Анатолий Аксаков тата Сергий Пушков

Ҫуркуннепе ӗҫ уявӗн кунӗ кӑҫал Мӑнкунпа пӗр килчӗ. Ҫав ятпа православи чиркӗвӗсем яланхиллех кӗлӗ йӗркелерӗҫ. Шупашкарти Пукрав-Татиана чиркӗвне те Турра ӗненекенсем ҫӗрлехи кӗлле пуҫтарӑннӑ. Вӗсен хушшинче, сӑмах май каласан, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев мӑшӑрӗпе Лариса Юрьевнӑпа тата ывӑлӗпе Иванпа хутшӑннӑ. Кӗлле Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков, вӑл «Справедливая Россия» (чӑв. Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей) партин регионти уйрӑмӗн ертӳҫи те, ҫитнӗ. Пушӑ алӑпа та мар. Сергий Пушков протоирейпе Иерусалимран Сипетлӗ ҫулӑм илсе килнӗ. Ун патне Анатолий Аксаков Андрей Первозданный фончӗпе пӗрле тухса кайнӑ. Йышра 100-е яхӑн ҫын пулнӑ. Сипетлӗ ҫулӑм патне А. Аксаков ытти ҫул та ҫӳренӗ иккен.

Паян, ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш митрполийӗн пуҫлӑхӗ, Шупашкар тата Чӑваш митрополичӗ Варнава хӑйӗн юбилейне паллӑ тӑвать.

Варнава паян 85 ҫул тултарнӑ. Митрополита уяв ячӗпе Чӑваш митрополийӗ саламланӑ. Ҫавӑн пекех ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Варнавӑна саламланӑ.

Варнава митрополит (чӑн ячӗ — Кедров Владимир Викторович) 1931 ҫулхи ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Кисан облаҫӗнчи Высокое ялӗнче ҫуралнӑ. 1984 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ӑна архиепископ санне панӑ. 2001 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вара митрополит тивӗҫне пурнӑҫлама тытӑннӑ.

Шупашкарта Петрпа Феврони Муромскисене халалланӑ палӑк лартасшӑн. Ку енӗпе хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов ӗҫ ушкӑнӗпе лару ирттернӗ.

Палӑка хатӗрлесе ҫитернӗ. Вӑл «Иско-Ч» АУО подрячӑкӑн складӗнче выртать. Скульптура композицийӗ валли «Сфера» архитектура фирми постамент хатӗрленӗ.

Леонид Черкесов шухӑшӗпе, ку палӑк ҫынсене килӗшӗ. Вӑл Шупашкара илемлетӗ. Подрядчик тӗп директорӗ Александр Героев пӗлтернӗ тӑрӑх, инженери сечӗсем тата коммуникацийӗсем тӗлӗшпе килӗшӳ тунӑ. Ҫанталӑк лайӑхлансанах палӑк вырнаҫтарма тытӑнӗҫ.

Палӑк хулан истори пайӗнче вырнаҫӗ. Вӑл арҫынсен мӑнастирӗ умӗнче пулӗ. Скульптура композицине Леонид Черкесов, Шупашкар хула пухӑвӗн депутат корпусӗн тата общество пуҫарӑвӗпе лартаҫҫӗ.

Кӑшарни умӗн православи тӗнӗпе пурӑнакансем кунӗпех типӗ тытаҫҫӗ, кӑрлачӑн 18-мӗшӗ — Кӑшарни типпи. Хӗрлӗ Чутайри Турӑ Хӗресне Ҫӗкленӗ чиркӳре тӑрӑшакан Максим аттепе Татиана анне тата ӳнер шкулне ҫӳрекенсем Атнарти тата Ут-Тапӑрти стационарсене выртакан ватӑсемпе тӗл пулчӗҫ.

Максим атте ватӑсене ҫывхаракан Турӑ уявӗсем пирки ӑнлантарса пачӗ: ҫак кунсенче Таса сывлӑш вӑйӗпе шыв сӑвапланни, ҫав шыв ҫынсене ҫылӑхсенчен, тӑшмансенчен, чир-чӗртен хӑтарни пирки каларӗ.

Ҫамрӑк артистсем Татьяна Зарубина ертсе пынипе ватӑсене чуна тивекен концертпа савӑнтарчӗҫ.

Максим атте пухӑннисене асӑнмалӑх Сӑваплӑ Лука иконине парнелерӗ.

Ҫӗнӗ ҫула кӗрсенех, кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче, православи тӗнне ӗненекенсем Христос Ҫуралнине уявлаҫҫӗ. Ҫак куна халалласа кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке ялӗн культура ҫуртӗнче Раштав Уявне ирттерчӗҫ.

Хӑнасене культура ҫурчӗн фойинче чӑрӑш лӑссисемпе, теттесемпе илемлетнӗ экспозици — Таса Мария Хӗрпе сӑпкари тин ҫуралнӑ Христос кӗтсе илчӗҫ.

Уява Пучинке шкулӗн вӗренекенӗсем, вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем, кукамӑшӗсем, асламӑшӗсем килнӗ. Пухӑннисене культура ҫурчӗн ертӳҫи Роза Ильинична Клементьева Раштав уявӗ ячӗпе чун-чӗререн ӑшшӑн саламларӗ, сцена ҫине Уява йӗркелеме пулӑшнӑ хастарсене чӗнчӗ. Чи малтан салам сӑмахне Пучинке ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Николай Георгиевич Федоров илчӗ. Вӑл Христос Ҫуралнӑ кун — ҫулталӑкри чи илемлӗ те ҫутӑ кунсенчен пӗри пулнине палӑртрӗ. Раштав уявӗ мӗн авалтан ҫынсене ҫутӑ туйӑмсем, шанчӑк, ӗненӳ парса тӑрать. Уяв ячӗпе пӗтӗм ял-йыша телей, ӑнӑҫусем, ырлӑхпа юрату сунчӗ. Ун хыҫҫӑн Пучинкере Ҫветтуй Троица тата Богоявлени турӑшӗн часавайне тӑвассипе ӗҫлекен попечительсен канашӗн председателӗ Николай Васильевич Осипов ял-йыша уяв ячӗпе саламларӗ.

Малалла...

Мускав тата пӗтӗм Руҫӗн патриархӗ Кирилл Байкал кӳлле сӑваплама шутлать. Ку сӗнӳпе ун патне Раҫҫейӗн Аслӑ арбитраж сучӗн председателӗн ҫумӗн вырӑнне йышӑннӑ Владимир Исайчев ҫулҫӳревҫӗ тухнӑ. Вӑл каласа панӑ тӑрӑх патриарх унӑн шухӑшӗпе килӗшнӗ.

«Байкал авалтанпах сӑваплӑ кӳлӗ шутланать. Вырӑнтисем ӑна тинӗс тесех калаҫҫӗ. Вӑл тӑрӑхра шамансемпе буддистсен йӑли-йӗркисем вӑйлӑ. Патриарх ҫакна ӑнланать, анчах та ун шучӗпе ку йывӑрлӑх кӑларса тӑратмӗ. Байкала сӑваплани кӳлӗне сыхласа хӑварма хавал парӗ кӑна», — тенӗ ҫулҫӳревҫӗ. Кӳлле сӑваплассине патриарх Тухӑҫ Ҫӗпӗре ӗҫпе тухсан пурнӑҫлӗҫ.

Байкал — тӗнчери чи тарӑн кӳлӗ. Чӑвашла ун ячӗ «пуян кӳлӗ» пек куҫать.

Ку ырӑ йӑла тахҫантанпах ӗҫлет-ха. Халӗ те ӑна малаллах тӑсаҫҫӗ. Шупашкарта килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсене эрнере икӗ хут вӗри апат ҫитереҫҫӗ.

Вӗри апата ҫимешкӗн ҫапкаланчӑк ҫынсем «Шупашкар» универмаг хыҫне икӗ хут пухӑнаҫҫӗ: ытларикун тата вырсарникун. Ун чухне вӗри апатӑн 120 порцине валеҫеҫҫӗ. Ҫак йӑлана чиркӳ ҫыннисем пуҫарнӑ.

Чӑваш Митрополийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, апатланас умӗн кӗлӗ вулаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне шӑматкунсерен универмаг хыҫӗнче килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсен сывлӑхне тухтӑрсем тӗрӗслеҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн обществӑлла палати пӗлтернӗ тӑрӑх ҫитес вӑхӑтра Чӑваш наци музейӗнче ҫавра сӗтел иртмелле, унта сӑваплӑ Гурие Шупашкар никӗслевҫи пек асӑмра хӑварассине сӳтсе явма палӑртаҫҫӗ. Мероприяти 16:00 сехетре пуҫланмалла.

Историре палӑртнӑ тӑрӑх 1555 ҫулта, 460 ҫул каялла, сӑваплӑ Гурий Шупашкар хулин вырӑнне тасатса кунта хула-карман тума пулӑшнӑ.

Археологсем чавса тупнӑ материалсем тӑрӑх пирӗн тӗп хуламӑрӑн вырӑнӗнче XII–XIII ӗмӗрсенчех пӑлхарсен хули пулнӑ. Карттӑра «Вӑта Сӑвар» тесе ҫырса хуни те тӗл пулать. «Чебоксары» тесе вара вырӑс ҫулҫырӑвӗсенче пӗрремӗш хут 1469 ҫулта асӑнни пур. Официаллӑ майпа Шупашкара никӗсленине ҫак датӑпа ҫыхӑнтараҫҫӗ.

Обществӑлла палата сӗнӗвӗпе Шупашкар ҫыннисем кӑмӑлсӑр пулни паллӑ пулнӑ. Игорь Михайлов кӑна провокаци шайӗнче туни пирки палӑртнӑ, Сергей Щербаков шухӑшӗпе вара кунашкал хӑтланни Шупашкар историйӗнчен чӑваш тапхӑрне хуратма хӑтланни курӑнать.

Хусанта телерадиопрограммӑсемпе фильмсен «Ҫын тата ӗненӳ» Пӗтӗм Раҫҫейри иккӗмӗш фестивалӗ иртнӗ. Ӑна Пӗтӗм Раҫҫейри телерадиокомпанийӗ йӗркеленӗ.

Конкурса 70 регионтан 200 ӗҫ тӑратнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен йышне «Чӑваш Ен» ПТРК та кӗнӗ. Николай Муляновӑн «С нами Бог» радиопрограмми «Слово веры несущие» номинацире 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ.

Ку кӑларӑм эфира 15 ҫул тухать. Паян ӑна Максим Курленко иерей ертсе пырать.

Ку номинаци чи йывӑррисенчен пӗри пулнӑ. Тӗп тӗллев — пупсемпе ӗҫлесси. Кунта Максим аттен тӳпи пысӑк. Вӑл тӗн пирки пурне те ӑнланмалла калаҫать.

Фестивальте ҫавра сӗтелсем, ӑсталӑх класӗсем иртнисӗр пуҫне культура программи анлӑ пулнӑ. Хӑнасем Сӗвере пулнӑ, Пӑлхар хулине курнӑ.

Юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Самарти Ҫветтуй Вырсарни арҫынсен мӑнастирӗнче историре палӑрса юлмалли пулӑм иртнӗ. Унта кӑнтарлахи кӗлӗ чӑваш чӗлхипе пулнӑ. Кун пирки «Самар» информаци агентстви пӗлтерет.

Ҫакӑ Самар облаҫӗнчи чӑвашсен наци культурин автономийӗ пуҫарнипе пулнӑ. Вӗсем Самар тата Сызрань митрополичӗ Сергий патне ыйтупа ҫитнӗ. Вӗсем унран Самарти пӗр храмра кӗлле чӑвашла ирттерме ыйтнӑ.

Кӑҫал авӑн уйӑхӗнче Сергий митрополит кӑнтӑрлахи кӗлле чӑвашла ирттерме пил панӑ. Ӑна Никон игумен ирттернӗ. Вӑл — Самарти православи семинарийӗн воспитани парас енӗпе ӗҫлекен проректор.

Сӑмах май, Самар облаҫӗнче чӑвашсем нумаййӑн пурӑнаҫҫӗ. 2010 ҫулта ирттернӗ Ҫырав тӑрӑх, унта 80 пин ытла чӑваш тӗпленнӗ.