Кӗҫнерникун NASA-н Juno (Юнона) космос аппарачӗ Юпитерӑн Европа уҫлӑхташӗнчен (спутникӗнчен) 357 ҫухрӑмра вӗҫсе иртнӗ. Ҫакӑ юлашки 20 ҫул хушшинче NASA космос карапӗ Европӑпа чи ҫывӑхра вӗҫсе иртни шутланать.
Ӑсчахсем Юпитерӑн шӑнса ларнӑ хулӑн хуппи айӗнче океан пулма пултарать тесе шухӑшлаҫҫӗ, шыв айӗнче пурнӑҫ пулма пултарасса шанаҫҫӗ. Тӗпчевҫӗсем шаннӑ тӑрӑх вӗсем калӑпӑшӗпе Ҫӗр чӑмӑрӗн уҫлӑхташне ҫывӑх Европа сийӗ ҫинчен тухакан тапса тӑракан шыв юписене сӑнама тивӗҫ.
Ҫак сӑнавсем агентствӑна Europa Clipper миссине хатӗрленӗ чухне планлама пулӑшӗҫ, ӑна 2024 ҫулта вӗҫтерсе яма палӑртнӑ. Ҫавӑн пекех ҫитес ҫул ЕКА Juice (Jupiter Icy Moons Explorer) Юпитерӑн пӑрлӑ уйӑхӗсене тӗпчекен мисси старт илӗ.
Европа патне чи ҫывӑха вӗҫсе пынисен ретне халӗ те «Галилео» ятлӑ NASA космос аппарачӗ йышӑнать. 2000 ҫулта вӑл уҫлӑхташ патне 351 ҫухрӑма ҫывхарнӑ.
Хӗвел системинче астериод ӳкнипе йӗркеленнӗ чи пысӑк кратера тупнӑ. Тӗрӗссипе каласан, вӑл лаптӑк ҫинчен тахҫанах пӗлнӗ, анчах япун астрономӗсем кратер мӗнле майпа йӗркеленнине тӗпчесе пӗлнӗ.
Тӗпчевҫӗсем Юпитерӑн уҫлӑхташӗнче — Ганимедӑра — вырнаҫнӑ пысӑк айлӑмсене тишкернӗ. Лаптӑк ҫийӗн пӑхсан вӗсен пурин те варри пуррине курма май пур. Астрономсем «Вояджер-1» тата «Вояджер-2» зондсем тунӑ сӑнӳкерчӗксене тӗпченӗ те Ганимед ҫинчи айлӑмсем астероид ҫапӑннипе пулни патне тухнӑ.
Унсӑр пуҫне, Хӗвел системинче ӑна чи пысӑк кратер теме пулать. Ӑсчахсем моделлесе пӑхнӑ та ҫакнашкал вырӑн диаметрӗпе 150 ҫухрӑмран кая мар астероид пырса ҫапӑннипе йӗркеленме пултарнине курнӑ. Ҫӑпӑннӑ самантра унӑн хӑвӑртлӑхӗ ҫеккунтра 20 ҫухрӑмпа тан пулма пултарнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Ӑсчахсем кратера малалла та тӗпчесшӗн, ҫавна май вӗсем JUICE мисси пуҫланасса кӗтеҫҫӗ.
Ӗҫӗ-пуҫӗ кунта тӑвар пиркиех пырать-ха, анчах та Юпитерӑн Европа ятлӑ уҫлӑхташӗ (спутинкӗ) пирки. Вӑл Хӗвелтен инҫетре вырнаҫнӑ, унӑн ҫийӗ пӑрпа витӗннӗ. Шӑп та ҫав пӑр ҫийӗнче тӗттӗм пӑнчӑсем мӗнрен тӑни ӑсчахсене кӑсӑклантарнӑ та ӗнтӗ. Geophysical Research Letters журналта пичетленсе тухнӑ статьяра вара ӑсчахсем вӑл тӗттӗм пӑнчӑсем епле пулса кайнине ӑнлантарса панӑ та.
Вашингтонри NASA штаб-хваттерӗнче тӑрмашакан Курт Нибур тата унпа пӗрле ӗҫлекен ӑсчахсем тӗрлӗ экспериментсем лартса тӗттӗм пӑнчӑсем тӑвар пулнине палӑртнӑ. Вӑл, иккен, пӑр айӗнчи океанран шывпа пӗрле сӑрхӑнса тухса уҫлӑхташ ҫийне лекнӗ, космос пайӑркисене пула хуралнӑ. Ӑсчахсем ятарлӑ хатӗр ӑсталанӑ — вӑл темиҫе сивӗтӗшрен, пӑр тӗслӗхӗнчен, магнитсенчен тата ытти ӑслӑлӑх хатӗрсенчен тӑрать. Ятарлӑ хатӗрте Европӑри никӗсне йӗркелеме пултарнӑ имӗш. Пӗлме: уҫлӑхташра -173 °С сивӗ, атмосфера ҫуккипе пӗрех, Юпитертан лекекен вӑйлӑ тулаш магнитлӑ уй, космос пайӑркисем нумай ӳкеҫҫӗ.
Ӑсчахсем тӗрлӗ теорие тӗрӗсленӗ. Сӑмах май, унччен ытти ӑсчахсем ҫав тӗттӗм пӑнчӑсем тулай пулӑмсене пула йӗркеленнӗ тесе шутланӑ, кӳршӗлле Ио вулканӗсенчен тухакан магнипе кӳкӗрт вӗҫсе килнӗ пуль тенӗ.
+2.3 °C