Чӑваш Енри 15 ялта африка чумине пула мӗнпур сыснана вӗлереҫҫӗ. Республика Элтеперӗн йышӑнӑвӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак ӗҫе ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗччен вӗҫлемелле. Сыснасене вӗлерсе, унсӑр пуҫне сысна ашне те ҫунтарса яраҫҫӗ. Карантин зонине Муркаш тата Элӗк районӗсенчи 15 ял лекнӗ. Унта хир сыснисем африка чумипе чирлине тупса палӑртнӑ.
Сысна пӗтермелли ялсен шутне Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ял тӑрӑхӗнчи Мӑн Шӗвӗш; Муркаш районӗнчи Ҫатракасси ял тӑрӑхӗнчи Ҫатракасси, Очӑкасси, Ҫӗньял Хуракасси, Торинкасси, Шупуҫ, Ятман, Ҫӗньял Очӑкасси; Шетмӗпуҫ ял тӑрӑхӗнчи Катӑкуй, Шетмӗпуҫ; Йӳҫкасси ял тӑрӑхӗнчи Тури Панкли, Вӑрманкас, Анатри Панкли, Нӳрет, Хурӑнкасси ялӗсем лекнӗ.
1 килограмм сыснашӑн хыснаран 119 тенкӗ те 82 пус тӳлӗҫ, 1 килограмм сысна ашӗшӗн — 265 тенкӗ те 47 пус, 1 килограмм шӑмӑсӑр сысна ашшӗшӗн — 335 тенкӗ те 88 пус.
Утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствипе «KSITEST» компани мӑйракаллӑ шултра выльӑх-чӗрлӗхӗн геном селекцине аталантарасси ҫинчен калакан килӗшӗве алӑ пуснӑ.
Ӗне-выльӑхӑн пӗрлехи референт базине йӗркелесе пӑрусемпе тынасене генетика тӗлӗшӗнчен тӗпчесе вӗсен геном пахалӑхне пӗчӗкренех палӑртӗҫ.
«Геном селекцийӗ выльӑх ҫут тӗнчене килсенех унӑн ӑратлӑх пахалӑхне палӑртма пулӑшать. Сӑмахран, пӗр-пӗр пӑрӑва ӗрчетме тӑрать-и е ӑна сутсан аван-и — ҫак ыйтӑвӑн хуравне тупма пулать», — уҫӑмлатнӑ «KSITEST» гендиректорӗ Юрий Пеков.
Раҫҫейри темиҫе регионта геном селекцине пурнӑҫа кӗртеҫҫӗ те ӗнтӗ. Сӑмахран, Удмурт Республикинче.
Ҫӗрпӳ районӗнче ҫынсем уйра пӑру виллисене тупнӑ. Вӗсем тӑпра ӑшӗнче пулнӑ, ҫӗрме пуҫланӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата ҫынсем пӗлтернӗ.
Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, пӑру виллисене тислӗкпе пӗрле тухса тӑкнӑ. Ҫавна май тавралӑха лайӑх мар шӑршӑ сарӑлать. Пӑру виллисене ачасем хӗллех йӗлтӗрпе ярӑннӑ чухне курнӑ. Халӗ вара урӑх ҫӗрте те выртаҫҫӗ. «Вуннӑран кая мар», - пӗлтернӗ ҫынсем.
Вӗсем прокуратурӑна ҫӑхав ҫырнӑ. Ял тӑрӑхӗн администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав ҫӗрсем фермер хуҫалӑхӗн. Йӗркепе килӗшӳллӗн, выльӑх вилсен кун пирки ветеринари службине пӗлтермелле. Вӗсем анализсем туса выльӑх мӗншӗн вилнине палӑртӗҫ. Вӗсене тӑпра айне тума юрамасть.
Пӗлтӗр республикӑра кашни ӗне пуҫне укҫа панӑччӗ. Кӑҫал та ку йӑлана малалла тӑсасшӑн-мӗн. Анчах тӳре-шара калаҫнӑ тӑрӑх, пӗлтӗрхинчен 100 тенкӗ ытларах тӳлесшӗн. Ҫапла пӗлтерет ЧР Ял хуҫалӑх министерстви.
Ведомство кӑҫал та ӗне усракансене укҫан пулӑшма сӗннӗ. Пӗр ӗнешӗн – 2400, икӗ ӗнешӗн – 3400-шар тенкӗ, виҫӗ тата ытларах ӗнешӗн 4400-шар тенкӗ парасси пирки шухӑшлаҫҫӗ.
Аса илтерер: пӗлтӗр ку виҫе 100 тенкӗ сахалрах пулнӑ. Пӗр выльӑхшӑн – 2300, икӗ выльӑхшӑн 3300-шар тенкӗ, виҫӗ тата ытларах выльӑхшӑн 4300-шар тенкӗ панӑ.
Чӑваш Енре тӗве ӗрчетесшӗн. Асӑннӑ чӗрчуна Куславкка районӗнче тытӗҫ.
Пирӗн тӑрӑхра ҫук чӗрчунсем пуласси пирки республикӑн вице-премьерӗ — экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов пӗлтернӗ.
Куславкка районӗнче хӑна картишӗ тӑвасшӑн. Вӑл ҫулталӑкӗпех ӗҫлӗ. Унта пирӗн тӑрӑхра ҫук чӗрчунсене те тытма палӑртнӑ. Тӗвесемпе страуссен пӗчӗк фермисем пулӗҫ.
Хӑйне евӗр кану вырӑнӗ туристсене илӗртессе шанаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне Куславкка районӗнче ҫӗнӗ ӗҫ вырӑнӗсем уҫӑлӗҫ.
Экологи паркӗ ӑҫта пулассине министр уҫӑмлатман.
Чӑваш Ене ӑратлӑ ӑйӑрсен биоматериалне кӳрсе килнӗ. Вӗсен генетика материалне Россельхознадзорӑн Чӑваш Республикипе Чӗмӗпӗр облаҫӗнчи управленийӗн инспекторӗ тӗрӗсленӗ.
Спорт ӑрачӗллӗ лашасене пӗтӗлентермелли биоматериала Швецинче туяннӑ. Ӑна пурӗ 14 доза илсе килнӗ.
Материал паха тата пирӗн тӑрӑхри лашасене пӗтӗлентерме юӑхлине Швецинче панӑ ветеринари сетификачӗ те ҫирӗплетсе панӑ. Сертификатра ҫырнине ӗненсен, биоматериала иличчен ӑйӑрсене тӗрлӗ чир-чӗртен тӗрӗсленӗ, янаварсем таса сыввине палӑртнӑ.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкарти йӗрке хуралҫисенчен 24-ри хӗр пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл вӗсене ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ултавҫӑсене 40 пин ытла куҫарса панӑ.
Хӗр канмалли кунсене ашшӗ-амӑшӗ патне хӑнана кайнӑ. Ялта пурӑнаканскерсем вӑкӑр сутас ӗмӗтлине, туянакана шыранине каланӑ. Ашшӗ-амӑшне пулӑшас тӗллевпе хӗр пӗр сайтра пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ. Кӑштахран ун патне палламан хӗрарӑм шӑнкӑравланӑ, вӑкӑр туянас шухӑшлине, уншӑн задаток куҫарас кӑмӑллине ӗнентернӗ. Хӗре банкомат патне пыма, банк карттипе хӑш-пӗр операци тума ӳкӗте кӗртнӗ. Ҫавӑн хыҫҫӑн вӑл картта ҫинчи 40 пин ытларах тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ.
Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре пурӑнакан 62 ҫулти хӗрарӑм ӗне сутас тесе улталаннӑ. Пӗлтерӗве тӗнче тетелӗнче вырнаҫтарнӑ. Кӗҫех «туянакан» та тупӑннӑ. Вӑл хӗрарӑмӑн банкри счечӗпе кӑсӑкланнӑ, ун ҫине 40 пин тенкӗ укҫа куҫарса панине пӗлтернӗ, банкомата кайса пӑхма сӗннӗ. Хӗрарӑм шухӑша улӑштарнине каласан хайхи этем кӑмӑлсӑрланнӑ, укҫана каялла тавӑрса пама ыйтнӑ. Ҫулланнӑ хӗрарӑм тӑванӗсемпе канашласа та ӗлкӗреймен – лешӗ ҫине-ҫине шӑнкӑравласа укҫа тапӑннӑ. Хӗрарӑм итленӗ.
Муркаш районӗнчи пӗр ялта пурӑнакан 36 ҫулти хӗрарӑма та ҫавӑн пек мелпе улталама хӑтланнӑ. Анчах банк карттин реквизитне хӗрарӑм каламан.
Чӑваш Ен ШӖМӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ тӗслӗхсемпе пуҫиле ӗҫсем пуҫарнӑ.
Чӑваш Енри тата тепӗр ялта урнӑ чир тупса палӑртнӑ. Ҫавна май карантин тесе йышӑннӑ.
Хальхинче ку мерӑна Шупашкар районӗнчи Асакасси ял территорийӗнче йышӑннӑ. Хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ паян, раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ. Документа республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи «Саккунсем» ярӑма вырнаҫтарнӑ.
Маларах, сӑмах май, Куславкка районӗнчи Юпсар ялӗнче карантин тесе палӑртнӑччӗ.
Шупашкар районӗнчи Ассакассинче, Куславкка районӗнчи Юпсарти евӗрех, йытӑ-кушак куравне йӗркелеме, килти чӗрчунсене сутма, йытӑ-кушакпа ҫав тӑрӑхран айккинелле тухса кайма юрамасть. Карантин тапхӑрӗ чӗрчун урнӑ чирпе юлашки хут чирленӗ хыҫҫӑн тепӗр икӗ уйӑхран тин хӑйӗн вӑйне ҫухатӗ.
Куславкка районӗнчи Юпсар ялӗнче карантин тесе йышӑннӑ. Ҫакӑн пек хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ ӗнер алӑ пуснӑ. Документа республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи «Саккунсем» ярӑма вырнаҫтарнӑ.
Юпсарта, эпир пӗлнӗ тӑрӑх, урнӑ чире тупса палӑртнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн ветеринарсем унтисен асӑрханмаллине палӑртса асӑрхаттарнӑ. Карантин тесе хушу тухнӑ хыҫҫӑн вӑл тӑрӑхра йытӑ-кушак куравне йӗркелеме, килти чӗрчунсене сутма, йытӑ-кушакпа ҫав тӑрӑхран айккинелле тухса кайма юрамасть. Сыхланни ҫыншӑн мар, ҫавӑнпа унтисен каланине пӑхӑнмаллах.
Куславкка районӗнчи карантин тапхӑрӗ, ӗнер, раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, пуҫланнӑ. Вӑл чӗрчун урнӑ чирпе юлашки хут чирленӗ хыҫҫӑн тепӗр икӗ уйӑхран хӑйӗн вӑйне ҫухатӗ.
-1.7 °C