Чечек
Каç тĕттĕмпе йăлтах тулсассăн,
Чăл-чăл çеç çиçекен шевле.
Чечек вăл — çиçĕм; вăл чĕртсе,
Вăл çунтарса яма пултарĕ
Е чĕрене хĕм тивертсе
Çын пурнăçне тимпе тултарĕ.
Вăл — çын! Эп ун умне халь хатĕр
Выртма палас пек сарăлса.
Кам чĕрине, ăсне пăлхатĕ,
Ăна кам пăхмĕ савăнса?
Пурах-мĕн Турă. Çук, тухмастчĕ
Çĕн уйăх унсăр пĕлĕте,
Вăл пулмасассăн çуралмастчĕ
Турă сăнарлă çак этем».
Ишут тăрать пĕр шарламасăр, —
Ним тĕкĕнмест пек халь ăна, —
Пĕр сăмахне те ăнланмасăр,
Итлет, итлет вал барона.
Пуçне çурать ыйту: «Ăçта
Тӳрре кăларакан сăлтав;
Тен, тус сăмахĕ те вăлта?
Ăна калаймĕ юмăç та...»
Сӳсленнĕ чунĕ халь Ишутăн,
Ах, туйăнать-мĕн: чул айнех
Вырттарчĕç пек; халь лекрĕ кутăн,
Çапма пĕлмен пушши, хăйнех.
XXVII
Чечек, Чечек, ăçта васкатăн,
Ăçта унта эс сиктерен,
Ма эсĕ ун халне лăскатăн,
Ăна тарпа халь витерен?
Ут кăпăкланнă пит; юртать
Вăл чăтлăх витĕр çулсăр-йĕрсĕр.
Çилленнĕ хĕр: ытла та сĕмсĕр
Туртать вăл чĕлпĕре, туртать.
Анчах, — тен, асапне пĕлсе, —
Ут чарăнчĕ. Хĕр сулкаланчĕ...
Йĕнер çинчен аран вăл анчĕ;
Кĕç типтерленчĕ вăй илсе.
Чĕре... Мĕнле халь йăпатас-ха?
Вăл ĕсĕклет-çке кăкăрта.
Мĕнле тӳсес, мĕнле чăтас-ха?
Хуйхă ăшра чул пек выртать.
Кӳрентерни асран каймасăр,
Тăрать, ак, çил пек вăшкăртса.
Пыра пăвать вăл... Чăтаймасăр
Ăшра йĕрет хĕр кăшкăрса.
Вăрман итлет, тăрать вал тăппăн,
Сикмеç хĕвелĕн урисем.
Аран сăмах кăларчĕç шăппăн
Чечекĕн шурнă тутисем:
«Ман пӳлĕхĕм! Ултав, ултав...
Каллех ман ĕмĕтĕм тăлланчĕ.
Ах, чун ытла та суранланчĕ.
Виçмесĕр ĕненни — калта:
Паян вăл çыртрĕ. Йăлăнатăп,
Ыйтатăп чăтăм-тӳсĕм пар.
Эп пĕр сана анчах шанатăп.
Итлетĕн-ши эс, Пихампар?»
Йĕрет хĕр. Учĕ йăпатасшăн
Ун патĕнче çӳрет, çӳрет...
Вара пырса ăна йăвашшăн
Тутипеле кăшт тĕрткелет.
Лăп каç яр уçă; çил тӳлеккĕн
Хускатрĕ нӳрлĕ сывлăша
Тавра пусарăнчĕ шăй-шай.
Хĕвел ури анса сĕвĕккĕн, —
Ырса сĕнк кайнă чăтлăхра, —
Çутатаймасăр сапаланчĕ.
Так-так таккарĕ те тăхран,
Каçа кура канма лăпланчĕ.
Хĕвел хĕп-хĕрлĕ; ерипен
Вăрман хыçне анса пач путрĕ
Çĕн уйăх унăн йĕррипе
Вăтаннă пек вăраххăн утрĕ.
Çӳрет, теç, тĕрĕслĕх çурран,
Утать-мĕн атăсăр — çарран.
Пулман-ши унăн çулĕ такăр,
Е тăсăлать-ши кукăр-макăр,
Кам вăл килессине кĕтмен?
Нихçан вăл вăхăтра çитмен.
Ултавĕ çӳремест-мĕн утсăр,
Вăл тумлăскер, вăл чаплă шутсăр,
Тăвать пурне те уншăн мул,
Таçта кайсан та такăр çул.
Ан чĕн, ан кĕт: хăех шырать,
Хăех, кĕтмесĕрех, пырать.
...Пуçланчĕ çил; вăл харкашать —
Хура вăрман тăрри чӳхенчĕ.
Те чирлĕ тимлĕх арпашать:
Чечек пит ĕнтĕркет — çӳçенчĕ.
Вĕри куççуль юхать; ун витĕр
Тĕтреллĕн курăнать тĕнче...
Асапланни вăл — юратни-тĕр:
Çын тарçă унăн умĕнче.
Хускалнă хурлăхпа чĕре,
Салхулланать ытла асаплă.
Ах, тарăн касăлнă çĕре
Ут илтерме лартаймăн саплăк.
XXVIII
Шăпа — вăл çумăр, юр хӳни:
Екки ярса та ĕлкĕреймĕн.
Ырри, хурри, чăрмав кӳни —
Вăл пурăнăç; тытса переймĕн.
Ăçти çĕре те хăш енне
Илсе кайса мĕн кăтартмарĕç,
Ниме тăман ĕç сиенне
Çапах ниçта асра картмарĕç.
Ах, пурнăç! Кам сумланă, виçнĕ
Ун тĕрлĕ-мерлĕ тăкакне.
Ăнлав, çук, çитĕнеймĕ, пиçмĕ,
Палăртмасассăн ун хакне.
Хакне халь палăртрĕ Кавруç:
Пĕлет, ăçта ултав та чăнлăх.
Çук, хĕрнĕ туйăм мар, ăс-тăнлăх
Шаккать пĕлмен çĕре халь: «Уç!»
«Пĕлменлĕх вăл — уçман пуянлăх;
Пĕлес тĕк, тăррине висте.
Илмен тĕк тыткăна айванлăх,
Хăвна эс тĕпчеме хисте», —
Тесе калатчĕ-çке асламăш, —
Пулман-тăр ăсĕ ыйăхра, —
Сăмахĕ пулчĕ, тен, пуçламăш,
Халь те çавах, тен, йыхăрать?
Пăлхавлă вăхăт... Мĕн сĕнет,
Мĕнле сукмак, мĕнле çул хурĕ
Кавруçшăн çутă кун? Чун урĕ,
Е юн тулашĕ. Тĕсленет,
Куса хупсассăн, пуласси,
Тĕнче шăв-шавлăн туласси.
Асра çĕн шухăш халь йĕрленчĕ,
Вăл асамат пек кĕперленчĕ,
Вăл уçрĕ çĕнĕ тĕнчене.
Вăранчĕ чун, çухалчĕ канăç.
Пĕлет Кавруç, ăçта чĕнет
Ăшра çуралнă хĕмлĕ шанăç.
...Килтен киле, ялтан яла
Кĕрсе тухса çӳрет хыпарĕ.
Мĕн тамаша, мĕн япала,
Кам каласа кам ăнлантарĕ?
Чап сарăлчĕ кĕç Атăл тăрăх, —
Ăçта çитсе вăл хутăшман, —
Пуяннисем калаççĕ: вăрă,
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp