Трак енри Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2016 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2016 ҫулхи нарӑсӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.
Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.
Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, районти ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.
Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача сачӗсене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.
Трак енре нумай пулмасть районти Н.Янкас ячӗллӗ культурӑпа ӳнер тата литература пӗрлӗх правленийӗн черетлӗ ларӑвӗ пулнӑ. Чи малтанах ларура правлени кӑҫал ирттернӗ ӗҫ-хӗл тата ҫитес ҫулхи тӗллевсем ҫинчен унӑн председателӗ И.Прокопьев паллаштарнӑ. «Ырри нумай пирӗн ӗҫре, вӗсене пӗрлехи вӑйпа тунӑ, 2017 ҫулта татах та пысӑкрах ӗҫсем кӗтеҫҫӗ», — пӗтӗмлетӳ тунӑ Иван Афанасьевич. Член укҫи пухасси мӗнле пыни пирки правлени председателӗн ҫумӗ В. Михайлов чарӑнса тӑнӑ. «Вӑл пурӗ 7700 тенкӗ пуҫтарӑннӑ, 5153 тенкипе тӗрлӗ мероприятисем йӗркелесе ирттерме тата юбилярсем валли парнесем туянма усӑ курнӑ», — терӗ Виталий Михайлович. Сӑмахне вӑл район энциклопедийӗ ҫине те куҫарнӑ. Унӑн редакторӗ пулнӑ май, кун пирки Виталий Михайлович район депутачӗсен Пухӑвӗн иртнӗ ларӑвӗнче те тухса калаҫнӑ иккен. Ӑна пичетлесе кӑларасси вӑраха кайни укҫа-тенкӗ тивӗҫменнипе ҫыхӑннӑ-мӗн.
Ҫӳлерех асӑннӑ ыйтусемпе ларура правлени пайташӗсем — Н.Ершов, В.Серафимов, Л.Антонов, В.Данилов, А.Алексеев тата тёп вулавӑш директорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Н. Григорьева хӑйсен шухӑшӗсене пӗлтернӗ.
Ларура 2016 ҫулшӑн Н.
ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Кино фончӗ республикӑри хӑш-пӗр районсене укҫа-тенкӗ уйӑрса панӑ.
Хальхинче конкурсра Ҫӗнӗ Шупашкар хули, Патӑрьел, Куславкка, Етӗрне, Тӑвай районӗсем ҫӗнтернӗ. Вӗсене 5 миллион тенкӗшер каялла тавӑрса памалла мар валеҫнӗ.
Ку укҫапа районсем хальхи йышши кинозалсем хута ярӗҫ. Анчах укҫана пӗр япалана шута илсе панӑ: кинозалсенче кӑтартакан фильмсен 50 проценчӗ Раҫҫейре ӳкернисем пулмалла.
Сӑмах май, унччен Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле, Ҫӗрпӳ хулисене, Сӗнтӗрвӑрри тата Вӑрнар районӗсене лекнӗ. Республикӑра ку тӗллевпе пӗтӗмпе 60 миллиона яхӑн тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Михайловкӑра ӗнер Казахстан поэчӗн Жубан Молдагалиевӑн тата тӑван халӑхӑмӑрӑн классикӗн Ҫеҫпӗл Мишшин бюсчӗсене уҫнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те — халӑх поэчӗсем.
Вырӑнти Культура ҫурчӗ умӗнчи лапама ӗнер тӗрлӗ шайри тӳре-шара пуҫтарӑннӑ. Официаллӑ тепӗр сӑлтав та пулнӑ: республикӑра Пӗрлехи информаци кунӗ иртнӗ.
Бюстсене уҫма хутшӑннӑ ЧР культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министрӗ Константин Яковлев, Ҫӗрпӳ районӗн пуҫлӑхӗ Татьяна Баранова тата райадминистраци пуҫлӑхӗ Александр Казаков, республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Курчаткин икӗ халӑхӑн ҫак поэчӗсене тӑван халӑха юратни ҫыхӑнтарнине палӑртса хӑварнӑ. Казахстанри делегаци те Михайловкӑри савӑнӑҫлӑ пулӑма хутшӑннӑ.
Хваттер тара илсе пурӑнакан ҫын пек ҫак таранччен ют вырӑнта ӗмӗрленӗ, ҫитес ҫулхи авӑн уйӑхӗнчк 85 ҫул тултаракан Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫывӑх вӑхӑтра, тата тӗрӗсрех каласан, раштавӑн 26-мӗшӗнче, ҫӗнӗ вырӑнта, хӑйне уйӑрса панӑ, унччен «Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑ ҫуртра куракансене пуҫласа йышӑнӗ.
«Юлташсем! Савӑнӑҫлӑ хыпар! Пире «Ҫеҫпӗл» кинотеатрӑн ҫуртне официаллӑ майпа пачӗҫ. Ку вӑл пирӗншӗн чӑннипех историлле пулӑм», — асӑннӑ учрежденире пресс-службӑра ӗҫлекен Надежда Андреева паян «Фейсбукра» ҫапларах хыпарланӑ. Унтан вӑл Чӑваш Ен Элтеперне Михаил Игнатьева, культура министрне Константин Яковлева, хайсен директорне Елена Николаевӑна тав тунине пӗлтернӗ.
Театр ҫӗнӗ ҫӗрте раштавӑн 26-мӗшӗнче Чӑваш елки кӑтартӗ, 27-мӗшӗнчен Ҫӗнӗ Ҫул умӗнхи кӑтартусене пуҫлӗ.
Ҫак кунсенче театртисем ҫӗнӗ вырӑна хӑйсене кирлӗ пек хӑтлӑх кӳрессипе ҫине тӑраҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи культурӑпа кану центрӗн «Эйфория-Иллюзия» халӑх театрӗ (ертӳҫи — Екатерина Федорова) ӗнер «Ҫамрӑксен хаҫачӗ» республика хаҫачӗн журналисчӗ Алина Изман юмахсене тӗпе хурса ҫырнӑ «Ну очень запутанная история» (Пӑтравлӑ истори) хайлав тӑрӑх спектакль лартнӑ.
3 ҫултан пуҫласа 12-чченхи ачасем валли калӑпланӑ юмахри тӗп сӑнарсем — Вовкӑпа унӑн йӑмӑкӗ Лиза. Вӗсем хальхи вӑхӑтри хӑш-пӗр ача пекех: кӗнеке вулама кӑмӑлламаҫҫӗ, компьютерпа мультфильм тесен сехечӗ-сехечӗпе монитор е экран умӗнче ларма хатӗр.
Премьерӑпа саламланӑ май ӑшӑ сӑмах каласа автора, режиссера тата вылякансене Шупашкар район администрацийӗн культура, туризм тата социаллӑ аталану пайӗн пуҫлӑхӗ Маргарита Павлова, Республикӑри халёх пултарулӑх центрӗн театр енӗпе ӗслекен методисчӗ Владимир Григорьев ырӑ суннӑ.
Ҫӗнӗ ҫул умӗн хуласемпе район центрӗсенче, пысӑкрах хӑш-пӗр ялсенче те Хӗл Мучисемпе Юрпикесен парачӗсене ирттересси йӑлана кӗнӗ. «Август» фирмӑн Вӑрнарти хутӑш препаратсен савучӗ те унти рабочисене тата вӗсен ҫемйисене, поселокра пурӑнакансене савӑнтармалли-кӑсӑклантармалли тупсах тӑрать. Нумаях пулмасть унта Хӗл мучисемпе Юрпикесен парачӗ иртнӗ. Тӗп Хӗл Мучийӗ — савут пуҫлӑхӗ Владимир Свешников.
Унчченхи ҫулсенче савутрисем уявсене хӑйсен территорийӗнче кӑна ирттернӗ пулсан, хальхинче кӑҫалтан хута янӑ «Химик» паркра пуҫтарӑннӑ. Парада аслисемпе пӗрлех ачасем те тухнӑ. Шел те, хӑшӗсем унта хутшӑнайман: савутӑн саккас нумаййине кура канмалли кунсенче те ӗҫлеме тивет.
Аса илтеретпӗр, халӗ савутра креативлӑ елкӑсен конкурсӗ пырать.
«Назад в СССР» (чӑв. Каялла, СССРа) ят панӑ корпоратива хатӗрленсе халӗ унтисем иртнӗ ӗмӗрӗн 20–80-мӗш ҫулӗсенчи евӗр тумтир шыраҫҫӗ, аслашшӗ-асламӑшӗн сунтӑхне ҫавӑрттараҫҫӗ, ӳркенменнисем ҫӗвӗҫ патне кайсах ҫӗлеттереҫҫӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ кивӗ ҫула ялта пулман пӑтӑрмахпа ӑсатса ярса ҫӗннине те унпах кӗтсе илесшӗн. Артистсемпе режиссерсен, сцена хыҫӗнче ӗҫлекенсен хушшинче ӑнланманлӑх сиксе тухман-ха: спектаклӗ «Ялта пулман пӑтӑрмах» ятлӑ.
А. Поповӑн «Женись, сынок, женись» пьеси тӑрӑх лартнӑскере Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анатолий Большаков ҫапла куҫарнӑ, Наталия Сергеева режиссер лартнӑ. Спектакле паян черетлӗ хутчен кӑтартнӑ та унпа кӑҫалхи театр сезонне 2017 ҫул пуҫламӑшӗччен хупнӑ.
Спектакль лартман вӑхӑтра артистсем пӗчӗк куракансемпе вӗсен ашшӗ-амӑшне Ҫӗнӗ ҫул юмахне йыхравлаҫҫӗ. Раштавӑн 22-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 6-мӗшӗччен Андрей Кружной пьеси тӑрӑх «Красная Шапочка и инопланетяне» юмах кӑтартӗҫ.
Севастопольти чӑвашсен наципе культура обществин хастарӗсем Крымра пурӑнакан халӑхсен кухнисен III фестивальне хутшӑннӑ. Мероприяти кӑҫал раштавӑн 18-мӗшӗнче иртнӗ. Уява «Лукоморье» паркра ирттернӗ.
Фестивале пирӗн чӑвашсем те кӑмӑлпах пырса ҫитнӗ. Вӗсем наци кухнин вӑрттӑнлӑхӗпе хаваспах паллаштарнӑ. Унчченхи ҫулсенче те ун пек мероприятие хутшӑннисем ытти ҫул курнӑҫнисемпе тепӗр хутчен калаҫнӑ, тӗрлӗ нацин культурин вӑрттӑнлӑхӗсене сӳтсе явнӑ, пӗр-пӗрин ӑсталӑхне ӑша хывнӑ. Уява пынисем чунтан савӑннӑ, калаҫнӑ, шӳтленӗ. Ун пек мероприятисем Крымри тӗрлӗ наци ҫыннисене, ҫав вӑхӑтра вӑл тӑрӑхра тӗпленнӗ чӑвашсене те, тем пек кирлине палӑртса ҫитес ҫулхи фестивальчен ырӑ кӑмӑлпа сывпуллашнӑ.
«Август» фирмӑн Вӑрнарти хутӑш препаратсен савучӗ Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленсе велосипедран чӑрӑш хатӗрленӗ. Тӗрӗссипе, Ҫӗнӗ ҫул чӑрӑшне тарасаран та, ача кӳминчен те, вилка-кашӑкран та, сӳсрен те тата ытти хатӗр-хӗтӗртен — пурӗ 33 чӑрӑш — ӑсталанӑ. Хӑйне евӗр (ют чӗлхери сӑмахпа унтисем ӑна креативлӑ теме йышӑннӑ) чӑрӑшсен конкурсне ирттернӗ май савутрисем тем те пӗр шухӑшласа кӑлараҫҫӗ. «Ҫакӑн пек тӗлӗнтермӗш комбинаци авторӗсем — ӑслӑлӑхпа производство центрӗ», — пӗлтернӗ кун пирки савутра пресс-службӑра ӗҫлекен Людмила Иванова «Фейсбукра».
Маларах эпир Вӑрнарти ҫав савут Ҫӗнӗ ҫула СССРти евӗр уявласшӑннине пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, уяв корпоративне «Назад в СССР» (чӑв. Каялла СССРа) ят панӑ май кӗрекене ларма тумтирне те иртнӗ ӗмӗрӗн 20-80-мӗш ҫулӗсенчи пек тӑхӑнасшӑн.
-2.7 °C