Ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Раҫҫей банкӗ Футбол енӗпе иртекен тӗнче чемпионатне халалласа укҫа кӑларнӑ. Вӑл — полимертан. Банкнота номиналӗ – 100 тенкӗ. Тираж 20 миллиона яхӑн экземпляр тесе пӗлтереҫҫӗ.
Ҫӗнӗ укҫа кӑвакрах симӗс тӗслӗ. Укҫан пиччен енче пултаруллӑ вратарьсем пек пулма ӗмӗтленекен арҫын ача. Тӳнтер енче — ҫӗр чӑмӑрӗ евӗр футбол мечӗкӗ. Ун ҫинче Раҫҫей картти курӑнать. Футбола юратакансене Раҫҫей ялавӗн тӗсӗпе сӑнланӑ тата тӗнче чемпионачӗ иртекен хуласене асӑнса кайнӑ.
Футбол енӗпе тӗнче чемпионачӗ ҫӗртме уйӑхӗн 14-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗччен Мускав, Питӗр, Калининград, Волгоград, Хусан, Чулхула, Самар, Саранск, Дон ҫинчи Ростов, Екатеринбург тата Сочи хулисенче иртӗ.
Ҫу уйӑхӗн 24–26-мӗш кунӗсенче Питӗр хулинче халӑхсем хушшинчи экономика форумӗ иртӗ. Унта Чӑваш Енӗн делегацийӗ те хутшӑнӗ. Инҫе ҫула республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пыракан ушкӑн тухса кайнӑ. Йышра — Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ – экономика министрӗ Владимир Аврелькин, усламҫӑсемпе «Эсӗ – предприниматель» федераци программине кӗнӗ ҫамрӑк предпрнимательсем.
Михаил Игнатьев ӗҫлӗ тӗл пулусене хутшӑнӗ, тӗрлӗ шайри тӳре-шарапа курнӑҫса ӗҫлӗ ыйтусене сӳтсе явӗ.
Питӗрти форума 1997-мӗш ҫултан йӗркелеме пуҫланӑ. 2006 ҫултанпа ҫак ӗҫе Раҫҫей Президенчӗ тӑтӑшах хутшӑнать. Ҫирӗм ҫулта форум шайӗ те ӳснӗ, унта тӗрлӗ шайри ҫынсем сӳтсе явакан ыйтусем те экономикӑшӑн пӗлтерӗшлӗ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Ӗмӗрсен ташши» (вырӑсла ку уяв ятне «Танцы предков» тесе куҫарнӑ) пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Ӑна Владимир Милютин хореограф 70 ҫула ҫитнине халалланӑ.
Питӗрти тата Ленинград облаҫӗнчи чӑвашсем Владимир Аркадьевича тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче юбилей ячӗпе ӑшшӑн саламланӑ, Питӗре пырсан чӑваш хореографийӗпе паллаштарнишӗн тав тунӑ, Владимир Милютин ирттерекен занятисем асра юлнине ӑшӑ кӑмӑлпа палӑртнӑ. Куславкка ҫӗрӗ ҫинче ҫитмӗл ҫул каялла ҫуралнӑ чӑваш Питӗрти «Кевер» хореографи ансамбльне пулӑшса пынине, ҫавна май ушкӑн Питӗрпе Ленинград облаҫӗнче паллӑ ансамбльсенчен пӗри пулса тӑнине те асӑнса хӑварнӑ.
Ыран, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Питӗр хулинче Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ хӗвел батарейин модульне вырнаҫтарнӑ катамаран ҫула тухӗ.
Раҫҫейре туса кӑларнӑ хӗвел элеменчӗллӗ катамаран халиччен те пулман. Катамарана Питӗр хулинче кӑларнӑ, унӑн ҫивиттине ҫурма авӑнакан хӗвел модульне вырнаҫтарнӑ. Хӗвел модульне тума Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ гетеротытӑмлӑ хӗвел элеменчӗсемпе усӑ курнӑ.
Хӗвел модулӗллӗ катамаран маршручӗ ҫапларах пулӗ: «Питӗр – Мускав – Аҫтӑрхан». Маршрутӑн пӗтӗмӗшле вӑрӑмӑшӗ — 5 пин км ытла. Инҫе ҫула катамаран Нева, Ока, Атӑл, Кама юханшывӗсемпе кайӗ.
«Эковолна» (чӑв. Экохум) экспедицие Инженер конкурсӗсемпе ӑмӑртавӗсен наци центрӗ йӗркеленӗ.
«Тӗслӗхлӗ ача пахчи» Пӗтӗм Раҫҫейри смотр-конкурсра
Питӗрти Нева районӗнчи 35-мӗш ача пахчи «лауреат-ҫӗнтерӳҫӗ» ята тивӗҫнӗ. Вӑл тӑрӑхри чӑвашсен пӗрлешӗвӗ тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ учреждение чӑваш хӗрарӑмӗ, Елена Архипова, ертсе пырать.
Елена Алексеевна 1964 ҫулхи кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапашра ҫуралнӑ. 1983 ҫулта ҫемье ҫавӑрнӑ хыҫҫӑн Питӗре тухса кайнӑ. Унта вӑл 8-мӗш педагогика училищинче вӗреннӗ. Икӗ ача амӑшӗ. Малтан ача пахчинче воспитательте ӗҫленӗ. 2000 ҫулта вӑл А.И. Герцен ячӗллӗ педагогика университетӗнчӗн вӗренсе тухнӑ. Вӗренӳ сферинче 1988 ҫултанпа ӗҫлекенскере ача пахчин пуҫлӑхӗн тилхепине 2002 ҫулта шанса панӑ. Ентешӗмӗрӗн тӗрлӗ Хисеп грамоти, ытти чыслав чылай.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ ака уйӑхӗн 8–9-мӗшӗсенче Питӗр хулинче гастрольте пулассине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Шупашкарти артистсем Литейнӑй проспектӗнчи Патшалӑх драма театрӗн сцени ҫине ҫине тухнӑ. Гастрольти пӗрремӗш кун вӗсем И.С. Максимов-Кошкинский пьеси тӑрӑх лартнӑ «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакле кӑтартнӑ, ӗнер — Арсений Тарасов пьеси тӑрӑх хатӗрленӗ «Туя туй пек тӑвар-и»? камите.
Артистсене халӑх ӑшшӑн йышӑннӑ. Спектакль вӗҫленсен те куракансем артистсене сцена ҫинчен чылайччен яман, «Маттур, маттур!» — тесе пӗр саслӑн кӑшкӑрнӑ. Чӑваш спектаклӗшӗн тунсӑхланӑ куракансем Шупашкарти драма театрӗн артисчӗсен пултарулӑхӗпе кӑмӑлтан киленнӗ.
«ТурСтат» аналитика агентстви Раҫҫейри ҫак ҫуркунне пулакан культура мероприятийӗсен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Чи лайӑх 10 мероприяти йышне Шупашкарта йӗркеленекен Пӗтӗм тӗнчери балет фестивалӗ те кӗнӗ.
Чӑваш Енӗн культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак йыша Мускаври «Мускав ҫуркунни A Cappella» фестиваль, Питӗрти «Dance Open» балет фестивалӗ, «Клинри ҫуркунне» юрӑ-кӗвӗ фестивалӗ, Мускав облаҫӗнчи «Красногорский», Ленинград облаҫӗнчи «Литературӑпа кино» кинофестивальсем, Пенза облаҫӗнчи «Ылтӑн провинци» театр фестивалӗ, Челябинск облаҫӗнчи «Уралти искусствӑсен эрни» курав, Тамбов облаҫӗнчи С.В. Рахманинов ячӗллӗ музыка фествивалӗ, Шупашкарти М.Д. Михайлов ячӗллӗ балет фестивалӗ тата Чулхула облаҫӗнчи «Чӗресен кӗвви» бард-фестиваль кӗнӗ.
Палӑртса хӑварар, Шупашкарти фестиваль ака уйӑхӗн 12-22-мӗшӗсенче иртет. Ҫав вӑхӑтра «Жизель», «Золушка» «Ромео и Джульета», «Весна священная», «Жар-птица» тата «Чиполлино» балетсене кӑтартӗҫ. Унсӑр пуҫне гала-концерт та пулӗ.
Санкт-Петербургри гидрометеорологи университетӗнче вӗренекен каччӑ реанимацие лекнӗ. Вӑл тӑрӑхри «Фонтанка.ру» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, нумай пулмасть ҫеҫ 18 ҫул тултарнӑ яша Купчинӑри 5-мӗш ача-пӑча пульницине илсе кайнӑ. Шӑмми-шаккине аванах хуҫса пӗтернӗскере реанимаци уйрӑмне вырттарнӑ.
Тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнине ӗненсен, ҫамрӑк Фрунзе районӗнче хӑнара пулнӑ. Хӑй вӑл аслӑ шкулӑн Большевиксен проспектӗнчи общежитийӗнче регистрациленнӗ.
Каччӑ мӗн сӑлтавпа пиллӗкмӗш хутран персе аннине (е, тен, такам тӗксе янине) тӗпчевҫӗсем палӑртасса шанас килет.
Тӗнче тетелӗнчи эпир маларах асӑннӑ хаҫатра хыпарланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре ҫуралнӑ каччӑ ӳсӗр пулнӑ, унтан эрех шӑрши аванах кӗнӗ.
Нумаях пулмасть Николай Балтаев медальерпа тата граверпа «Idel.Реалии» интернет-хаҫатра Эрсубай Янгаров кӑсӑклӑ интеревью пичетленӗ.
Ӑста Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче халӑх художество пултарулӑхен кафедринче доцент пулса ӗҫлет. Унӑн мӑшӑрӗ Людмила Балтаева — пусма енӗпе ӑста технолог иккен. Балтаевсен аслӑ ывӑлӗ Азамат Чехинче ювелира вӗренет, кӗҫӗнни Аттила – Питӗрте тимӗрҫе. Пӗрле пулса вӗсем сӑвар-пӑлхар тумтирӗпе капӑрлӑхне ӑсталаҫҫӗ.
Николай Балтаев этнос усламӗпе ӗҫлеме ҫӑмӑл маррине палӑртнӑ. Ҫавӑнпах вӑл мӑшӑрне: «Ку улӑпла ӗҫ», — тесе хӑш чухне калать-мӗн.
Интервью авторӗ интеллигенци Балтаевсен таварӗпе кӑсӑкланнипе кӑсӑкланманни пирки те ыйтнӑ. Туянакансем вӗреннӗ ҫынсен хушшинче сахал иккен. «Интеллигентсенче эпӗ шанчӑка ҫухатнӑ. Вӗсем килте чӑвашла калаҫманпа пӗрех, вӗсен ачисем те чӑвашла пуплемеҫҫӗ. Хӑйсен ачисемпе тата мӑнукӗсемпе чӑвашла сӑмахлакансене шутласа кӑларма пӗр алӑри пӳрнесем те ҫитеҫҫӗ», — тенӗ Николай Балтаев.
Шупашкарти Музейпа курав центрӗнче «Диво под микроскопом» (чӑв. Микроскоп айӗнчи тӗлӗнтермӗш) курав уҫӑлнӑ. Тӗлӗнтермӗш ӗҫсен авторӗ — Ҫӗнҫӗпӗрти Владимир Анискин ӑста.
Пӗчӗк миниатюрӑсене тӑвакансем кирек мӗнле кӳлепене те микроскоппа ӑсталаҫҫӗ. Тепӗр чухне вӗсем чӗре самантлӑха тапман хушӑра пӗр-пӗр япалана туса ӗлкӗреҫҫӗ иккен.
Владимир Анискин Шупашкара 31 ӗҫ илсе килнӗ. Пӗтӗмпе вара унӑн — 200 ытла миниатюра. Вӗсенчен кашнинех пысӑклатса кӑтартакан хатӗрсемпе ҫыхӑнтарнӑ. Ӑстан ӗҫӗсен пысӑк пайӗ Питӗрти «Русский Левша» микроминиатюра музейӗнче вырӑн тупнӑ. Вӑл учреждени 2006 ҫулта уҫӑлнӑ. Шӑпах Ҫӗнҫӗпӗр ӑстин ӗҫӗсене пула хута янӑ та ӑна.
Шупашкарти курав ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗччен ӗҫлӗ.
+12.5 °C