Ӗнер Шупашкарти Мускав районӗнчи кафесенчен пӗринче хӗрарӑм вилнӗ. Правӑна сыхлакан органсене синкер пирки хыпар ирхи 8 сехет тӗлӗнче ҫитнӗ.
Асӑннӑ районти пасарта вырнаҫнӑ кафене 40–45-сенчи хӗрарӑм ирхи 5 сехетре пырса кӗнӗ иккен. Унта вӑл ҫине-ҫинех эрех илнӗ пулать. Сакӑр сехетсенелле хайхи сӗтел хушшинчен персе аннӑ-мӗн те бармен тӳрех ун патне чупса пынӑ имӗш. Хӗрарӑм сывламаннине ӑнлансан вӑл тухтӑрсене хыпарланӑ. Шурӑ халатлисем хӗрарӑм вилнине кӑна ҫирӗплетнӗ. Халӗ ку факт пирки тӗпчев пырать.
Кунсӑр пуҫне Шупашкарта ӗнер кӑнтӑрла тепӗр хӗрарӑм виллине асӑрханӑ. Вӑл 50 ҫулта иккен. Хӗрарӑм Шупашкарти тӗп пляжра, ҫырантан икӗ метрта, выртнӑ. Хӑй вӑл тумтирпе тата япаласемлӗ сумкӑпа пулнӑ. Тӗпчевҫӗсем малтаналаса шухӑшланӑ тӑрӑх, вӑл шыва путнӑ пулать. Ку вилӗм сӑлтавне те тӗпчевҫӗсем палӑртӗҫ.
Авӑнӑн 15-мӗшӗнче Чӑваш Енре йӑлана кӗнӗ кӗркуннехи мероприятисем старт илӗҫ. Экологи акцисемпе килӗшӳллӗн 14 пин йывӑҫ-тӗм лартма палӑртнӑ. Вӗсен йышӗнче — 4 500 йывӑҫ, 11,5 пин — тӗмӗ.
Йываҫ-тӗме аллейӑсенче, парксенче, садсенче, ҫул хӗрринче, тӗрлӗ учреждени умӗсенче лартма палӑртнӑ. Йывӑҫ-тӗм лартнисӗр пуҫне халӑх ҫӳп-ҫап куписене пуҫтарӗ. Экологсем пӗтӗмпе 50 вырӑнта ӑпӑр-тапӑр йӑваннине палӑртнӑ. Унта 1,5 кубла метр ҫӳп-ҫап пухӑннӑ-мӗн.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хушнипе тӗп урамсенчи йывӑҫ-тӗме ятарлӑ организацисем лартӗҫ. Экологи акцийӗ валли 20 пин михӗ, 22 пин перчетке туяннӑ.
Ӗнер Муркаш районӗнчи 19 ҫамрӑк ҫемье хӑйӗн ҫурт-йӗр условине лайӑхлатнӑ. Социаллӑ тӳлеве тивӗҫнине ӗнентерекен хута вӗсене райадминистраци пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев тыттарнӑ. Асӑннӑ категорие кӗрекен ҫемьесенчен улттӑшӗ хӑйсен ҫурчӗ пирки ӗмӗтленет. Ыттисем те ӑҫта пурӑнмаллине палӑртнӑ. Пӗрисем Муркашра хваттер туянасшӑн, теприсем — Мӑн Сӗнтӗрте. Хуланалла куҫса каяс шухӑшлисем те пур иккен — вӗсем Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта хваттер илесшӗн.
Республикӑри евӗрех Муркашра та ҫурт-йӗр условине лайӑхлатмалли ытти программа та вӑйра. Ялта пурӑнакан тата ӗҫлекенсене илсен, кӑҫал 10 ҫамрӑк специалистпа ялта ӗҫлесе пурӑнакан 7 ҫемье ҫурт-йӗр условине лайӑхлатнӑ. Тӑлӑх ачасенчен 15-шӗ кӑҫал хӑйсен ят кӗтеслӗ пулса тӑнӑ.
Пилӗк тата ытларах ача ҫуратакансене те патшалӑх пулӑшать. Муркаш районӗ ҫак тӗллевпе кӑҫал хыснаран 4,7 миллиона яхӑн тенкӗ уйӑрнӑ. «Кӗмӗле» Юнкӑ тата Хурнуй ял тӑрӑхӗсенчи нумай ачаллӑ ҫемьесене пӳрт туса пама янӑ.
Сӑнсем (12)
Чӑваш Енре «Раҫҫей — спорт ҫӗршывӗ» канашлу уҫӑлнӑ ятпа Пӗтӗм тӗнчери хӑвӑрт утассин кунне тата спортсменсен парадне йӗркелӗҫ.
Старта Шупашкарта 10 пин ытла ҫын тухӗ. Вӗсем кӳлмек тавра ҫаврӑнӗҫ. ЧР спорт министрӗ Сергей Мельников палӑртнӑ тӑрӑх, кунашкал кун Раҫҫейре пӗрремӗш хут иртӗ.
Хӑвӑрт утакансем старта тухнӑ хыҫҫӑн спорт парачӗ пуҫланӗ. Унта тӗнче тата Раҫҫей чемпионӗсем хутшӑнӗҫ. Футбол федерацийӗ старта 1,5 метрлӑ мечӗкпе тухӗ. Ыттисем те хӑйсен ӑсталӑхне кӑтартӗҫ.
Канашлупа килӗшӳллӗн спортӑн 8 тӗсӗпе ӑсталӑх класӗсем йӗркелеме палӑртнӑ. Занятисене ирттермешкӗн республикӑри 50 спортсмена чӗнӗҫ.
Авӑн уйӑхӗн 6–7-мӗшӗсенче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке ял ҫывӑхӗнчи «Хӗрлӗ партизан» аэродромра регионсем хушшинчи XI Маресьев слечӗ иртнӗ. Унта авиацие кӑмӑллакан ҫынсем Мускавран, Улатимӗртан, Йошкар-Оларан, Хусантан, Шупашкартан пырса ҫитнӗ.
Мероприятие паллӑ вӗҫӗвҫӗсен ятне асра тытса йӗркелеҫҫӗ. Акӑ, сӑмахран, Совет Союзӗн Паттӑрӗ Алексей Маресьев Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче икӗ ура тупанне татмалла аманнӑ. Унтан сипленнӗ хыҫҫӑн Йӗпреҫри вӗҫев шкулӗнче ҫӗнӗрен вӗҫме хӑнӑса самолет умне ларнӑ, тӑшманпа кӗрешӗве тухнӑ. Е тата Йӗпреҫ районӗнчи Липовка поселокӗнче ҫуралнӑ Леонид Константинова илер. Вӑл Патшалӑх Думин тата Раҫҫей ҫарӗн аслӑ офицерӗсене хӑйӗн пурнӑҫне шеллемесӗр ҫӑлнӑ. Хисепе тивӗҫ летчиксем хушшинче хӗрарӑм та пур. Вӑл — Йӗпреҫ районӗнчи Ирҫе Ҫармӑсри Валентина Волковаӗ Тӑван ҫӗршывӑн вӑрҫи вӑхӑтӗнче харсӑрскер каҫхи бомбардировщиксен хӗрарӑмсен полкӗнче пулнӑ.
Слета пухӑннисене тӳресем те саламланӑ. Сӑмахран, республикӑн транспорт тата ҫул-йӗр министрӗн ҫумӗ Владимир Степанов, Йӗпреҫ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Чугаров.
Шупашкарти стоматологи поликлиникичне ӗҫлекенсем пӗрремӗш тата вӑтам классенче вӗренекен ачасемпе сывлӑх урокӗ ирттернӗ.
Пысӑк квалификациллӗ тухтӑрсем кӑтартмалли пособисем, муляжсем йӑтса республикӑн тӗп хулинчи виҫӗ районта вырнаҫнӑ 21 шкула саланнӑ.
Хӑйсен калаҫӑвне шур халатлисем ачасене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗпе саламланинче тытӑннӑ. Унтан Хулари стоматологи поликлиники, унӑн тытӑмӗпе тӗллевӗ ҫинчен тата шкулти стоматологи пӳлӗмӗсем пирки ӑнлантарӑ.
Сывлӑх урокӗнче тухтӑрсем шӑл епле тасатмаллине, сиенлӗ йӑла мӗншӗн сиенлине, шӑла мӗн сӑтӑр кӳнине, мӗн усӑ тунине каласа кӑтартнӑ. Шлӑ мӗншӗн пӗтнине муляж ҫине тӗллесех ӑнлантарнӑ. Унтан вӗсем ачасене шӑл тасатмалли щетка, календарь тата шӑл тасатмалли правилӑсене ҫырса кӑтартнӑ брошюра парнеленӗ.
Сӑнсем (12)
Нумаях пулмасть ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн машинисенче мобильлӗ терминалсем вырнаҫтарма тытӑннӑ. Ку вӑл айӑпа кӗрсен протокол ҫырса штраф тӳлеттереҫҫӗ те айӑплӑ водитель вырӑнтах явап тытма пултарассине пӗлтерет ӗнтӗ. Ҫапли-ҫапла-ха та, анчах пур айӑпшӑн та вырӑнта штраф тӳленипех усаллине манаймӑн. Йывӑртарах айӑпа кӗрсен ятарлӑ ӗҫ те пуҫарӗҫ, ӑна суда та ярса парӗҫ. Кун пек чухне этем шӑпине тӳре татса парӗ.
Хальлӗхе терминалсене 59 патруль машининче вырнаҫтарнӑ, вӗсенчен 45-шӗ - Шупашкартисем, 14-шӗ — Ҫӗнӗ Шупашкартисем. Пӗтӗмпе республикӑра 147 машинӑра терминал вырнаҫтарма шухӑшлаҫҫӗ.
Суд йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн, Шупашкар администрацийӗн Г.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци интернат лицейӗн ҫуртне юсамалла. Анчах лицее Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищипе пӗрлештерес ӗҫ пырать-мӗн. Училищӗне ҫӗнетмелли проект документацине йышӗнни пирки хыпар сарӑлнӑ.
Документпа килӗшӳллӗн, училищӗне ҫӗнетнӗ май пристрой тума палӑртнӑ. Вӑл Г.Лебедев ячӗллӗ Чаваш наци интернат лицӗйӗн пултаруллӑ ачисем валли пулӗ-мӗн.
Асилтерер: ЧР Аслӑ сучӗ пркуратура майлӑ пулса ҫурта 2015 ҫулхи авӑнӑн 1-мӗшӗччен юсамалла тесе йышӑннӑччӗ. Прокуратурӑри суд искӗнче каланӑ тӑрӑх, лицей мӗнле пулнӑ — ҫапла кирлине палӑртнӑ.
Шел те, хула администрацийӗ лицее суд йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн ҫав вырӑнтах ҫӗнетсе хута ярасшӑн марри куҫкӗрет.
Авӑнӑн 4-мӗшӗнче Шупашкарти Граждан урамӗнчи ҫул ҫаври патӗнчи заправкӑра ҫынсем иккӗленӳ ҫуратакан сарӑ хутаҫ асӑрханӑ. Кун пирки ЧР ШӖМне 14 сехет те 40 минут тӗлне темиҫен те пӗлтернӗ иккен. Ӑна водительсем те, ҫуран ҫӳрекенсем те курнӑ-мӗн.
Вырӑна наряд ҫитнӗ. Хутаҫа специалистсем ятарласа вӗрентнӗ йытӑпа тӗрӗсленӗ. Ӑна тӗрӗсленӗ чухне транспорта ҫӳреме йывӑртарах пулнӑ.
Тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ҫав хутаҫра витре пулни палӑрнӑ. Ӑна ҫул-йӗр ӗҫченӗсем манса хӑварнӑ иккен.
Шупашкарта водительсем хӑйсен ураписене ҫул хӗрринче тӗрӗс мар лартнине сӑнакан «Паркон» прибор ӗҫлеме тытӑннӑ. Чи малтанах вӑл тротуар, газон ҫинче лартса хӑварнӑ автомобильсене «курать».
Мускав район администрацийӗн ӗҫченӗсем пӗр ирхине тӗрӗс мар лартса хӑварнӑ 50 ытла урапана тупса палӑртнӑ. Водительсем автомобильсене кирлӗ-кирлӗ мар ҫӗре лартса хӑвараҫҫӗ, ыттисене кансӗрлеҫҫӗ. Ҫавсене сыхлакан видеокамера видеомодульрен тӑрать. Ӑна автомобиле вырнаҫтараҫҫӗ. Прибор 400 пин тенкӗ тӑрать.
Прибор ӗҫлеме пуҫланӑранпа 400 ытла йӗрке пӑсакана асӑрханӑ. Вӑл йӗркене пӑснӑ вырӑна, вӑхӑта, куна палӑртать. Хӑй тунӑ сӑнӳкерчӗксене ҪҪХПИе ярать. Лешсем вара автомобиль камӑн пулнине палӑртаҫҫӗ.
+21.3 °C