Культура ҫулталӑкӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Енре пушӑн 24–28-мӗшӗсенче Раҫҫей шайӗнчи «Раҫҫей юррисем» фестиваль иртет. Проект авторӗ тата ертӳҫи — РФ халӑх артистки Надежда Бабкина.
Чӑваш Ен марафона иккӗмӗш хут кӗтсе илет. 2008 ҫулта Елчӗк, Муркаш, Йӗпреҫ районӗсенче, Улатӑр, Ҫӗмӗрле, Шупашкар хулисенче пулнӑ. Кӑҫалхи фестиваль Ҫӗнӗ Шупашкарта пуҫланӗ. Унтан вӑл Куславкка, Элӗк районӗсене, Канаш хулине ҫитӗ. Пушӑн 28-мӗшӗнче Трактор тӑвакансен культура керменӗнче гала-концерт пулӗ.
Чӑваш Енре иртекен фестивале 120 ытла артист хутшӑнӗ: Надежда Бабкина тата «Вырӑс юрри» ансамбль, «Слаяне» ансамбль, «После 11» ушкӑн, «Живая планета» шоу-балет, Евгений Гор (Мускав), казак юррисен «Криница» ансамблӗ (Краснодар), фольклор юррипе ташшин «Айкай» театрӗ (Удмурт Республики), Б.Байрышев тата «Алас» ансамбль (Горно-Алтайск), «Ритмы гор» ансамбль (Владикавказ), «Владимирские рожечники» (Владимир).
Мероприяти программинче ЧР ушкӑнӗсем валли пресс-конференцисем, ӑсталах класӗсем пур. Ултӑ ҫул хушшинче фестиваль Мускавра, Воронеж, Калуга, Курск, Липецк, Ростов, Питӗр, Мускав, Орел, Кисан, Ярославль, Пенза, Смоленск облаҫӗсенче, Мари, Ҫурҫӗр Осети-Алани, Буряти, Карели республикисенче, Краснодар, Хабаровск, Алтай енӗсенче, Ханты-Манси автономи округӗнче иртнӗ.
Ӗнер Шупашкарта «Новруз — 2014» уяв иртни пире Тимӗр Акташ хаҫатҫӑ хыпарлать. Вӑл Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче иртнӗ.
Уява чӑвашсем те тутарсем те хутшӑннӑ. Вӗсен шутӗнче Чӑваш Республикинчи тутар наципе культура автономине, республикӑн кӑнтӑр районӗсенчи ентешлӗхсене, Шупашкарти университетсенче вӗренекен студентсене асӑнма пулать. Фойере Владимир Алмантай ертсе пыракан «Сувар» фонд курав йӗркеленӗ. Ҫавӑн пекех унтах, фойере, уява пухӑннисем тӗрлӗ халӑхсен апат-ҫимӗҫӗпе паллашма пултарнӑ.
Уява ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов уҫнӑ. Уҫакансен йышӗнче ҫавӑн пекех Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн председатель ҫумӗ Анатолий Князев, ЧНК Президенчӗ Николай Угаслов, Чӑваш Республикинчи узбексен культура центрӗн председателӗ Абдулвали Ергашев, Пӗтӗм Раҫҫейри азербайджан конгресӗн республикӑри уйрӑмӗн ертӳҫи Азиз Бадиров тата ыттисем пулнӑ.
Уяв концертсӑр иртмен — унта тӗрлӗ ушкӑнсем тутар, чӑваш тата ытти халӑхсен юрри-ташшипе паллаштарнӑ.
Сӑнсем (7)
Ял тӑрӑхӗнчи чи лайӑх культура учрежденийӗсен конкурсӗнче Ҫӗмерле районӗнчи Егоркинӑри информаципе культура центрӗнче фольклор специалисчӗ пулса ӗҫлекен Людмила Григорьева та кӗнӗ.
Людмила Григорьевна Ҫӗмӗрле районӗнчи культура тытӑмӗнче 20 ытла ҫул ӗҫлет. Вӑл культура учрежденийӗнче методистран директор таран ӳснӗ. Халӗ вӑл Егоркинӑри информаципе культура центрӗнче фольклор специалистӗнче вӑй хурать.
Людмила Григорьева тӑрӑшнипе «Шанчӑк» фольклор ушкӑнӗ Ҫӗмӗрле районӗнче пӗлтерӗшӗ вырӑн йышӑнать. Вӑл пӗлтӗр 25 ҫул тултарнӑ. Ушкӑна культура ӗҫченӗсем, вӗрентекенсем, ял хуҫалӑх ӗҫченӗсем, медиксем, пенсионерсем, ҫамрӑксем ҫӳреҫҫӗ, ӗлӗкхи халӑх юррисене, йӑли-йӗркине, увӗсене, ташшисене халӑха кӑтартаҫҫӗ. Репертуарта Ҫӗмӗрле районӗн юрӑпа йӑла фольклорӗ, вырӑнти туйсем, улахсем, ҫара ӑсатни пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнаҫҫӗ.
«Шанчӑка» республикӑра кӑна мар, Раҫҫейре та хапӑлласах йышӑнаҫҫӗ. Ушкӑн Коми Республикинче иртнӗ «Завалинка» VIII регионсем хушшинчи фестивале, Екатеринбургри «Кӗр сӑрине» хутшӑннӑ. Ансамбль пухмачӗ дипломсемпе, грамотӑсемпе, тав ҫырӑвӗсемпе пуянланнӑ.
Ял тарӑхӗсенчи культура учрежденийӗсен чи лайӑх ӗҫченӗсем хушшинче иртнӗ республика конкурсне 25 ҫын хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен йышне 12-шне кӗртнӗ.
«Муниципалитетри культура учрежденийӗн чи лайӑх ӗҫченӗ» ята Шӑмӑршӑ районӗнчи Васан ялӗнчи Культура центрӗнчи историпе таврапӗлӳ халӑх музейӗн ертӳҫи Герман Ларшников тивӗҫнӗ. Герман Николаевич, Васанти шкулта историпе тӑван ен культурине вӗрентекенскер, 1986 ҫулта ҫамрӑк таврапӗлӳҫӗсен кружокне йӗркеленӗ. Кружока ҫӳрекенсем тӑрӑшнипе 1990 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче ялта таврапӗлӳ музейӗ йӗркеленнӗ. Ҫав ҫулхинех наци йӑлисене тата тӑван ен историне пропагандӑланӑшӑн музее халӑх ятне панӑ.
Ҫав ҫулхинех Герман Николаевич музей ҫумӗнче ачасен «Мерчен» фольклор ушкӑнне йӗркеленӗ. Раҫҫей, республика шайӗнче иртнӗ конкурссене хутшӑннӑ ушкӑн ҫитӗнӳ нумай тунӑ. 2002 ҫулта «Мерчене» халӑх ятне панӑ.
Герман Ларшников ертсе пыракан фольклор ушкӑнӗ чӑваш халӑх ӳнер пултарулӑхне, наци йӑлине чылай ҫул пропагандӑлать, анатри чӑвашсен йӑли-йӗркине, юррисене ҫӗнӗрен чӗртме тӑрӑшать. Васанти таврапӗлӳ халӑх музейӗ районти культура вучахӗ, методика центрӗ пулса тӑнӑ.
Паян, пушӑн 17-мӗшӗнче, Куславккари «Пчелка» ача пахчине Шупашкартан хӑнасем ҫитнӗ. Ахальлисем мар: Пукане театрӗ!
Пӗчӗккисем «Люблю ромашки» (чӑв. «Салтак тӳмми чечекне юрататӑп») спектакль курнӑ. Ачасем постановка сӑнарӗсемпе пӗрле савӑннӑ, хурланнӑ.
Пукане постановкисем пӗчӗккисене савӑнӑҫ кӳреҫҫӗ. Ара, ача теттепе выляса ӳсет-ҫке. Тетте «чӗрӗлни» вара шӑпӑрланшӑн — чӑн-чӑн тӗлӗнтермӗш. Пӗчӗккисем хӑйсене юмаха лекнӗн туйнӑ. Ҫак ача пахчин шӑпӑрланӗсем Пукане театрӗн спектаклӗсемпе уйӑхсерен киленеҫҫӗ. Вӗсем артистсене татах хӑнана кӗтеҫҫӗ.
Куракана илӗртес тесе Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫӗнӗрен те ҫӗннине шырать. Программа ҫине автограф лартас шухӑш та ҫавӑнпах ҫыхӑннӑ-тӑр.
Анчах кашни билет ҫинех мар. Е ҫук-ха. Тӗрӗсрех каласан, кашни спектакль хыҫҫӑнах мар. Пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче иртекен «Лир патша» спектакле пынисене спектакль программи ҫине сцена ӑстисем алӑ пусса парӗҫ.
Уильям Шекспирӑн ҫав хайлавӗ тӑрӑх лартнӑ спектакле «ҫамрӑксем» ахальтен суйласа илмен. Автограф-сесси валли спектакле вӗсем «Лир патша» республикӑра иртекен «Чӗнтӗрлӗ чаршав» театр конкурсӗн номинанчӗ пулнине кура йышӑннӑ.
Тем тесен те, халӗ ялти клубсене халӑх ытлах пухӑнасшӑн мар. Ӗлӗк культура ҫурчӗсем кӗрлесе ҫеҫ тӑнӑ. Шел те, халӗ ун пек мар. Тӗнче тетелӗ аталанни, кашни килтех компьютер-телекурав пурри витӗм кӳретех ҫав.
Вӑрнар районӗнчи Юпшик Ялтӑра ялӗнчи халӑха культура ҫуртне илӗртме пӗлеҫҫӗ. Унта драма куржокӗ ӗҫлет. Нумаях пулмасть вӗсем премьерӑпа сцена ҫине тухнӑ. Ял ҫыннисем Георгий Ирхи сценарийӗпе хатӗрленӗ «Лар, аннеҫӗм, юнашар» спектакльпе киленнӗ. Спектакле Елена Владимирова (кӳрши), Марина Иванова (аслӑ хӗрӗ), Лина Никандрова (Олеся, аслӑ хӗрӗн ачи), Марина Макарова (вӑтам хӗрӗ), Татьяна Иванова (тӑван мар йӑмӑкӗ). Тӗп роле — анне сӑнарне — Земфира Африканова калӑпланӑ.
Артистсем хӑйсен пултарулӑхне май килнӗ таран кӑтартнӑ. Куракансем шывланнӑ куҫемпе сцена ҫинчи ӗҫ-пуҫа сӑнанӑ.
Шупашкарти Кӑнтӑр поселокӗнче аслӑ ҫулхисем валли темиҫе ҫул ӗнтӗ ретро ташӑ клубӗ ӗҫлет.
Ӑна кашни эрне кун вунӑ сехетрен пуҫласа 12 сехетчен ирттереҫҫӗ. Ретро-клуба пӗтӗм хуларан ӳркенмен ватӑсем пухӑнаҫҫӗ. Унта вӗсем чун туличчен ташлаҫҫӗ, пӗр-пӗринпе паллашаҫҫӗ, кӑмӑлтан калаҫаҫҫӗ. Вӗсем валли конкурссем те йӗркелеҫҫӗ. Пӗр-пӗринпе паллашма та май пур. Культура мероприятийӗсенче арҫынсем яланхиллех сахалтарах-мӗн-ха. Ҫапах та хӗрарӑмсем кичемленсе лармаҫҫӗ теҫҫӗ унта пулса курнисем — хуллен кӗвӗ янӑраса кайсан вӗсем хӑйсемех мӑшӑррӑн тӑрса ташлаҫҫӗ.
Ретро-клуб мероприятисене тӗрлӗ тематикӑпа йӗркеленине те палӑртмалла.
Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче Пӗтӗм тӗнчери ҫыравҫӑсен кунне халалланӑ мероприяти иртнӗ. Ҫак куна кашни ҫул пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗнче уявлаҫҫӗ. Ӑна паллӑ тумашкӑн халӑхсем хушшинчи ПЕН-клубӑн 48-мӗш конгресӗнче йышӑннӑ. Вӑл 1986 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 12–18-мӗшӗсенче иртнӗ.
Паллах, Чӑваш Енре те ҫак куна уявламасӑр иртмен. Музее пухӑннисем пурнӑҫран уйрӑлнӑ поэтсене аса илнӗ, хальхи чӑваш литератури пирки калаҫнӑ. ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Иосиф Дмитриев халӑх йӑли-йӗрки пирки каласа кӑтартнӑ. Мероприяти кӑсӑклӑ иртнӗ. Уяв каҫӗнче арҫынсен хорӗ чӑваш юррисене шӑрантарнӑ. Ҫавӑн пекех Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввисем янӑранӑ.
Телекуравпа кӑтартакан «Хорсен ҫӑпӑҫӑвӗ» проект — ӑнӑҫлисен йышӗнче. Ҫӗмӗрлесем те ҫакнашкал «ҫапӑҫу» йӗркеленӗ.
«Хорсен ҫапӑҫӑвӗ» пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче иртнӗ. Мероприятие «Русская душа» (чӑв. «Вырӑс чунӗ») ветерансен хорӗ, «Шанчӑк» халӑх фольклор ушкӑнӗ (Егоркино ялӗ) хутшӑннӑ. Концерта ертсе пынӑ С.В.Глуханькова культйӗркелӳҫӗ пухӑннӑ халӑха ушкӑнсен биографийӗпе паллаштарнӑ, вӗсен ҫитӗнӗвӗсем пирки каласа кӑтартнӑ.
Хорсем халӑха хӑйсен чи лайӑх юррисемпе савӑнтарнӑ. «Ҫапӑҫу» темиҫе номинаципе пулнӑ: хорпа юрлани, йӑла-йӗрке юррисем, квартет, трио, дует, соло тата инструменталистсем. Сасӑлавпа килӗшӳллӗн туслӑх ҫӗнтернӗ. Шоуна хутшӑнакансене пурне те Тав хучӗсемпе чысланӑ.
-1.7 °C