Паян, утӑн 19-мӗшӗнче, ҫурҫӗр иртни 2 сехетре Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫӗньял ялӗнче инкек пулнӑ. Шӑп ҫак вӑхӑтра «01» пульт ҫине пушар тухни пирки пӗлтернӗ.
Ҫӗньялта пурӑнакан 34 ҫулти хӗрарӑмӑн йывӑҫ сарайӗ ҫунма тытӑннӑ. Пушара сӳнтермешкӗн 2 сехет ытла кирлӗ пулнӑ. Телее, пушарнӑйсем ҫулӑма юнашарти ҫуртсене тата «тимӗр урхамаха» куҫма паман. Анчах сарай тӗппипех ҫунса кӗлленнӗ. Унта вара 25 кролик пулнӑ. Вӗсем тата 11 тюк ута ҫунса кайнӑ.
Халӗ пушар тухнин сӑлтавне тӗпчеҫҫӗ.
Раҫҫейре малашне ветеринарсем те професси уявне паллӑ тума тытӑнӗҫ. Хӑҫан? Ҫурлан 31-мӗшӗнче.
2014 ҫулхи утӑн 11-мӗшӗнче РФ Юстици министерстви РФ Ял хуҫалӑх министерствин хушӑвне регистрациленӗ. Вӑл — «Професси уявне йышӑнасси ҫинчен — Ветеринари ӗҫченӗн кунӗ» хушу. Унта палӑртнӑ пекех уява ҫурлан 31-мӗшӗнче паллӑ тума йышӑннӑ.
Халӗ патшалӑх ветеринари службинче 100 пин ытла специалист тӑрӑшать. Аса илтерни те вырӑнлӑ-тӑр: пӗлтӗрхи утӑ уйӑхӗнче Чӑваш Енре ветеринарсен йышне 20 процент чакарасси, юлнисен ӗҫ укҫине ӳстересси пирки сӑмах хускатнӑччӗ.
Шупашкар районӗн ҫынни килти выльӑх-чӗрлӗхе ӗрчетме ӗмӗт тытнӑ та, унӑy шухӑшӗсене суд ырламан. Ырламанни сӑлтавсӑр мар ӗнтӗ. Хайхи шӗремет выльӑха туянассипе аппаланас мар тенӗ, ҫавӑнпа та ют ҫын вӑкӑрӗпех хуҫаланнӑ.
Йӗрлев ӗҫченӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑнӑн 2-мӗшӗнче асӑннӑ арҫын ҫырмара кӑкарнӑ выльӑха курнӑ та йӗри тавра ҫын куҫӗ ҫуккине кура ӑна вӗҫертсе ҫавӑтса илсе кайнӑ. Вӑкӑре вара имшеркке пулман, йывӑрӗшӗпе кӗлеткине кура ӑна 35 000 тенкӗпех хакланӑ.
— Выльӑх хуҫи вӑкӑр ҫухалнине асӑрхасан, тӳрех полицие хут ҫырса панӑ. Йӗрке хуралҫисем вара вӑррине те, вӑкӑрне те тупса панӑ, — пӗлтереҫҫӗ прокуратурӑра.
Ҫапла вара суд пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх хайхи арҫын малтан та вӑрлас ӗҫпе аппаланине кура 4 ҫуллӑх пӗтӗмӗшле режимла юсав колоние лекнӗ.
«Тӗрлӗ усал-тӗсӗлтен хӑрамалла мар, этемрен хӑрамалла», — текен каларӑш халӑхра ҫӳрет пулин те, ҫапах ҫын усал тӑвассинчен кӑна хӑраса тӑмала мар, килти выльӑхран та асӑрхануллӑ пулмалла. Ҫакна вара Ҫӗмӗрлере пулса иртнӗ пӑтӑрмах ҫирӗплетнӗ.
Паян, ҫурлан 27-мӗшӗнче ирхи 5:40 сехетсенче Ҫӗмӗрле хулинче пӗр хӗрарӑма качака тапӑннӑ пулнӑ. Ҫав вӑхтра вӑй-хал культурин тата сывлӑх ҫирӗплетӗвӗн комплексӗ ҫумӗпе хурал урапи иртсе пынӑ. Полицейскисем пулӑшу ыйтакан хӗрарӑма — выльӑхран тарса вӑл сак ҫинех хӑпарса тӑнӑ иккен — пулашма васканӑ.
Полици ӗҫченӗсем качакана хӑвалама тыпратнӑ, анчах лешӗ усалскер лекнӗ пулать — мӑйракипе енчен енне сулса йӗрке хуралҫисене хӑмсарнӑ. Малалли инкекрен хӑтӑлас тесе ҫул-йӗр хурал службин инспекторӗ табель пӑшалӗнчен виҫӗ хутчен пенӗ — качакана кӑшт кӑна амантнӑ пулать.
Ку лару-тӑрура хӗрарӑм самай хӑранӑ иккен, юн пусӑмӗ хӑпарса кайнӑран полици ӗҫченӗсем ӑна валли тухтӑрсене чӗннӗ.
Усал качака камӑн пулнине каярахпа тӗпчесе пӗлнӗ иккен. Килти выльӑха хула ҫынни Ҫӗмӗрлене гастрольпа килнӗ зоолунопарка яланлӑха панӑ.
Республикӑра ӑратлӑ выльӑх куравне ҫулсерен йӗркелесси ырӑ йӑлана кӗчӗ ӗнтӗ. Кӑҫал та ӑна ирттерӗҫ. Хӑҫан тата епле йӗркелесси пирки ӑратлӑх енӗпе ӗҫлекенсен ҫак кунсенче иртнӗ канашлӑвӗнче сӳтсе явнӑ.
Ӑна хальхинче авӑн уйӑхӗн 6-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Унта хутшӑнакансен йышӗ ҫулсерен ӳссе пынине кура кӑҫал та сахал маррӑн хутшӑнас шанчӑк пур. Курава никама пӑхӑнман сӑнавҫӑ евӗр хутшӑнма ӑратлӑх енӗпе ӗҫлекен «Чувашское» обществӑн гендиректорне Иван Козина шаннӑ.
Республикӑра выльӑх тухтӑрӗсен йышӗ 20 процент чакмалла. Ҫапла вара 232 специалист ӗҫсӗр юлать. Йыша чакарнине пула перекетленнӗ тупрана юлнӑ 988 ветеринарӑн шалӑвне ӳстерме ярасшӑн иккен. Вӑл 23 процент таран хӑпармалла-мӗн.
Пӗрисен шучӗпе, выльӑх тухтӑрӗсен йышне чакарнишӗн ку отрасльти ӗҫ пахалӑхӗ япӑхланмалла мар. Ҫак шухӑша, сӑмахран, ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов палӑртнӑ. Республика Элтепӗрӗ Михаил Игнатьев вара выльӑх-чӗрлӗх тытакансене штата чакарнине пула йывӑрлӑха кӗртсе ӳкермелле мар тесе асӑрхаттарнӑ. Ветслужбӑсен районти уйрӑмӗсен пуҫлӑхӗсем вара йыша чакарттарасшнӑ пулман иккен. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, ӗҫе аван пӗлекен специалистсем ахаль те сахал. Вӗсем пӑхса тӑракан ялсем пӗр-пӗринчен инҫетре вырнаҫнӑ.
Штата чакарнине яваплисем ялта выльӑх шучӗ чакнипе те сӑлтавлаҫҫӗ иккен. «Пилӗк ялта 100 ӗне тытакан районсем те пур», — тесе ӑнлантарнӑ Патшалӑхӑн ветеринари службин регионти пуҫлӑхӗ Геннадий Яковлев.
Юлашки вӑхатри ҫанталӑк уйрӑмлӑхне пула Ҫӗрпӳ районӗнчи Ямаш ял ҫумӗнчи выльӑх ҫӳремелли вырӑнсене те куршанак темӗсем пусса илчӗҫ. Халӗ вӗсемпеле кӗрешме, касса-ҫулса купаласа курса ҫунтарма меллӗ. Ҫуркунне вӑхӑт та пулмасть, ҫамрӑк курӑк та таптанать.
Юпан 9-мӗшӗнче, вырсарникун, ял халӑхӗ хыт курӑкпа кӗрешме тухрӗ. Йышне пӑхса кашни пӗр 5-6 сотӑйран кая мар тасатрӗ, ҫапла май выльӑх-чӗрлӗх ҫӳремелли курӑк ӳсмелли вырӑн самай хитреленчӗ теме пулать.
+7.3 °C