Паян «Мегафон» операторӗн абоненчӗсем ҫыхӑнусӑр юлнӑ. Кӑлтӑксем 11 сехетре пуҫланнӑ. Ҫыхӑну ҫуккине Чӑваш Енре пурӑнакансем ҫеҫ мар, ытти регион ҫыннисем те пӗлтернӗ.
«Мегафон» абоненчӗсем шӑнкӑравласа ҫитеймеҫҫӗ, ҫыхӑнӑва тухаймаҫҫӗ. Мускав, Чулхула, Рязань, Самар тӑрӑхӗсенче те кунашкал лару-тӑру.
Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, вӗсем тӗнче тетелне кӗме май пулнӑ, анчах шӑнкӑравлама май килмен. Пӗри ав вунӑ хутчен шӑнкӑравласан ҫеҫ амӑшӗпе ҫыхӑнӑва тухайнӑ.
«Мегафон» операторӗсем ку пӑтӑрмах пирки пӗлеҫҫӗ, ку енӗпе ӗҫлеҫҫӗ. Ытти ҫыхӑну операторӗсен абоненчӗсем те хушӑран кӑлтӑксем сиксе тухни пирки пӗлтернӗ.
Чӑваш халӑх сайчӗ шанчӑклӑ протокол ҫине куҫрӗ. Е тепӗр май ӑна https теҫҫӗ. Ҫапла май малашне пирӗн сайтпа усӑ курнине, эсир унпа мӗнле информаципе ылмашӑннине ют ҫынсем пӗлеймӗҫ (сӑмах кунта ҫыхӑнӑвӑн хушшине вырнаҫса илме пултарасси пирки пырать). Шанчӑклӑ протоколпа ӗҫленине браузерсем адрес йӗрки умӗнче симӗс ҫӑра кӑтартса палӑртаҫҫӗ.
Аса илтеретпӗр, хальхи вӑхӑтра чылай браузер ахаль http протоколпа ӗҫлекен сайтсене уҫнӑ чухне вӗсем шанчӑксӑр пулни пирки пӗлтерет, парольсене ҫырнӑ чухне те вӗсем ют ҫын аллине лекес хӑрушлӑх пурри пирки асӑрхаттарать. Шыравҫӑсем те шанчӑклӑ, информацие хӳтӗлекен ҫыхӑнупа ӗҫлекен сайтсене лайӑхрах йышӑнаҫҫӗ, вӗсене пысӑкрах вырӑнсем параҫҫӗ. Ҫакна пӗтӗмпех шута илсе эпир шанчӑклӑ протокол ҫине куҫас шухӑш тытрӑмӑр та.
Шанчӑклӑ протоколпа ӗҫлеме пуҫлас енӗпе республикӑра эпир малтисен ретӗнче. Официаллӑ влаҫ порталӗ те, пирӗн тӑрӑхри хаҫат-журналсен сайчӗсем те ку тӗлӗшпе пуҫ ватма пуҫламан-ха, вӗсем ахаль протоколпах ӗҫлеҫҫӗ. Шанчӑклӑ протоколпа ӗҫлекенсен йышӗнче «Ҫыхӑнура» канашлӑва илсе кӑтартма пулать, унсӑр пуҫне унашкал сайт эпир тупаймарӑмӑр.
Андрей Павелин чӑваш алфавитне телефонпа вӗренмелли программа шухӑшласа кӑларнӑ. Ӑна ку ӗҫре Шупашкарти «Кванториум» технопарка ҫӳрекен ачасем те пулӑшнӑ.
Вӗренекенсем малтан проект хатӗрленӗ. Унтан ӑна компьютер чӗлхи ҫине куҫарнӑ. Ку ӗҫе вӗсем ака уйӑхӗнче ҫеҫ тума тытӑннӑ. Программӑна 3-6 ҫулсенчи ачасем валли хатӗрленӗ. Телефонри сарӑм саспаллисене, хисепсене, тӗссене чӑвашла вӗрентет.
Ку сарӑм шкулта та усӑ курма меллӗ, чӑваш чӗлхи урокӗсене кӑсӑклӑ ирттерме пулӑшӗ. Ҫавӑнпа ку проекта ЧР Вӗренӳ министерствине сӗнсе пӑхасшӑн. Халӗ ачасен сарӑма чӑвашла калаҫтарма вӗрентмелли ҫеҫ юлнӑ. Чӑвашла сарӑма ҫитес вӑхӑтра пурте телефон ҫине лартма пултарӗҫ.
Тунтикун Шупашкарти хӑш-пӗр районӗсенче ҫутӑ пӗтнӗччӗ. Теприсене ҫакӑ шырлӑх та кӳнӗ — техника ҫунса кайнӑ тӗслӗхсем паллӑ пулнӑ. 18 пин ҫын вӑхӑтлӑх ҫутӑсӑр юлнӑччӗ.
Строительство министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх пӑтӑрмах сӑлтавӗ «Южная-2» (чӑв. 2-мӗш кӑнтӑрти) сывлӑшри линин 34-мӗш юпи ҫывӑхӗнче пралуксем перӗннипе (кӗске замыкани пулса иртнӗ) ҫыхӑннӑ. Халь ку тӗлӗшпе тӗрлӗ ведомство ҫыннисенчен йӗркеленӗ ушкӑн тӗпчев ирттерет, унӑн пӗтӗмлетӗвне 20 кун хушшинче пӗлтерме шантараҫҫӗ.
Техника ҫунса кайнипе шар курнӑ ҫынсен ертӳлӗх компанисене е «Чувашская энергосбытовая компанине» (чӑв. Энергипе тивӗҫтерекен чӑваш компанийӗ) ҫитмелле. Енчен те шырлӑх кӳнине саплаштарма килӗшмеҫҫӗ пулсан — суда ҫитме тивӗ.
Вӑрнар районӗнчи ял хуҫалӑх предприятийӗсем тата хресчен-фермер хуҫалӑхӗсем машинӑпа трактор паркне ҫӗнетес енӗпе ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеҫҫӗ. Пӗлтӗр район автопаркӗ 28 техникӑпа пуянланнӑ. Пӗтӗмпе 60 миллион тенкӗлӗх туяннӑ.
Кӑҫал вӑрнарсем ял хуҫалӑх техникине 10 миллион та 195 пин тенкӗлӗх илнӗ. К.Маркс ячӗллӗ ЯХПК АКМ-9 кормораздатчик туяннӑ. «Янгорчино» ЯХПК культиватор тата кормодробилка илнӗ. «Победа» ЯХПК тата «Броневик» ЯХПК та парка ҫӗнӗ техникӑпа пуянлатнӑ.
Нумаях пулмасть «Мураты» ЯХПК ҫӗнӗ трактор туяннӑ. Джон-Дир 6150 М трактора вӗсем хӑйсен укҫипе илнӗ. Уншӑн ЯХПК 6 миллион та 322 пин тенкӗ кӑларса хунӑ. Ҫӗнӗ трактор акана кӗҫех тухӗ.
«Мураты» ЯХПК аталансах пырать. Унӑн ертӳҫи Геннадий Спиридонов палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнӗ техника ӗҫе хӑвӑртрах пурнӑҫлама пулӑшать.
Смартфонсем валли кӑҫал ҫӗнӗ приложени тухмалла. «Амикуму» ятлӑскер пӗр-пӗр чӗлхене пӗлекене шыраса тупма пулӑшмалла. Андроид тата iOS валли хатӗрленӗскере утӑ уйӑхӗ тӗлне кӑларасшӑн. Ҫӗнӗ приложенипе пуш уйӑхӗнче те паллашма пулать — вӑл вӑхӑтра унӑн тӗрӗслев тапхӑрӗ пырӗ, ҫавна пула «Амикуму» эсперантолла кӑна пулӗ.
Амикуму мӗнле ӗҫлӗ? Енчен те, сӑмахран, сире пӗр-пӗр тутарла пӗлекен ҫын кирлӗ пулса тӑчӗ пулсан ятарлӑ пускӑч ҫине пуснӑ хыҫҫӑн приложение тутарла пӗлекен ҫывӑхри ҫынсене тупса парӗ. Сирӗн вара ҫав ҫынпа ҫыхӑнасси кӑна юлӗ.
Калама кӑмӑллӑ — ытти чӗлхесемпе пӗрлех унӑн интерфейсӗ чӑвашла та пулӗ. Пирӗн чӗлхеллӗ верси чи малтан кӗртнисен йышӗнче пулӗ.
Амикуму приложенине тума укҫана Кикстартер платформа урлӑ пухнӑ. Пурӗ 27 пин евро пуҫтарнӑ (1,8 млн тенкӗ). Пулӑшакансем тӗнчен тӗрлӗ кӗтесенчен пулни паха — Раҫҫейрисем 7-мӗш вырӑнта пулнӑ.
Чӑваш халах сайчӗ аталанма пуҫланнӑранпа 11 ҫул та ҫитсе пырать. Хальхи вӑхӑтра тӗнче тетелӗнче чӑвашла ҫыракансем те сахал мар теме пулать, ҫавах та вӗсем ҫителӗксӗр. Нумай пулмасть эпир ятарлӑ ыйтӑм пуҫларӑмӑр — чӑвашла ҫырма чӑрмантаракан сӑлтавсене палӑртас терӗмӗр. Тепӗр енчен ку вӑл пирӗн 11 ҫулхи ӗҫе те кӑтартса пама тивӗҫлӗ: ҫак вӑхӑт хушшинче чӑваш чӗлхине эпир интернета сарма пултартӑмӑр е ҫук. Тӳрех каласа хӑварас пулать — ку тӗлӗшпе эпир кӑна мар, ыттисем те ӗҫлеҫҫӗ, ҫавах та пирӗн ку ӗҫре яваплӑх пысӑк пулнине палӑртас килетех.
Ыйтӑмсенче хальлӗхе ҫапларах сасӑланӑ:
Чӑваш халӑх сайчӗ. Кунта ӗнтӗ ытларах пайӗ чӑвашла ҫырма пултарать, ҫырать те. Пурӗ 19 ҫын хутшӑннӑ, вӗсенчен 15-ӗшӗ чӑвашла ҫырма чӑрмав ҫукки пирки пӗлтерчӗҫ. Тепӗр 4-ӑшӗ вара чӑвашла ҫырма сарӑм (халӑхра ӑна «шрифт ҫукки» теҫҫӗ) ҫуккине пула ҫырмасть.
«Пӗркласрисен» халӑх тетелӗнче (халӑхра — «Однокласники») пурӗ 141 ҫын хутшӑнчӗ. Кунта ытларах аслӑрах ҫулсенчи ҫынсем ларнӑран вӗсен чӑвашла ҫырма чӑрмантаракан сӑлтавӗсем урӑхларах.
Чӑваш Ен специалисчӗсем телефона пралуксӑр зарядниксӗрех заряд памалли май паракан станци шухӑшласа кӑларнӑ. Ку — Раҫҫейре 2018 ҫулта иртекен футбол чемпионачӗ валли питӗ меллӗ.
Проекта Екатеринбургра утӑн 11–14-мӗшӗсенче иртнӗ пӗтӗм тӗнчери куравра хӑтланӑ. «Synergy» проекта тивӗҫлипех хакланӑ. Ӑна Чӑвашри компани ют ҫӗршыври компанипе пӗрле хатӗрленӗ. Вӑл телефонсемпе планшетсене общество вырӑнӗнче заряд илме май парать.
Станци стадионсенче, аэропортра, отельсемпе офиссенче пулӗ. Телефон палӑртнӑ вырӑнти сӗтеле перӗнсен заряд илме тытӑнать. Кунашкалли Раҫҫейре — пӗрремӗш хут.
Республикӑри кардиодиспансерта ҫӗнӗ хатер-хӗтӗр кӳрсе килнӗ. Халӗ тухтӑрсем пациентсемпе ҫӗнӗ диагностика ирттерме пултараҫҫӗ.
Ультрасасӑллӑ тӗпчев чӗре мӗнле ӗҫленине яланах йӗркеллӗ палӑртаймасть. Хӑш-пӗр чухне кӑштах хускалмалла. Ку стресс-эхокардиографи пулать.
Ҫын хускалнӑ чухне УЗИ тӑваҫҫӗ. Ку чӗрен ишеми чирӗ пулнӑ чухне пӗлтерӗшлӗ.
Тӗплӗн тӗрӗслес тесен ятарлӑ хатӗр-хӗтӗр кирлӗ. Премиум-класлӑ ультрасасӑллӑ хатӗрпе тухтӑр чӗре ҫын лапкӑ каннӑ чухне мӗнле ӗҫленине тата хускалнӑ вӑхӑтра вӑл мӗнле улшӑннине палӑртать. Ытти мел те пур-ха, анчах ку — чи йӳнни. Ку мелпе ют ҫӗршыври кардиологи центрӗсем усӑ кураҫҫӗ. Ку хатӗр Чӑваш Енри ҫынсен сывлӑхне лайӑхлатма пулӑшӗ.
Республикӑри тӳре-шаран компьютерне вирус тапӑнать-мӗн. Кун пирки Чӑваш Ен Федерацин техника тата экспорт тӗрӗслевӗн служби информацие хӳтелесси пирки асӑрхаттарнине пурнӑҫлассипе ӗҫлени ҫинчен хыпарланӑ май REGNUM информаци агентстви пӗлтерет.
Ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн информаци политикин министрӗ Александр Степанов ведомствӑн иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗлӗпе правительство ларӑвӗнче паллаштарнӑ.
Тӳре-шаран компьютерне пӗлтӗр 900 ытла вирус кӗртме хӑтланнӑ. Ҫавсенчен хӑшӗ-пӗри ӗҫе чӑрмав кӳнине пула «служба информацине» блокада тунӑ. Ку пӑтӑрмах патшалӑхӑн 8 учрежденине пырса тивнӗ, ҫав шутра — влаҫ органӗсенне те.
Республикӑра пурӑнакансем ИТ технологисемпе пурнӑҫӑн тӗрлӗ сферинче анлӑ усӑ курнине те министр палӑртса хӑварнӑ. Чӑн та, ҫынсем ҫутӑ, газ счетчикӗсен кӑтартӑвне уйӑхсерен пӗлтерсе тӑнинчен пуҫласа «Народный контроль» (чӑв. Халӑх тӗрӗслевӗ) онлайн-сервис урлӑ кӑлтӑксем таранах систереҫҫӗ.
-10.7 °C