Авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Ахпӳрт ялӗнче уяв иртнӗ. Халӑх ял праҫникне паллӑ тума пухӑннӑ.
Ял самаях пысӑк. Унта 305 кил шутланать, 444 ҫын пурӑнать. Малтанах вӗсене Канаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Анатолий Егоров саламланӑ. Унтан Шаккӑл ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Ираида Андреева сӑмах илнӗ.
Ираида Андреева общество ӗҫне хастар хутшӑннӑ ҫынсене — Галина Даниловӑна, Николай Данилова, Олег Кошкина, Николай Антонова, Петр Иванова, Вячеслав Иванова — тав ҫырӑвӗпе тата пылак парнепе чысланӑ.
Пӗрле нумай ҫул пурӑннӑ мӑшӑрсене те палӑртнӑ. Нумай ачаллӑ ҫемьесене те чысланӑ: Григорьевсене, Даниловсене, Кошкинсене, Павловсене.
Ял ҫыннисене концертпа савӑнтарнӑ. Унта ытти ялтан килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсем те хутшӑннӑ. Кайран ял халӑхӗ шӳрпе ҫинӗ.
Улатӑр районӗнчи вулавӑшсем ӗнер урӑлӑх кунне уявланӑ. Ку куна пуҫласа 1913 ҫулта палӑртма тытӑннӑ. Ӑна чиркӳре ӗҫлекенсем Питӗрте пуҫарнӑ. Тепӗр ҫулхи пуш уйӑхӗнче Вырӑс православи чиркӗвӗн аслӑ пухӑвӗ (Синод) Урӑлах кунне ҫулсерен ирттерес тесе йышӑннӑ.
Улатӑр районӗнчи культура ӗҫченӗсем калаҫусем, шухӑшлав саманчӗсем, информаци сехечӗсем йӗркеленӗ.
Ҫӗнӗ Энтриелти вулавӑшра вырӑнти шкулта 11-мӗш класра вӗренекенсемпе «Легко начать, трудно остановиться» (чӑв. Пуҫлама ҫӑмӑл, чарӑнма йывӑр) темӑпа Г.И. Трошкина библиотекарь калаҫу ирттернӗ.
Кувакинӑри вулавӑшра аслӑ класри ачасене пухса Г.Г. Никитина библиотекарь эрех-сӑра ӳсекен организма епле витӗм кӳни пирки ӑнлантарнӑ.
Иваньково-Ленино вулавӑшӗнче С.Б. Шугурова библиотекарь «Бережем свое здоровье» (чӑв. Хамӑр сывлӑха сыхлар) темӑпа профилактика сехечӗ йӗркеленӗ.
Междуречье вулавӑшӗ «Трезвость – норма жизни» (чӑв. Урӑ пурнӑҫ — пурнӑҫ йӑли) мероприяти йӗркеленӗ.
Шупашкар районӗнчи Лапсар ялӗнче ӗнер ял уявӗ иртрӗ. Ӑна спортпа ҫыхӑнтарчӗҫ. Сӑлтавӗ те ҫук мар — ку ялта спортпа туслӑ ҫынсем сахал мар. Спорт мастерӗсене ял сахал мар ӳстернӗ.
Чи малтанах спорт уявне ачасем уҫрӗҫ — вӗсем ӑмӑртмалла велосипедпа ярӑнчӗҫ. Шкула каяканнисем те, ача пахчине ҫӳрекенсем те педаль ҫавӑрчӗҫ.
Ял уявӗ вырӑнти тӳре-шарасӑр иртмерӗ. Лапсар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Иванов пухӑннӑ халӑха уяв ячӗпе саламларӗ, ялти хастар ҫынсене хисеп хучӗсемпе чысларӗ. Уйрӑм парне ялти чи ватӑ кинемее лекрӗ. Ӑна вӑрӑм кун-ҫул тата ҫирӗп сывлӑх сунчӗҫ.
Ял уявне вӗтӗ ҫумӑр пӗрре те кансӗрлемерӗ, ял халӑхӗ пӗчӗк концертра савӑнчӗ.
Чӑваш! Чӑваш!..
Чӑваш! Чӑваш!..
Сан ыйӑхлӑ уюсене,
Сан лӑпкӑ кӑмӑллӑ, ачаш,
Йӑваш-айван ялусене
Савмашкӑн манӑн халӑм ҫук.
Чӑваш тӗнчи ҫывхарнӑ чух
Чӑвашӑн чунӗ йӑваш-ши?
Анаслӑ ыйахӑн ӑшши —
Вырӑнлӑ-ши?.. Вырӑнлӑ-ши!..
Тӑван чӑваш хӑюллине,
Вӑл вӑйлине курасчӗ ман.
Чӑваш!..
Ҫӗклен те ҫунатлан!
Куҫна тёлле хӗвел ҫине.
(Ҫеҫпӗл Мишши. Чӑваш! Чӑваш!.. 1921)
«Мӗн тумалла? Чӑваш халӑхӗ малалла кайтӑр тесен мӗн тумалла?..» Ҫӗн йӗркелӳ (перестройка) пуҫланнӑранпах (1987) чӑваш ҫак ыйтун тупсӑмне уҫҫӑн (пуҫтарӑнса, пухусенче, ҫын ҫинче, пичетре, радио-телевиденире, мунчара, хӑнара…) шырать? «Камсем эпир чӑвашсем?..» Ҫак ыйтусем халӑхӑн чунне пӑлхатрӗҫ. Раҫҫейри 1917 ҫулхи нарӑс тата юпа уйӑхӗнчи революци хумӗ кӑна халӑх чунне ҫапла пӑлхатнӑ.
Шав-шав вӑрман, шав вӑрман,
Мӗншӗн шавлать ҫак вӑрман?
Турат ҫумне турат хушасшӑн?
Шав-шав халӑх, шав-шав халӑх,
Мӗншӗн шавлать ҫак халӑх?
Чӑваш ҫумне чӑваш хушасшӑн.
«Мӗн тумалла?» ыйту чӑвашшӑн ялан ҫивӗч тӑнӑ.
Чӑваш Ен ҫыннисене Мускаври Александр Пушкин ячӗллӗ драма театрӗн артисчӗсем спектакль курма чӗнеҫҫӗ.
Артистсем пирӗн патра 4 кун пулӗҫ. Хӑйсен турне вӗсем «Тартюф» спектакльпе уҫӗҫ. Ӑна К.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче курма май пур. Мольер пьеси тӑрӑх хатӗрленӗ камите халӑх ҫулсеренех ӑшшӑн йышӑнать, мӗншӗн тесен вӑл ансат.
Авӑн уйӑхӗн 11-12-мӗшӗсенче «Семейка КрАузе» камит кӑтартӗҫ. Александр Коровкин драматург 3 жанра пӗрлештернӗ: детектив, мелодрама, социаллӑ сатира.
Вырсарникун Улатӑрти культура ҫуртӗнче Мускав артисчӗсем «И вдруг…» спектакль лартӗҫ. Унти интерьер, костюмсем — паллӑ мода историкӗ Александр Васильев хатӗрленисем.
Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче вара Ҫӗнӗ Шупашкарта актерсемпе курнӑҫма май пулӗ.
Ӗнер Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче Эдисон Патмарӑн черетлӗ кӗнекине хӑтланӑ. «Нӳхрепри миллионер» ят панӑ пысӑках мар пичет кӑларӑмне виҫӗ повеҫ кӗнӗ. Автор пӗлтернӗ тарӑх, ку вӑл унӑн — 150-мӗш, юбилейлӑ кӗнеки.
«Нӳхрепри миллионер» повеҫре ӗҫлемесӗр пуясшӑн ҫунакансем пирки ҫырса кӑтартнӑ. Вӗсенчен пӗрисем вӑйӑ выляса пуйма астарҫҫӗ, теприсем, наччасрах пуяс тесе, автор калашле, «йӗмсӗр тӑрса юлаҫҫӗ».
«Чӗрӗ виле» повеҫре автор тепӗр тӗнче пурах тесшӗн. Унта вӑл ҫынсем ӑнланмалла мар тӗлӗксем курнине, ҫавсем тепӗр чух япӑх ӗҫрен тытса чарнине, тӗлӗксене ӑша хывмаллине палӑртнӑ.
«Ытла та ухмах тӗнче» повеҫре ватти те, яшши те тӗнче тетелӗнче пӗр-пӗринпе паллашни, унтах укҫа туни тата ытти пирки ҫырса кӑтартнӑ.
Кӗнекене алла илнисем хакланӑ тӑрӑх, повеҫсем ҫӑмӑллӑн вуланаҫҫӗ, хитре чӗлхепе ҫырнӑ.
Наци вулавӑшӗнчи кӗнеке хӑтлавне хутшӑннисем хушшинче ӑслӑлӑх кандидачӗсем Вячеслав Ендеров, Анатолий Скворцов, Вениамин Вишневский, Иван Дубанов вӗрентекен тата ыттисем пулнӑ.
Ҫу пуҫламӑшӗнче Чӑваш Ене «Раҫҫей-Культура» телеканал валли Питӗрти телекуравҫӑсем «Письма из провинции» ярӑмри кӑларӑм валли ӳкерме килнӗ.
Провинцире пурӑнакан халӑхӑн пурнӑҫӗпе паллаштаракан документлӑ тата публицистикӑлла фильмӗсенче хӑйсен йӑли-йӗркине, чӗлхине тытса пыракансемпе паллаштараҫҫӗ.
Кӑларӑма хатӗрлекенсем ӗнентернӗ тӑрӑх, передачӑсенчи сӑнарсем — хӑйсен тӑрӑхне чӑннипех юратакан ҫынсем.
Паян 13 сехет те 10 минутра пирӗн тӑрӑхра ӳкернисене кӑтартнӑ. Кӑларӑм хӑнисен шутӗнче Георгий Фомиряков художник-этнофутурист, Василий (Паскье) игумен, авалхи йӑласене упракан Радомир (Александр Попов), Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракассинчи шкул 1961 ҫулта ҫуннине хай куҫпе курнӑ Аркадий Гаврилов, хӑйӑр анимацийӗн художникӗ Вероника Кузьмина пулнӑ.
Тӗнче литературин архивӗ Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗ пулӑшнипе хатӗрленӗ «Нарспи» аудиокӗнеке ҫӗршыври чи сумлӑ «Ревизор» конкурсӑн шорт-листне кӗнӗ.
Жюри тӗплӗ суйланӑ, 2 уйӑх сасӑлав иртнӗ хыҫҫӑн проект финала тухнӑ. Кӑҫал конкурса 200 ытла организаци хутшӑннӑ: издательствӑсем, кӗнеке сутакан сетьсем, вулавӑшсем. Вун-вун регионтан ӗҫсем килнӗ.
«Нарспи» аудиокӗнекене тӗнчипех хатӗрленӗ темелле. Михаил Ефремов автор сӑмахӗсене вулама килӗшни те проекта ҫӗнтерме пулӑшнӑ-тӑр. Сӑмах май, конкурса проект вырӑнне аудиокӗнеке пӗрремӗш хут тӑратнӑ.
Проект продюсерӗ тата режиссерӗ — Виталий Баев. «Чӗрӗ кӗнеке» радиопа, туристсен троллейбусӗнче янӑрать. Икӗ чӗлхепе вуланӑ кӗнекепе шкулсенче усӑ кураҫҫӗ.
Ҫӗмӗрле хули пысӑк юбилейне паллӑ тума хатӗрленет. Савӑнӑҫлӑ уяв авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче иртӗ.
Ҫав кун Ҫӗмӗрле хули 100 ҫул тултарать. Ҫавна май мероприятисен программи анла пулӗ.
Уяв ирхи 10 сехетре пуҫланать. Тӗп лапамра «Ӑстасен хули» вырнаҫӗ. Вӑл урапасене юратакансем валли шоу хатӗрленӗ.
Хулари кану тата культура паркӗнче ачасем валли вылямалли лапамсем ӗҫлӗҫ, суту-илӳ палаткисем пулӗҫ. Унта шӳтлӗ фотосесси тума, сувенир укҫана саккаспа хатӗрлеттерме май пулӗ. Ҫавӑн пекех боди-арт, мастер-тату енӗпе ӗҫлӗҫ, спектакль кӑтартӗҫ.
Уявра «Кӗр парнисем» композицисен фестивалӗ те ӗҫлӗ. Ҫавӑнтах ҫамрӑк ӳнерҫӗсен куравӗ пулӗ.
Шупашкара Мускаври Вырӑс балет театрӗ гастроле килнӗ. Вӗсем сцена ҫинче «Лебединое озеро» (чӑв. Акӑш кӳлли) постановкӑна кӑтартма ӗлкӗрнӗ ӗнтӗ. Шӑматкун «Ромео и Джельетта» балета курнӑ. Кӑҫалхи гастроль ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев тата И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ ректорӗ Андрей Александров пулӑшнипе иртнӗ. Вырсарникун гала-концерт пулнӑ. Унта пирӗн артистсем те хутшӑннӑ.
Гастрольпе Пысӑк театр солисчӗсем Дина Косырева тата Андрей Меркурьев килнӗ. Вӗсен — тӗп парти. Артистсем Шупашкара пӗрремӗш хут мар килнӗ. Вӗсем балет фестивалӗсене хутшӑннӑ ӗнтӗ.
Мускав артисчӗсем Шупашкарта виҫӗ каҫ пулнӑ. Вӗсем кунти симфони оркестрӗпе пӗрле сцена ҫине тухнӑ. Пирӗн симфони оркестрӗ ҫак ушкӑнпа Германире тата Люксембургра 2014 ҫулта пулнӑ. 2015 ҫулта вара Араб Эмиратне ҫитнӗ.
Ушкӑн хореографӗ — ҫамрӑк балерина Людмила Титова. Вӑл сцена ҫине тухма та ӗлкӗрет. Людмила «Ромео и Джульетта» постановкӑра тӗп сӑнара калӑплать.
+9.3 °C