Пирӗн республикӑра автотуризма аталантарасшӑн. Ӗнер Чӑваш Енӗн Суту-илӳпе промышленность палатинче Ростуризм валли валли хатӗрленӗ инвестици проектне сӳтсе явассипе ӗҫлӗ лару иртнӗ. Унта «Развитие внутреннего и въездного туризма (2019-2025 годы)» (чӑв. Шалти тата тулашри туризма (2019-2025 ҫулсем) аталантарасси)» федераци программине тишкернӗ. Пирӗн республика «Чувашия – сердце Волги» (чӑв. Чӑваш Ен — Атӑл чӗри) туризм кластерне йӗркелесшӗн.
Туризмӑн тӗп направленийӗсен шутӗнче юханшыв круист туризмне, сиплев туризмне, услам туризма тата автотуризма асӑнаҫҫӗ. Автотуризма суйлакансем валли Чӑваш Енре «симӗс чарӑну» йӗркелесшӗн, Атӑл ҫыранӗн хӗрринче туристсене меллӗ канма май туса парасшӑн.
Ҫак кунсенче Португалири Лиссабон хулинче «Еврокурав-2018» юрӑ конкурсӗ малалла пырать. Вӑл ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнчех пуҫланчӗ-ха. Раҫҫейрен унта Юлия Самойлова хутшӑнчӗ. Сцена ҫине вӑл ӗнер тухрӗ. Пирӗн ҫӗршыв юрӑҫи, шел те, финала лекеймерӗ. Финала суйласа илнӗ 10 юрӑҫ хушшинче Эстонири Элина Нечаева пур. Эпир, чӑвашсем, унпа тивӗҫлипех мухтанса мӑнаҫланма пулатратпӑр. Унра эстон, вырӑс, чӑваш юнӗ чупать иккен.
Элина Нечаева – опера юрӑҫи. Халӗ вӑл — 26 ҫулта. Ачаллах юрлама юратнӑскер икӗ ҫул каялла Эстонири музыкӑпа театр академийӗнчен вӗренсе тухнӑ. Тӗнче шайӗнчи конкурссене вӑл унччен те хутшӑннӑ. Пӗр вӑхӑт модель пулса ӗҫленӗ. Финалта Эстони пикине епле йышӑнни ыран, ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, палӑрӗ.
Республика кунӗ тӗлне республикӑри темиҫе предприятире ҫӗнӗ производствӑсем хута каймалла. Ҫакна паян иртнӗ йӗркелӳ комитечӗн ларӑвӗнче экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин пӗлтернӗ. Шупашкарти В.И.Чапаев ячӗллӗ савутра, Муркаш районӗнчи «Ҫеҫпӗл», Шупашкарти «Чӑвашторгтехника» предприятисенче ҫӗнӗ производствӑсем уҫма палӑртнӑ.
Аса илтерер, Республика кунӗ кӑҫал Шупашкарта тата Красноармейски районӗнче иртӗ. Уяв кунӗсенче «Регионсем — чикӗсӗр ӗҫтешлӗх» курав, фейерверксен фестивалӗ ӗҫлеттерме палӑртса хунӑ. Йӑлана кӗнӗ «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестивале кӑҫал Сӗнтӗрвӑрри районӗнче уҫма палӑртнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Унтан вӑл Шупашкарти кӳлмеке куҫӗ. «Руҫ ӑстисем» конкурса хутшӑнакансем те хӑйсен пултарулӑхне районӗсенче пурӑнакансене кӑтартӗҫ, кайран ҫеҫ Шупашкара ҫитӗҫ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Акатуй пулӗ, 24-мӗшӗнче Хӗрлӗ лапамра Чӑваш Енри ачасен пӗрлештернӗ хорӗ юрлӗ. Уява концерт тата салют вӗҫлӗ.
Ҫӗнтерӳ кунӗнче Чӑваш Енӗн пултарулӑх интеллигенцийӗ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ икӗ поэтӑн астӑвӑм хӑмисем патне чечек хунӑ.
Чыслава, Чӑваш Енӗн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай (1908-1970) тата кабардин-балкар халӑх поэчӗ Кайсын Кулиев (1917-1984) тивӗҫнӗ. Юлашкинчен асӑнни 1941 ҫулхи кӗркунне Орел хули патӗнче йывӑр аманнӑ хыҫҫӑн Шупашкарти 3052-мӗш эвакогоспитательте сипленнӗ.
Вӑрҫа хутшӑннӑ поэтсене хисеплесе пӗлтӗр пуҫласа чечек хунӑ, кӑҫал ку ырӑ йӑлана малалла тӑснӑ. Акцие чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай пуҫарнӑ.
Чечек хума Юрий Артемьев профессор, ЧНКн вице-президенчӗ Владимир Тяпкин, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗсем Раиса Сарби, Ольга Тургай, Атнер Хузангай тата Олег Цыпленков, Чӑваш Енӗн профессилле ҫыравҫисен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Геннадий Максимов, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн ертӳҫи Антонина Андреева тата ыттисем хутшӑннӑ.
Чӑваш Енӗн культура министрӗн ҫумӗн пуканӗ пушӑччӗ. Ун ҫине кам ларасси паян паллӑ пулчӗ. Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ хушу тӑрӑх, ку должноҫе Муркаш район администрацийӗн культурӑпа архив ӗҫӗн пайӗн ертӳҫи Елена Чернова йышӑннӑ.
Палӑртса хӑвармалла, Елена Чернова 1974 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ҫуралнӑ, Хусан патшалӑх культурӑпа искусство академийӗнче тата Халӑх хуҫалӑхӗпе патшалӑх ӗҫӗн академийӗн Шупашкарти филиалӗнче вӗреннӗ. 1991 ҫултанпа тӗрлӗ должноҫра ӗҫленӗ: Муркашри ача-пӑча тӗп библиотекин методисчӗ, районӑн тӗп вулавӑшӗн аслӑ библиографӗ, методикӑпа библиографи пайӗн пуҫлӑхӗ, районти библиотекӑсен тытӑмӗн директорӗ, район администрацийӗн вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин, физкультурӑпа спорт пайӗн эксперт специалисчӗ...
Паян, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, Шупашкарти икӗ музейра кирек кама та тӳлевсӗр кӗртӗҫ.
Чӑваш наци музейӗ хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Ҫар мухтавӗн музейне тата В.И. Чапаев ячӗллӗ музея тӳлевсӗр кӗме май туса панӑ. Сӑмах май каласан, асӑннӑ икӗ учреждени те Чӑваш Енӗн наци музейӗн филилӗсем шутланаҫҫӗ.
Ҫав мухтавӗн музейӗнче «Живая Память» (чӑв. Чӗрӗ астӑвӑм) акци иртӗ. Унта хутшӑнакансем «Дороги Победы» (чӑв. Ҫӗнтерӳ ҫулӗсем) квеста (акӑлчан чӗлхинчен кӗнӗ ҫак сӑмаха приключени тесе ӑнланмалла, чӑвашларах каласан вӑл мыскара тенине пӗлтерет) хутшӑнайӗҫ. Музей Шупашкарти Ехрем хуҫа купса бульварӗнчи 10-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ. Телефон номерӗ: 62-01-78.
В.И. Чапаев ячӗллӗ музея Василий Чапаев ячӗллӗ дивизи ветеранӗсене тӗл пулӑва йыхравланӑ. Культура учрежденийӗ Шупашкарти Ленин проспектӗнчи 46-мӗш «А» ҫуртра вырнаҫнӑ. Телефон номерӗ: 56-20-61.
Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, 14 сехетре, Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Иванов вулавӗсем иртӗҫ. Вӑл мероприятие кӑҫал пуҫласа йӗркелеменнине палӑртмалла. Шучӗпе вӑл улттӑмӗш хут иртет.
Конференцие музейҫӑсем чи малтан 2015 ҫулта пуҫтарнӑ. Ӑна Константин Иванов классик ҫуралнӑ куна халалланӑ.
Вулав вӑхӑтӗнче паллӑ ҫынсен кун-ҫулӗнчи питех пӗлмен, халӑхра анлӑ сарӑлман фактсене ҫутатассине, историпе, вӗренӳпе, культурӑпа ҫыхӑннӑ фактсене сӳтсе явассине пӗлтереҫҫӗ.
Конференцие преподавательсемпе студентсене чӗнеҫҫӗ. Ытти хастара та, паллӑ ӗнтӗ, хапӑл тусах кӗтсе илӗҫ.
Хутшӑнас кӑмӑллисен музей пуҫлӑхне Ирина Оленкинӑна ҫак телефонпа шӑнкӑравласа пӗлтермелле: (8352) 62-21-43.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» литература клубӗ малалла ӗҫлет. Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 18 сехетре клуб хастарӗсем Надежда Ильинапа тӗл пулӗҫ.
«Надежда Геннадьевна Вӑрнар районӗнчи Мӑн Эльмен ялӗнче ҫуралнӑ. Ярмушкӑри вӑтам шкулта, Чӑваш патшалӑх университетӗнчи чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче, унтан университетри аспирантурӑра вӗреннӗ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидат диссертацине хутӗленӗ. Студентсене вӗрентнӗ», — пӗлтернӗ клуб хӑни пирки вулавӑш ӗҫченӗ Ольга Тимофеева Фейсбукра.
Надежда Ильина чӑваш литературине «Хӗр Кӗлетки» ятлӑ калавпа кӗнӗ. Ытти паллӑрах хайлавӗсем: «Юлашки кӗр», «Шӑранса та пӗтми», «Чӑнлӑх чечекӗ», «Пӑхнӑ иккӗн кантӑкран», «Турӑсӑр тупнӑ телей», «Даниил».
«Паян уҫӑ эфира 45 ҫул радио дикторӗнче ӗҫлесе «Шупашкара чӑвашла калаҫтарнӑ» ытарайми Маргарита Кабетовӑна йыхравларӑм», — тесе хыпарланӑ ӗнер Фейсбукра Марина Карягина тележурналист. Сӑмах, Чӑваш халӑх сайтне вулакансенчен чылайӑшӗ тавҫӑрчӗ пулӗ ӗнтӗ, Чӑваш Енӗн Патшалӑх телерадиокомпанийӗн «Ирхи тӗпел» кӑларӑмӗ пирки пырать.
Маргарита Кабетова 1956 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Тутарстанри Юдино поселокӗнче ҫуралнӑ. Куславкка районӗнчи Ырашпулӑх, Кунер, Карач шкулӗсенче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ. 1973 ҫулта Чӑваш радиовӗнче дикторта ӗҫлеме пуҫланӑ. Маргарита Кабетова —
Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ.
Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче 2017 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче юсав пуҫланнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер, филармонинчи пултарулӑх ушкӑнӗсене культурӑн ытти учрежденине куҫарнӑччӗ: симфони капеллине — Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищине тата Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне, юрӑпа ташӑ ансамбльне — Трактор тӑвакансен культура керменне, филармоние — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне тата Трактор тӑвакансен культура керменне.
Юсав ӗҫӗ епле пынипе ӗнер Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев паллашнӑ. Строительсен курав залӗнче амфитеатр тумалла, чӳречесемпе алӑксене ылмаштармалла, вентиляци тата кондици тытӑмӗсене ҫӗнетмелле, шалта илемлетмелле. Юсава 2020 ҫул вӗҫӗнче пӗтермелле.
+13.0 °C