Авӑн уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи участковӑй Красная горка ялӗ ҫывӑхӗнче пулнӑ чухне вӑрмантан бензопӑчкӑ сассине илтнӗ те унталла кайнӑ. Чӑнах та, йывӑҫ каснӑ иккен.
Ҫав вӑхӑтра 65 ҫулти арҫын, ку тӑрӑхрах пурӑнаканскер, юман каснӑ. Ку кӑна мар иккен – унӑн кил картишӗнче тепӗр юман тупнӑ. Ӑна вӑл виҫӗ кун маларах каснӑ. Ҫапла вӑл патшалӑха 300 пин тенкӗ тӑкак кӳнӗ.
Арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Муркаш районӗнчи Ильинкӑри ватӑ юманшӑн сасӑлама Чӑваш халӑх сайчӗ унччен чӗнсе каланӑччӗ-ха.
Аса илтерер: 372 ҫул кашласа ларакан чӑваш юманӗ «Раҫҫейри ҫулталӑк йывӑҫҫи» конкурса (ӑна 2017 ҫулта ирттерме тытӑннӑ) хутшӑнать. 2020 ҫулта вӑл иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Ҫав йывӑҫ ҫутҫанталӑкӑн хаклӑ объекчӗ шутланать, вӑл культурӑпа истори тата ӑслӑлӑх пӗлтерӗшӗллӗ.
Асӑннӑ йывӑҫа Раҫҫейри ватӑ йывӑҫсен наци реестрне кӗртнӗ, «Йывӑҫ – чӗрӗ ҫутҫанталӑкӑн палӑкӗ» пӗтӗм ҫӗршыври ят панӑ.
Конкурс https://rosdrevo.ru сайтра пырать. Чӑваш юманӗн конкурсри номерӗ — 42-мӗш.
Шупашкарта нумай хваттерлӗ ҫурт ҫине йывӑҫ персе аннӑ.
«PROГород» хаҫат халӑх корреспонденчӗ пӗлтерни тӑрӑх ҫапларах хыпарланӑ: утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ирхине Шупашкарти Вокзалҫум урамри 10-мӗш ҫурт ҫине йывӑҫ ӳкнӗ.
Асӑннӑ ҫӑлкуҫра вырнаҫтарнӑ сӑнӳкерчӗк тӑрӑх хакласан, ҫурт ишӗлмен, чӳрече кантӑкӗсем те ванман курӑнать. Йывӑҫ ҫурт стени ҫине персе аннӑ, ун ҫине таянса тӑрать.
Муркаш районӗнчи ватӑ юман каллех «Ҫулталӑкри йывӑҫ» наци конкурсне хутшӑнса мала тухассишӗн кӗрешет.
Ҫак юман республикӑра чи ватти кӑна мар, чи пысӑкки те. Вӑл 372 ҫулта, 24 метр ҫӳллӗшне ӳссе ҫитнӗ. Вулли 2 метр сарлакӑш.
Палӑртмалла: конкурса истори пӗлтерӗшлӗ 69 раритет хутшӑнать. Хӑш йывӑҫ ҫӗнтерни ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн паллӑ пулӗ. Хальлӗхе пирӗн юман пӗрремӗш вырӑнта пырать.
Мари Элти Туҫи Мари районӗнчи вӑрман хуҫалӑхӗн директорӗ полицие кайса заявлени ҫырнӑ. Вӑрманта 4 лиҫван тата 3 хыр каснӑ иккен.
Кам каснӑ? Ҫак ӗҫе тума пултарнӑ ҫынна тупнӑ. Вӑл — Чӑваш Ен арҫынни. Хайхискер 7 йывӑҫ касса вӗсене хӑйӗн УАЗӗпе киле илсе килнӗ, унтан хӑма ҫурнӑ. Хӑй каланӑ тӑрӑх, вӑл хӑмасенчен карта тытма палӑртнӑ.
Йӗрке хуралҫисем арҫыннӑн бензопӑчкине тата хӑмисене арестленӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Арҫын 7 йывӑҫ касса патшалӑха 200 пин тенкӗ тӑкак кӳнӗ.
Хӗл ларнине пӑхмасӑрах, йӗри-тавра юр выртать пулин те, Чулхулара нумай пулмасть йывӑҫ лартнӑ.
Хулари Пермяковски кӳлӗ тавра аллея тӑвасси пирки Чулхула влаҫӗсем пӗлтӗрех шут тытнӑ-мӗн. Анчах ӗҫ тухман. Ӗҫе пӗлтӗр ҫурлан 31-мӗшӗччен пурнӑҫламалла пулнӑ та, ӑна пурнӑҫлакансем малтан хунавсене шӑрӑх ҫанталӑкра хӗвел ҫинче самай тытнӑ, кайран вара, типнӗскерсене ҫӗре чавса лартнӑ. Шел те, кӑҫал ҫуркунне ҫитсен чылай тирек хунавӗ вӑй илеймен, хӑрса ларнӑ.
Кӳршӗ тӑрӑхӑн тӗп хулин влаҫӗсем алӑ усман — кӳлӗ хӗррине тепӗр хут йывӑҫ лартса тухас тенӗ. Кунхинче вара тирек хунавӗсене хура кӗркунне, юр ӳксен чавса лартнӑ.
NN.RU портал Чулхулан администрацине ыйту янӑ: сивӗре хунавсем лартни йӗркеллӗ-и, вӗсем хӑрса ларас пулсан тепӗр ҫул каллех лартӗҫ-и? Влаҫрисем хурав панӑ тӑрӑх ытлашшиех сивӗ мар ҫанталӑкра, -15 градус сивӗрен ӑшӑрах чухне, хунавсем лартма юрать имӗш. Ҫапла кӗркунне тапхӑрӗпе пӗр-пӗр лаптӑка йывӑҫ-тӗм лартса симӗслетес тӗллевпе туллин усӑ курас тесен тума ирӗк пур имӗш. Унсӑр пуҫне, администраци шантарнӑ тӑрӑх, хунавсен гаранти срокӗ те пур.
Чӑваш Енри пӗтӗм районта «Вӑрмана упратпӑр» Пӗтӗм Раҫҫейри акци иртет. Унпа килӗшӳллӗн, Шупашкар лесничествинче те йывӑҫсем лартнӑ.
Иртнӗ вырсарникун Атӑл леш енче нимеҫӗсем, ахаль ҫынсем йывӑҫ хунавӗсем лартнӑ.
Акцие хутшӑннӑ 480 ҫын 15 пин хыр хунавӗ лартнӑ. Ку пӗтӗмпе 12 гектар ҫӗре йышӑннӑ. Иртнӗ вырсарникун ҫанталӑк та хӗвеллӗ тӑнӑ. Ҫавӑнпах-тӑр акцие хутшӑнакан нумай пулнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ҫӳп-ҫап йышӑнакан полигонра ӗҫлекенсем кӑвак тӗслӗ чӑрӑшсене иккӗмӗш пурнӑҫ парнеленӗ. Вӗсем йывӑҫсене, тымарӗпех тӑпӑлтарнӑскерсене, кӳрсе килнӗ ҫӳп-ҫап ӑшӗнче тупнӑ.
Ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче унти ӗҫченсем тӑватӑ чӑрӑша асӑрханӑ. Кашни - 1 метр ытла. Полигон ӗҫченӗсем вӗсене хӑйсем патӗнче лартнӑ. Чӑрӑш турачӗсем йӗркеллех,анчах тӑрри хуҫӑлнӑ. Ҫапах вӗсем кайран ӳсӗҫ. Ҫапла полигонра мини-аллея пулнӑ.
Полигон ӗҫченӗсем ку таранччӗн чӗрчунсене те ҫӑлнӑ. Ҫав шутра - кушак ҫури, чӗрӗп. Хальхинче ав чӑрӑшсене пӗтме паман.
Шупашкарта ҫӗнӗ аллея пулӗ. Кедр йывӑҫӗсене Ленин Комсомолӗн урамӗнчи 68-мӗш ҫуртӑн 3-мӗш корпусӗпе юнашар лартнӑ.
Ку ӗҫе Шупашкар епархи управленийӗн элчисем, «Союзспецодежда» суту-илӳ ҫурчӗн ӗҫченӗсем хутшӑннӑ. Хунавсене тата пулас аллея вырӑнне Шупашкар епархийӗн секретарӗ Иов Маркелов иероманах сӑвапланӑ. Кӑҫал Шупашкар-Чӑваш Ен епархийӗ 75 ҫул тултарать. Аллейӑна шӑпах ҫак юбилея халалласа уҫнӑ та.
Йывӑҫ хунавӗсене вара, Ҫӗпӗр кедрӗсене, «Союзспецодежда» суту-илӳ ҫурчӗ парнеленӗ. Пӗтӗмпе – 7- хунав. Вӗсене Шупашкарти питомникре ӳстернӗ.
Сирӗн хӑҫан та пулин пӗр йывӑҫран тӑракан вӑрманта пулма тӳр килнӗ-и? Пӗр йышши йывӑҫлинче мар, шӑпах пӗр йывӑҫран тӑракан вӑрмана, 1,5 гектар лаптӑклинче. Ҫавӑн пекех тӗлӗнтермӗш япала Индире пур, вӑл йывӑҫа Капмар баньян теҫҫӗ.
Мӑн баньянӑн ботаникӑлла ячӗ — Бенгали фикусӗ (лат. Fícus benghalénsis), вӑл тут йывӑҫӗсен йӑхне кӗрет. Ҫак хӑйне евӗрлӗ йывӑҫӑн ҫулҫи-тарачӗ тӗнчере чи пысӑк лаптӑк йышӑнать — 1,5 гектар лаптӑк, унӑн пӗтӗмӗшле ҫӳллӗшӗ вара — 25 метра яхӑн. Рекорда тивӗҫлӗ йывӑҫ ҫӗршывӑн тухӑҫ енче вырнаҫнӑ Хаора хулинчи (Анӑҫ Бенгали) Инди ботаника пахчинче ӳсет.
Паллах, ку фикус ахаль йывӑҫ мар. Ыттисенчен вӑл сывлӑшра ҫакӑнса тӑракан ҫӗршер тымарпа уйрӑлса тӑрать. Вӗсем — йывӑҫ вуллипе туратсем ҫинче йӗркеленнӗ ятарлӑ хунавсем. Тӑпра таран анса ҫитсен, сывлӑшри тымарсем ҫӗр ӑшне шӑтарса кӗреҫҫӗ те йывӑҫа нӳрӗкпе тивӗҫтерекен, апатлантаракан хушма ҫӑлкуҫ пулса тӑраҫҫӗ. Ҫакӑн пек ӳсентӑрансен пурнӑҫ формине ботаникӑра баньян теҫҫӗ.
+8.3 °C