парнесемпе таврӑннӑ. «Халӑх ташшин йӑли-йӗркине упраса хӑварнӑшӑн» ҫамрӑк артистсен ушкӑнӗ «Халӑх ташши» номинацире пӗрремӗш степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ. Ача-пӑча пултарулӑхне аталантарас тата наци культурин пуянлӑхне упраса хӑварас ӗҫре пысӑк тӳпе хывнӑшӑн ансамбль балетмейстерне, РФ тата ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Анатолий Музыкантова Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.
Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Нина Яковлева 75 ҫул тултарнине халалласа уяв каҫӗ иртнӗ. Юбиляра саламлама ЧР культура министрӗ Константин Яковлев, артисткӑн тӑванӗсемпе тусӗсем, унӑн пултарулӑхне юратакансем килнӗ.
Константин Яковлев Нина Яковлевӑна наци культурин аталанӑвне пысӑк тӳпе хывнӑшан тав сӑмахӗ каланӑ. Уяв каҫӗнче Нина Михайловна ячӗпе нумай ырӑ сӑмах янӑранӑ. Унӑн пултарулӑхне республикӑра кӑна мар, Чӑваш Ен тулашӗнче те юратаҫҫӗ. Мускавра, Хусанта, Ӗпхӳре, Самарта, Чӗмпӗрте, Питӗрте тата ытти тӑрӑхра ӑна тӑвӑллӑн алӑ ҫупса кӗтсе илеҫҫӗ.
Аса илтерер: Нина Яковлева Вӑрмар районӗнчи Пысӑк Енккасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Вӑл наци кӑмӑл-туйӑмне, халӑх психологине лайӑх пӗлет. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫине вӑл 1961 ҫулта тухнӑ.
ЧР халӑх ӑстисен маҫтӑрӗн, ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн, чӑваш халӑх тӗрри ҫинчен нумай ҫырнӑ ӗҫсен авторӗ Евгения Жачевӑн 75 ҫул тултарнине халалласа иртнӗ эрнере «Ерешсен тӗрлӗ тӗслӗ тӗнчи» курав ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӑл Чӑваш наци музейӗнче уҫӑлнӑ.
Курава музей ертӳҫи Ирина Меньшикова уҫнӑ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова Евгения Николаевнӑна хӑйӗн ӗҫне чунтан парӑннӑшӑн, чӑваш тӗррине никамран вӑйлӑрах юратнӑшӑн ӑшшӑн тав тунӑ тесе пӗлтерет Елена Атаманова журналист.
Паллӑ тӗрӗҫӗ Ҫӗрпӳ районӗнчи Тӗнсӗр ялӗнче ҫуралнӑ. Ал ӗҫне амӑшӗнчен вӗреннӗ. Музыка ӑсти пулма ӗмӗтленнӗ. Шкул хыҫҫӑн ятарласа педагогика институтне ҫул тытнӑ, вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн музыка учителӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. Анчах та сывлӑхӗ хавшасах пынине кура пиччӗшӗ патне Туркменистана, ӑшӑрах ҫӗре, тухса кайма тӗв тӑвать. Унта та ахаль лармасть, музыка урокӗсем ертсе пырать вӑл. Хӑйне йӗркеллӗрех туйма тытӑнсан тӑван тӑрӑха таврӑнать. Ача садне ӗҫе вырнаҫать, шӑпӑрлансене юрра-ташша вӗрентме тытӑнать.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче опера фестивальне ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал вӑл 25-мӗш хут иртӗ. фестивале чӳк уйӑхӗн 20–29-мӗшӗсенче йыхравлаҫҫӗ.
Фестиваль Гаэтано Доницеттин «Любовный напиток» оперипе уҫӑлӗ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 20–21-мӗшӗсенче курма май пулӗ.
Чӳкӗн 25-мӗшӗнче Джузеппе Вердин «Бал-маскарад» опери сцена ҫине тухӗ. Унта Мускаври чи лайах солистсем юрлӗҫ. Ричард сӑнарне Пысӑк театрӑн тенорӗ, петӗм тӗнчери конкурссен лауреачӗ Максим Пастер калӑплӗ.
Чӳкӗн 26-мӗшӗнче классика курма май пулӗ. Вӑл — «Четыре короля оперной сцены». Контратенорӗ — Василий Хорошев, тенорӗ — Георг Эннарис, баритонӗ — Владимир Целебровский, басӗ — Олег Бударацкий.
Чӳкӗн 28-мӗшӗнче сцена ҫине Чулхула артисчӗсем тухӗҫ. Вӗсем кӑҫал Моцртӑн «Так поступают все» оперине кӑтартӗҫ.
Чӳкӗн 29-мӗшӗнче гала-концертра ҫӗршыври тата ют ҫӗршыври ҫӗнӗ ҫӑлтӑрсем сцена ҫине тухӗҫ. Палӑртма кӑмӑллӑ: раштавӑн 2-мӗшӗнче театр артисчӗсем Пӑрачкавра пулӗҫ.
Ҫак кунсенче Литература музейӗ ҫавра юбилейне паллӑ тунӑ. Кӑҫал вӑл 75 ҫул тултарнӑ. Ҫавна май унта музей историне халалласа курав йӗркеленӗ. Музей юбилейне писательсемпе, поэтсемпе, студентсемпе, шкул ачисемпе тата ыттисемпе паллӑ тунӑ.
Литература музейӗ хӑйӗн адресне пӗрре те улӑштарман. Вӑл пирвайхи хут 1940 ҫулта уҫӑлнӑ. Анчах ҫулталӑк ҫеҫ ӗҫленӗ вӑл ун чухне. Экспозици тепӗр хутчен 1957 ҫулта ҫеҫ Корытников купса ҫуртӗнче уҫӑлнӑ. Анчах 1978 ҫулта Шупашкар ГЭСне тунӑ май вӑл шыв айне лекнӗ. 12 ҫултан ҫеҫ, Константин Иванов ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ чухне, вӑл хальхи вырӑнта уҫӑлнӑ.
Музейра чӑваш литературин тулли историйӗпе паллашма пулать. Ута чӑваш ҫыравҫисен сайра тӗл пулакан кӗнекисене курма пулать. Константин Ивановӑн пултарулӑхӗ уйрӑм вырӑн йышӑнать. Унта унӑн алҫырӑвӗсене, ҫыру хатӗрӗсене, хӑй тунӑ ҫыру машинкине курма пулать.
Ҫавӑн пекех музейра литература салонӗ ӗҫлет. Унта кӗнеке хӑтлавӗсем, поэзи каҫӗсем, пултарулӑх тӗлпулӑвӗсем ирттереҫҫӗ.
+0.3 °C