Нумаях пулмасть Александра Лазаревӑн 100 ҫулхи юбилейне Шупашкар районӗнчи Ҫӳлтикасассинче паллӑ тунӑ. Ҫак кунсенче, ҫу уйахӗн 11-мӗшӗнче, ҫыравҫа халалланӑ литература каҫӗ К.В.Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче те иртнӗ.
Литература каҫне шкул ачисем, студентсем, ҫыравҫӑсем, поэтсем, ӑсчахсем, Александра Лазаревӑн тӑванӗсем хутшӑннӑ. Унта юрӑсем те янӑранӑ. Ҫултикассинчи хӑнасем те, Александра Лазаревӑн тӑванӗ те юрӑ шӑрантарнӑ.
Александра Лазаревӑпа Леонид Агаковӑн хӗрӗ Алиса Агакова, Юрий Сементер поэт, Геннадий Дегтярев чӗлхеҫӗ тата ытти сумлӑ ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем Александра Лазаревӑн пултарулӑхне пысӑк хак панӑ.
Александра Лазарева 1917 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Тури Тӑмлай ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑтам пӗлӳ илнӗ хыҫҫӑн Балашовӑри авиаци техникумӗнче ӑс пухнӑ. 1939 ҫулта хавшанӑ сывлӑхне пула авиацие хӑварма тивнӗ. Шупашкара килсен ҫыравҫӑсен курсӗнче вӗреннӗ, 1945 ҫултанпа литература каҫалӑкӗнче тӑрӑшнӑ. Унӑн паллӑ кӗнекисене асӑнса хӑвармалла: «Чипер Анна», «Ҫутӑ пӗве», «Телейлисем», «Хӗр чӗри», «Санӑн ҫитмӗл ҫичӗ тус».
Ҫу уйӑхӗн 15-24-мӗшӗсенче Чӑваш Енре СПИДран вилнӗ ҫынсене асӑнмалли пӗтӗм тӗнчери куна халалласа декада ирттерӗҫ. ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак тапхӑрта ВИЧ пуррипе ҫуккине тӗрӗслеме май пур. Республикӑри СПИДпа кӗрешмелли тата профилактика центрӗнче вара 8 сехетрен пуҫласа 16 сехетчен сывлӑха тӗрӗслеме май пур. Ку – тӳлевсӗр, кирлӗ пулсан ят-шыва та кӑтартмаҫҫӗ.
Кунсӑр пуҫне ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шупашкарти медицина колледжӗнче «Стоп ВИЧ\СПИД» акци ирттерӗҫ. Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче вара 11 сехетре Лакрей вӑрманӗнче анонимлӑ майпа анкетировани витӗр тухма пулать, ыйтусем пама та май пулӗ.
Ака у йӑхӗн 30-мӗшӗ тӗлне республикӑра 2362 ҫын ВИЧ-инфекциллӗ шутланать. Вӗсенчен 64-шӗ вилнӗ.
Ҫанталӑк сивӗ тӑнӑ май ҫынсем хваттерсенче шӑнаҫҫӗ. Кӳршӗ республикӑра ҫӗнӗрен ӑшӑ панӑ. Ҫак кунсенче Чӑваш Енре те ку ыйтӑва хускатнӑ.
Паян Шупашкарти ача пахчисемпе шкулсене ӑшӑ панӑ. Кун пирки «Мари Эл тата Чӑваш Ен» Т Плюс филиалӗн пресс-служби пӗлтерет.
Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ паянтан ача пахчисемпе шкулсене ӑшӑ парасси пирки йышӑну тунӑ. Паянхи 14 сехет тӗлне хулари 16 вӗренӳ учрежденине ӑшӑ панӑ
Ҫӗнӗ Шупашкарта та ачасем шӑнмӗҫ. Унта та ача пахчисемпе шкулсенче пӑрӑхсем ӑшӑ ӗнтӗ. Мэри хулари ҫуртсене ӑшӑ парасси пирки ыйтӑва сӳтсе явать.
Шупашкарӑн Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ районӗнчи Граждан урамӗнчи «Эльмен урамӗ» «С.П. Королев академик урамӗ» ячӗллӗ пулӗ. Чарӑну ятне ылмаштарасси ҫинчен йышӑнӑва Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Йышӑнӑва вӑл вырӑнти хӑй тытӑмлӑхӗн пӗтӗмӗшле принципӗсем ҫинчен калакан федераци саккунӗпе тата Чӑваш Республикин администраципе территори йӗркелӗвӗ ҫинчен калакан саккунӗсемпе килӗшӳллӗн тунине палӑртнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхпа хӑтлӑх кӗртессипе ӗҫлекен управлени чарӑну ятне вырӑсла тата чӑвашла ҫырассишӗн яваплине палӑртнӑ. Чарӑнусене икӗ чӗлхепе ҫырмалли чӗлхесем ҫинчен калакан саккунпа килӗшӳллӗн пурнӑҫланса пымалли паллӑ-ха. Ҫапах та тӳре-шара йышӑнӑвӗнче ҫавна палӑртни пӑсӑк пулас ҫук.
Шупашкарти Пӗтӗм тӗнчери кинофестиваль кӑҫал ҫу уйӑхӗн 22-27-мӗшӗсенче пулассине, хальхипе вӑл 10-мӗш хут иртессине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтернӗччӗ. Ӗнер ку ыйтупа Чӑваш наци вулавӑшӗнче пӗрремӗш пресс-конференцие пухӑннӑ. Ӑна кинофестивалӗн программа директорӗ Сергей Лаврентьев скайппа ирттернӗ.
Аса илтерер, кинофестивальте тулли метражлӑ 11 фильм кӑтартма палӑртнӑ. Кунсӑр пуҫне экран ҫине 14 этника тата регион фильмӗсем тухӗҫ. Конкурса кӗртмен 60 ытла картинӑпа та ун вӑхӑтӗнче паллашма май килӗ. «Союзмультфильм» киностуди экран ҫине мультфильмсем кӑларӗ.
Жюри Францире, Пушкӑртстанра, Якут, Хакас, Удмурт республикисенче, Тутарстанра, Чӑваш Енре ӳкернӗ ӗҫсене хаклӗ.
Паян, ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Шупашкарти Б. Хмельницкий урамӗнчи нумай хваттерлӗ пурӑнмалли ҫурт-йӗрӗн строительство ӗҫӗпе паллашнӑ. Объекта 3-мӗш стройтрест хӑпартать. 198 хваттерлӗ 9 хутлӑ ҫурт — ҫынсене кивӗ ҫуртран куҫарма хӑпартаканскер.
Стройтрест гендиректорӗ Валерий Семенов ҫурта авӑн уйӑхӗнче вӗҫлеме шантарнӑ. Пӗлтерер, кӑҫалхи ҫав уйӑхӑн 1-мӗшӗ тӗлне 13,1 пин ҫынна хӑтлӑ хваттерпе тивӗҫтерме палӑртнӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев строительство ӗҫӗн пахалӑхӗпе кӑсӑкланнӑ. «Вӑхӑтра объекта хута ярассишӗн кӑна ӗҫлемелле мар, пахалӑхшӑн та тӑрӑшмалла», — тенӗ Михаил Васильевич. Строительсем ку сӑмаха ӑша хывнине палӑртнӑ май пахалӑха мала хунине ӗнентернӗ.
Паян Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев Алькеш поселокӗнчи ача пахчин строительстви епле пынипе паллашма вырӑна тухса кӗнӗ. Унпа пӗрле Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пулнӑ.
Ача пахчисене хута ярассипе ҫыхӑннӑ федерацин программи вӗҫленнӗ пулин те пирӗн республикӑра ҫак енпе малалла ӗҫлеҫҫӗ. Пӗлтӗр Чӑваш Енӗн тӗп хулинче тӑватӑ объект хута янӑ. Кӑҫал «Радужный», «Сад», «Ҫӗнӗ Хула» микрорайонсенче, Алкешра уҫмалла.
Алькешри икӗ хутлӑ пулӗ, унӑн хакӗ 142 миллион тенкӗпе танлашать. Унта пӗр харӑсах 12 ушкӑн валли вырӑн пулӗ. Пӗр сӑмахпа каласан, ача пахчинче 240 шӑпӑрлан валли вырӑн пӑхса хӑварӗҫ. Унта бассейн, музыка тата спорт залӗсем, тӗрлӗ кружок йӗркелеме май паракан пӳлӗмсем пуласси паллӑ. Хальхи вӑхӑтра чӳречесем лартаҫҫӗ, ӑшӑпа тивӗҫтермеллисене вырнаҫтараҫҫӗ, штукатурка тӑваҫҫӗ.
Шупашкарта савӑнӑҫлӑ парада тӗплӗн хатӗрленнӗ. Репетици вӑхӑтӗнче сцена ҫине тухма пултаракан 3 ветерана чӗннӗ, калаҫма ыйтнӑ. Кайран вӗсенчен пӗрне ҫеҫ уявра тухса калаҫма суйланӑ.
Ку лару-тӑру 98 ҫулти ветеранӑн, Алексей Яковлевӑн, чунне ыраттарнӑ. Вӑл вӑрҫӑра Берлина ҫитнӗ, ҫавӑнпа халӑха Ҫӗнтерӳ кунӗпе хӑй саламлама ӗмӗтленнӗ. Анчах каярахпа вӑл сцена ҫине тухмассине пӗлтернӗ. Ун вырӑнна савутри ӗҫ ветеранӗ тухса калаҫать-мӗн.
Алексей Яковлев куншӑн питӗ куляннӑ. Ҫӗнтерӳ кунӗнче унӑн кӑмӑлӗ пусӑрӑннӑ, сывлӑхӗ те хавшанӑ. Хӗрӗ Вера Алексеевна каланӑ тӑрӑх, ҫакӑншӑн ашшӗ вырӑнпах выртнӑ, телевизор та пӑхман. «Ҫӗнтерӳ кунӗнче мӗншӗн вӑрҫӑ вӗтеранӗ мар, ӗҫ ветеранӗ тухса калаҫать?» - шухӑшланӑ Алексей Яковлев, чунӗ кӳренӳпе тулнӑ.
Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пирки кӗнекесене ачасене вуласа панӑ. Пӗтӗм тӗнчери вулав акцине Шупашкар та хутшӑннӑ.
Ку акцие Самар облаҫӗнчи ача-пӑча вулавӑшӗ пуҫарнӑ. «Ачасене вӑрҫӑ пирки вуласа паратпӑр» акци тӗнче шайне куҫнӑ. Ӑна ҫулсерен ирттереҫҫӗ. Кӑҫал вӑл саккӑрмӗш хут иртнӗ.
Шупашкарта ку акцие сакӑр вулавӑш хутшӑннӑ. Ачасене вӑрҫӑ литературипе паллаштарма Шупашкар хула пухӑвӗн депутачӗсем, ЧР Общество палати сӗннӗ.
Маяковский ячӗллӗ тӗп вулавӑшра Анатолий Митяевӑн «Мешок овсянки», Сергей Алексеевӑн «Ни шагу назад» калавӗсене вуласа кӑтартнӑ. Вӗсене Зинаида Паршагина тата Никита Бурашников вуланӑ.
Ытти вулавӑшра ачасене Лев Кассилӗн, Валерий Воскобойниковӑн, Юрий Яковлевӑн хайлавӗсемпе паллаштарнӑ.
Раҫҫейре «Георги хӑйӑвӗ» акци пынине, ӑна Шупашкар урамӗсенче те валеҫнине сайтра пӗлтернӗччӗ. Ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче тӗп хулара пурӑнакан ҫынсене тата хӑнасене кӑвакарчӑн та панӑ.
Паллах, чӗрӗ кайӑк тыттарман. Шупашкарти 164-мӗш ача пахчинчи шӑпӑрлансем вӗсене хӑйсем хатӗрленӗ. Тӑнӑҫлӑха, ырӑлӑха кӑтартакан кайӑксене ачасем урамра валеҫнӗ.
Ачасем аслисене тӑнӑҫлӑха упрамаллине аса илтерсе акцие тухнӑ. Хутран касса кӑларнӑ кӑвакарчӑнсене вӗсем иртен-ҫӳрене парнеленӗ. Пӗчӗкскерсем троллейбуса кӗрсе пассажирсене Ҫӗнтерӳ кунӗпе саламланӑ, хӑйсен парнине тыттарнӑ.
Акцие ача пахчинчи ултӑ ушкӑнри ачасем хутшӑннӑ. Вӗсем пӗтӗмпе 200 яхӑн кӑвакарчӑн валеҫнӗ.
+7.3 °C