Халӑха кӗнекепе ытларах вулама илӗртес, ҫӗннисемпе паллаштарас тӗллевпе Вӑрнар районӗнчи Уйкас Кипек вулавӑшӗнче «Чӑваш Ен литератури: чи нумай вуланакан кӗнеке — 2012» курав йӗркеленнӗ.
Кӑҫал чӑвашла тата вырӑсла 151 хайлав «тупӑшӑва» тухнӑ. Пурте куравра вырӑн тупнӑ. Вӗсем пурте вулакансен кӑмӑлне кайнисем: Сергей Павловӑн «Тӗтре», Улькка Элменӗн «Упраймарӑм сана», Аркадий Казновӑн «Ырату», Нелли Петровскаян «Тухатмӑш» хайлавӗсем тата ыттисем.
Вулакансем вырӑсла кӗнекесене те килӗштереҫҫҫӗ: В.Долгов «Любовь всему начало», В.Пугачев «Тэсс — тише!», Ф.Уяр «Близ Акрамова». Вулавашра хайлавсене сӳтсе яваҫҫӗ, тишкереҫҫӗ, ыйтӑм ирттереҫҫӗ, формулярсенне тишкереҫҫӗ. Кусем чи нумай вуланакан кӗнекене тупса палӑртма пулӑшаҫҫӗ.
Формулярсене тишкерсе вулакансем килӗштерекен авторсене тупса палӑртма тытаннӑ. Вӗсен йышӗнче: Сергей Павловӑн «Тӗтре», Нелли Петровскаян «Тухатмӑш», Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана», Аркадий Казановӑн «Ырату» хайлавӗсем.
Вӑрнарти тӗп вулавӑшра пултаруллӑ ачасемпе тӗлпулу иртнӗ. «Культурӑна сыхласа Чӑваш Ене аталантарар» темӑпа йӗркеленӗ мероприятие Культура ҫулталӑкне халалланӑ.
Уява Вӑрнар районӗнчи пултаруллӑ ҫамрӑксене чӗннӗ. Вӗсем пурте — Олимпиада ҫӗнтерӳҫисем, сӑвӑ-калав, юмах ҫыракансем. Ачасем хӑйсем пирки, пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ, малашлӑхра мӗн тӑвассипе паллаштарнӑ. Ҫак мероприятире кашниех хӑйӗн литературӑри пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ.
Уява Вӑрнар районӗнчи общество деятелӗ, журналисчӗ, поэчӗ Михаил Васильева чӗннӗ. Вӑл ачасене хӑйсен пултарулӑхне малалла аталантарма ӑнӑҫу суннӑ. Тӗлпулу вӗҫӗнче Юрий Ялавин сӑввисем янӑранӑ. Вӗсем кӑҫал «Чӑваш Ен литератури: 2012 ҫулхи кӗнеке» конкурса хутшӑнмашкӑн списока кӗнӗ. Вулавӑш ӗҫченӗсем ачасене «Чӑваш Ен литератури: 2012 ҫулхи кӗнеке» куравпа паллаштарнӑ, ҫак конкурсри «Вулав лидерӗ», «Чи лайӑх буктрейлер» номинацисенче хутшӑнма чӗнсе каланӑ.
Республикӑн ача-пӑча вулавӑшӗнче шапӑрлансем «Верить в чудеса», «Веселая карусель» кӗнекесен авторӗпе Светлана Гордеевӑпа тӗл пулнӑ.
Светлана Гордеева сӑвӑсем, калавсем ҫырать, хӑш-пӗр кӗнекене хӑйех илемлетет. Унӑн «Верить в чудеса» кӗнеки авторӑн ӳкерчӗкӗсемпе пичетленнӗ, «Чи нумай вуланакан кӗнеке — 2008» конкурсра ача-пӑча литератури йышӗнче 2-меш вырӑна тивӗҫнӗ. Светлана Гордееван пултарулӑхне Раҫҫей шайӗнче те палӑртнӑ. 2011 ҫулта ача-пӑча литературин «Пегас» конкурсӗнче вӑл 1-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Светлана Гордеевапа «Кӗнекене чӗререн вула!» девизпа ачасен тӗл пулӑвне республикипех ирттерме палӑртнӑ.
Канаш районӗнчи Ҫеҫпӗлти ял вулавӑшӗнче «Шанчӑк» клуб членӗсем алса-нуски ҫыхма тата кӗнекесене тишкерме пуҫтарӑннӑ. Ал ӑстисем ҫекӗлпе ача платйи ҫыхма хӑнӑхнӑ. Ӗҫ вӑрттӑнлӑхне Любовь Порфирьева хӑнӑхтарнӑ. Валентина Иванова вара ҫавра сӗтел ҫитти епле ҫыхмаллине кӑтартнӑ.
Алла ҫекӗл тытиччен ҫеҫпӗлсем республикӑра ҫулталӑкри чи вулакан кӗнекене палӑртассипе ирттерекен конкурса тишкернӗ. Ҫынсене чи килӗшекеннисен шутне А. Кипечӑн «Тамӑкри ача сасси», В. Кузьминан «Вӗҫев», Н. Петровскаян «Тухатмӑш», А. Казановӑн «Ырату», У. Эльменӗн «Упраймарӑм сана», Л. Филиппован «Ылханлӑ хура ҫӗмӗрт» кӗнекене палӑртнӑ. «2012 ҫулта кӑларнӑ чӑваш авторӗсен хӑш кӗнеки сире ытларах килӗшрӗ?» ыйтӑва ҫынсем Л. Филиппован «Ылханлӑ хура ҫӗмӗрчӗ» тесе пӗлтернӗ.
ССКП тӗп комитечӗн пленумӗн «Ҫӗршыври тырпул производствине ӳстересси тата ҫӗнӗ ҫӗрсене уҫасси» постановленийӗ тухнӑранпа 60 ҫул ҫитрӗ. Ҫӗнӗ ҫӗр уҫма каймашкӑн 1,6 миллион ытла ҫын кӑмӑл тунӑ. Вӗсен йышӗнче Тӑвай районӗнчисем те пур.
Пушӑн 17-мӗшӗнче Тӑвайри ача-пӑча вулавӑшӗнче Тӑвай вӑтам шкулӗнче 8-мӗш «б» класра вӗренекенсемпе ҫӗнӗ ҫӗрсене уҫма хутшӑннӑ Варсанофий Клопов тӗлпулу йӗркеленӗ. Ачасем вӑл каласа панине тимлӗ итленӗ. Вӗсене, Тӑвай районӗнчи 6 ҫынна, комсомол путевкине парса савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ӑсатнӑ. Канашран ыттисемпе пӗрле Барнаул таран пуйӑспа кайнӑ, унтан Алтай крайӗнчи Новиково салине ҫитнӗ. Вырӑнти халӑх вӗсене тарават йышӑннӑ. ДТ-54 тракторпа ӗҫленӗ, ҫӗр сухаланӑ, культиваци тунӑ, ытти ӗҫе пурнӑҫланӑ. Тырпула пухса кӗртнӗ хыҫҫӑн Варсанофий Васильевича ҫара каймашкӑн билет панӑ. Вӑл ҫӗнӗ ҫӗрсене уҫнӑ вӑхӑта хаваспах аса илет.
Тӗлпулу вӗҫӗнче Варсанофий Клопов ачасене йывӑрлӑхран хӑрама кирлӗ маррине, сиенлӗ йӑласенчен — пирусран, наркотикрен, эрех-сӑраран — аякра пулмаллине каланӑ.
Шупашкар районӗнчи Сарапакасси ял тӑрӑхӗн вулавӑшӗ «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вулакан кӗнеке» республика конкурсне яланах хутшӑнать. Унпа килӗшӳллӗн вулавӑшра «Чӑваш Ен литератури: 2012 ҫулхи кӗнеке» курав йӗркеленӗ. Вулакансем шорт-хута ҫырнӑ, ҫапла майпа авторсен 2012 ҫулта кӑларнӑ чи вуланакан хайлавӗсене палӑртнӑ.
Ача-пӑча кӗнекисен йышӗнче Юрий Сементерӗн «Килӗр, килӗр, кайӑксем» пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Аслӑ ӳсӗмрисен литератури хушшинче Нелли Петровскаян «Тухатмӑш» кӗнеки ҫӗнтернӗ.
Чи нумай кӗнеке вулакана тупса палӑртас тӗллевпе вулакансен ыйтӑмне ирттернӗ, формулярсене тишкернӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене ушкӑнсемпе уйӑрнӑ. 7–14 ҫулсенчисен йышӗнче 4-мӗш класс вӗренекенӗ Наташа Прокопьева палӑрнӑ. Вӑл 190 кӗнеке вуланӑ. 15–22 ҫулсенчисен ушкӑнӗнче 11-мӗш класс хӗрачи Антонина Хузанкаева ҫӗнтернӗ. Аслӑраххисен йышӗнче ача пахчинче воспитатель пулӑшуҫи пулса ӗҫлекен Оксана Афанасьева чи маттурри пулнӑ.
Ҫыннӑн кӑна мар, кӗнекен те ҫуралнӑ кунӗ пур. Куславккари вулавӑшра кӗнеке те юбилее уявлать. Унта «Кӗнекесем — 2014 ҫул юбилярӗсем» курав ӗҫлет. Куравра кӑҫал юбилейӗсене паллӑ тӑвакан Раҫҫей тата ют ҫӗршыв ҫыравҫисен хайлавӗсем пур. Вӗсем вӑхӑт тӗрӗслевӗ витӗр тухнӑ. Куравра пурӗ 120 кӗнеке.
Кашнин хӑйӗн ҫуралнӑ кунӗ. Даниэль Дефон «Робинзон Крузо» романӗ чи асли. Вӑл кӑҫал 295 ҫул тултарать. Шухӑшласа пӑхӑр-ха: халӑх ӑна 300 ҫула яхӑн вулать! Чылайӑшӗ унпа шкул ӳсӗмӗнче паллашать.
Вырӑс литературин классикӗсен кӗнекисем — Н.Гончаровӑн «Обломов» тата И.Тургеневӑн «Дворянское гнездо» хайлавӗсем — 155 ҫул каялла ҫуралнӑ.
Константин Фединӑн «Города и годы» хайлавне астӑватӑр-и? Манӑҫнӑ ахӑртнех. Ҫак хайлава XX ӗмӗр варринче питӗ килӗштернӗ. Кӗнекере Тӗнчен пӗрремӗш вӑрҫине сӑнласа кӑтартнӑ, ун чухне ку тема чылайӑшӗшӗн кӑсӑклӑ пулнӑ. Евгений Замятинӑн «Мы» романӗ – 90-ра. А.Островскин «Как закалялась сталь» хайлавӗ — унӑн тантӑшӗ.
Кураври чи ҫамрӑкки — Валентин Распутинӑн «Живи и помни». Вӑл кӑҫал 40 ҫул тултарать. Куравра ҫавӑн пекех С.Моэмӑн, Джон Ридӑн, Г.Флоберӑн, И.
Патӑрьелти тӗп вулавӑшра вулакансем хушшинче Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана…» кӗнеки тӑрӑх конференци иртнӗ. Унта кӗнеке авторӗпе Патӑрьел тӑрӑхӗнче ҫуралса ӳснӗ Юлия Силэм те хутшӑннӑ.
Улькка Эльмен — сӑвӑҫ тата прозаик. Вӑл — РФ Писательсен союзӗн пайташӗ, Иван Ивник ячӗллӗ преми лауреачӗ. Улькка Эльменӗн хайлавӗсене халӑх килӗштерсе вулать. Ытларах ӑна «Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?», «Хӑрнӑ вӗрене», «Ҫирӗп чунлисем телейлӗ» хайлавӗсем тӑрӑх пӗлеҫҫӗ. Унӑн «Упраймарӑм сана…» ҫӗнӗ кӗнекине «Чӑваш Ен литератури: 2012 ҫулта чи нумай вуланакан кӗнеке» республика конкурсне хутшӑнмашкӑн кӗртнӗ.
Вулавӑшри конференци тухӑҫлӑ та кӑсӑклӑ иртнӗ. Мероприятие вулавӑшӗн таврапӗлӳ секторӗн заведующийӗ Нина Мазякова уҫнӑ. Наталия Ракова писатель пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Кӗнеке авторӗ те хӑйӗн пирки, малашнехи плансем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Конференцие пухӑннисем кӗнеке геройӗсене хӗрӳ сӳтсе явнӑ. Хайлаври геройсем расна: пӗрисене шелленӗ, теприсене ятланӑ. Чылай сӑнар пурнӑҫри йывӑрлӑхсене парӑнтарма, палӑртнӑ тӗллеве пурнӑҫлама вӗрентет.
ЧР Информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министерствин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 29–30-мӗшӗсенче ЧР Наци вулавӑшӗнче хальхи поэзин «Сасӑсем» фестиваль иртет. Ҫак мероприятие комбинатор поэзине халаллӗҫ. Унта палиндромсене, тавтограммӑсене, анаграммӑсене, амбиграммӑсене палартӗҫ. Комбинатор поэзин авторӗсем антика риторикине тата Вӑтам ӗмӗрти схоластикӑна аталантараҫҫӗ. Вӗсем текстсемпе, сӑмахсемпе, саспаллисемпе тата сасӑсемпе тӗрлӗ эксперимент тӑваҫҫӗ.
«Сасӑсем» фестивале 30 автор хутшӑнӗ. Вӗсен йышӗнче: Герман Лукомников тата Сергей Бирюков, Борис Гринберг тата Борис Констриктор. Ҫавӑн пекех визуаллӑ поэзин авторӗсем: Александр Горнон тата Эдуард Кулемин, Светлана Литвак, Наталья Азарова тата Александр Лазарев. Сергей Фединпа Иван Чудасов теоретиксем те хутшӑнӗҫ.
«Сасӑсем» фестивале Мускавра пӗтӗмлетӗҫ. Унта хальхи комбинатор позийӗн малашлӑхри аталанӑвӗ пирки те калаҫӗҫ.
Паян паллӑ чӑваш сӑвӑҫи Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 106 ҫул ҫитрӗ. Ӗнер вара, пушӑн 4-мӗшӗнче, Чӑваш наци вулавӑшӗн аслӑ пӳлӗмӗнче Митта Ваҫлей премийӗн лауриачӗсене чысларӗҫ — «Ҫак юрра эп ахаль мар юрларӑм...» савӑнӑҫлӑ уяв иртрӗ.
Аса илтеретпӗр, ку премие пӗлтӗр Патӑрьел районӗн «Авангард» хаҫачӗн редакцийӗ, Тольяттири «Шанчӑк» чӑваш наци культура автономие ертсе пыракан Глухов Алексей Петрович, Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче чӑваш чӗлхе кафедрин доценчӗ Иванова Надежда Григорьевна тивӗҫнӗ.
Савӑнӑҫлӑ уявра шкул ачисемпе вӗрентекенсем — Надежда Григорьевнӑна чысланӑранах пуль вӗсем зал туллиехччӗ — Митта Ваҫлейӗн сӑввисене вуласа пачӗҫ, ун лирикипе кӗвӗленӗ юрӑсене юрласа пачӗҫ, инсценировкӑсем кӑтартрӗҫ. Вӗсене кайран Митта Ваҫлейӗн фончӗ тав хучӗсемпе чысларӗ — чыслаканӗсем вара маларах ҫак премие тивӗҫнисем пулчӗҫ.
Сӑнсем (100)
+12.3 °C