Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Игорь Моляков Федерацин вӑрман хуҫалӑхӗн агентствине Тӑвай районӗнчи вӑрман хуҫи камне пӗлес тесе ыйтса ҫырнӑ. «Халӑх тарҫи» ҫак участок вӑрман фончӗн шутланнипе шутланманнине тӗпчет иккен. Ҫыру авторӗ ҫав лаптӑк е, тен, ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ мар-ши е тата пӗр-пӗр урӑх категорие кӗмест-ши тесе пуҫ ватнӑ.

10 гектар йышӑнакан лаптӑкра Тӑвай районӗнче ҫуралнӑ, Мускавра сумлӑ вырӑн йышӑнакан пӗр ҫын хуҫаланать иккен. Унта вӑл ял туризмне аталантарать-мӗн.

Хӑй вӑхӑтӗнче Федерацин вӑрман хуҫалӑхӗн агентстви Мускавра тӗпленнӗ чӑваш усламҫи ҫӗре хӑй тӗллӗн ярса илнӗ тесе судлашма хӑтланса пӑхнӑ. Анчах ун чух тавӑҫҫӑ пӗрремӗш инстанцири судра та, Чӑваш Енӗн Аслӑ судӗнче те выляса янӑ.

Чӑваш Енре пурӑнакансем пӗлтӗр банксенчен кивҫен самай илнӗ. Кредит илнин тӑрӑмне Раҫҫей Тӗп банкӗн Атӑлҫи-Вятка тӑрӑхӗнчи тӗп управленийӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗнче 2016 ҫулхипе танлаштарса пӑхнӑ та кивҫенӗн пӗтӗмӗшле виҫи 132 миллиард тенке ҫитнине палӑртнӑ. Ку вӑл унчченхинчен 27 процент нумайрах.

Кредит сумми ӳснине финанс аналитикӗсем процент ставки чакнипе те сӑлтавлаҫҫӗ. 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗнче уйрӑм ҫынсемшӗн вӑл вӑтамран 14,6 процентпа танлашнӑ, пӗлтӗрхи раштавра — 11,8 процентпа.

Кивҫене укҫана пысӑк усламҫӑсем ҫеҫ мар, пӗчӗк тата вӑтам предпринимательсем те, уйрӑм ҫынсем те илеҫҫӗ. Халӑх банксене ытларах чух ипотека патне каять. Унсӑр пуҫне автокредит, аллӑн кивҫен, кредит картти тата ыттине суйлакансем те йышлине палӑртаҫҫӗ.

Шупашкарта 32 ҫулти усламҫӑ регистрацилемен эмелсене «Контактра» халӑх тетелӗ урлӑ сутнӑ. Ҫавӑнпа ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Следстви версийӗ тӑрӑх, 2016 ҫулхи юпа уйӑхӗнче ҫак арҫын «Ҫыхӑнура» халӑх тетелӗнче икӗ страница уҫнӑ. Вӗсенче вӑл эмел сутни пирки пӗлтернӗ. Эмелӗсен вара патшалӑх регистрацийӗ пулман, патшалӑх реестрӗнче пулман.

Хайхи арҫын вӗсене Чӑваш Енре кӑҫалхи пуш уйӑхӗччен сутнӑ. Ҫак вӑхӑтра вӑл 150 пин ытла тупӑш тунӑ.

Арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Полицейскисем унӑн хваттерне ухтарнӑ, 850 ытла эмел туртса илнӗ. Пӗри 100 тенкӗ тӑрать. Халӗ следовательсем эмелсем ӑҫтан тупӑннине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Нумай пулмасть Мускавра Пӗтӗм тӗнчери «Продэкспо – 2018» куравпа килӗшӳллӗн «Чи лайӑх ҫимӗҫ» конкурс тупӑшӑвӗ иртнӗ. Палӑртма кӑмӑллӑ: унта чӑваш кондитерӗсем Гран-при ҫӗнсе илнӗ. Тӳрех каламалла: вӗсем кунашкал сумлӑ наградӑна иккӗмӗш ҫул тивӗҫеҫҫӗ ӗнтӗ.

Экспертсем ҫак курава пысӑка хурса хаклаҫҫӗ. Эппин, вӑл сумлӑ мероприяти. Унта ҫулсерен тӗнчери 2 пин ытла усламҫӑ хӑйӗн ҫимӗҫӗсемпе паллаштарать. Вӗсен хушшинче Чӑваш Енри «Акконд» палӑрнӑ.

Кондитер хапрӑкӗ 7 тӗслӗ пылак ҫимӗҫӗпе паллаштарнӑ. Вӗсене жюри пысӑк хак панӑ. Палӑртмалла: хапрӑк ҫак курава ҫулсеренех хутшӑнать. Вӑл туса кӑларакан канихвет-печени тӗнчипех сарӑлнӑ. Курава хутшӑнни хапрӑка ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ хутшӑнусем йӗркелеме май парать.

Cap.ru порталти сӑн ӳкерчӗк

Паян Чӑаш Енӗн Правительство ҫуртӗнче республикӑри инвестици климатне лайӑхлатас енӗпе ӗҫлекен канашӑн черетлӗ ларӑвӗ иртнӗ. Ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынӑ. Унта хутшӑннӑ «Хыпар» хаҫат журналисчӗ Николай Коновалов «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, канашлури усламҫӑсенчен пӗри Михаил Васильевич сехетне куҫ хывни сисӗнет. Ҫук-ҫук, усал шухӑшпа мар.

Усламҫӑ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл чӑваш элемне питӗ кӑмӑллать. Ҫавӑнпах пулӗ ӗнтӗ вӑл Михаил Игнатьевӑн аллинчи Чӑваш Ен символикиллӗ сехете асӑрхаса унашкаллине ӑҫта туянма май пуррипе кӑсӑкланнӑ.

Хыпар вуласан ҫакӑ сисӗнет: ун пек сехет сутлӑхра ҫук. «Республика Пуҫлӑхӗ ҫамрӑк ҫынна тӑрӑшса ӗҫлеме сунчӗ — вара Чӑваш Ен символикиллӗ сехет те кӗттермӗ. Тӗрӗс, наградӑна ахаль памаҫҫӗ — ҫӗнсе илмелле», — тесе ҫырнӑ хаҫатҫӑ.

Мордва Республикин тӗп хулинчи суд Чӑваш Енре ҫуралнӑ арҫын ӗҫне пӑхса тухать. 54 ҫулти усламҫӑ 22 ҫул каялла асӑннӑ хулари виҫӗ ҫынна персе пӑрахнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗ вырӑнтах вилнӗ, тепри — пульницӑра. Тепӗр виҫӗ ҫын аманнӑ.

Пӑтӑрмахӗ ресторанта сиксе тухнӑ. Унта икӗ ушкӑн каннӑ. Шупашкарта ҫуралнӑ арҫын иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче йӗркеленсе ушкӑнпа тӑвакан преступниксен йышӗнче пулнӑ-мӗн. Ресторанти тавлашу вара ӳсӗрле хӑй чӑнкине кӑтартас килнипе сиксе тухнӑ пулать.

Преступлени хыҫҫӑн арҫын пӗр хуларан теприне куҫса ҫӳренӗ, ют хушаматлӑ паспортпа ҫӳренӗ текен хыпар та пур.

Пӗтӗм тӗнчери шыраври арҫынна пӗлтӗр тытса чарнӑ. Унӑн килӗнче тӗрлӗ хӗҫ-пӑшал пулнӑран йӗрке хуралҫисем ҫавӑншӑн пынӑ пуль тесе вӑл шухӑшланӑ, лешсем Саранскран тесен 22 ҫул каяллахи усал ӗҫе йышӑннине пӗлтерсе ҫырнӑ.

Ӗнӗр, ҫурла уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Пӗтӗм чӑвашсен III «Асам» кинофестивальне пӗтӗмлетсе ҫавра сӗтел ирттерчӗҫ. Аса илтерер, кӑҫалхи фестиваль чӳк уйӑхӗнче иртрӗ. Ӑна ҫав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура хупрӗҫ. Ӑна уҫма та, хупма та унчченхи «Ҫеҫпӗл» кинотеатр, хальхи Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне, пуҫтарӑннӑччӗ.

«Асам» кинофестивале пӗтӗмлетнӗ май ӑна ирттерме укҫа уйӑрса пулӑшма килӗшекен чӑваш усламҫисем ҫуккишӗн пӑшӑрханса калаҫрӗҫ. Чӑваш кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Олег Цыпленков нумай та мар, 3 пин ҫеҫ ыйтнине пӗлтерчӗ. Пӗрех укҫа уйӑрма килӗшекенсем ҫукпа пӗрех пулнӑ. Юрать, чӑваш парламенчӗн депутачӗ, ЧНК президенчӗ Николай Угаслов пулӑшнӑ, Вӑрмар районӗнчи «Енӗш» фермер хуҫалӑхӗ, ятне кӑтартма ыйтман тепӗр усламҫӑ.

Chita.ru сайт Байкал тӑрӑхӗн кӗпӗрнаттӑрӗ усламҫӑсемпе тӗл пулни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Унта «Комсомолец» ӑратлӑ савут инвесторӗ Валерий Нагель Чӑваш Енре пулни ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

«Мана унта хӑмла производствипе паллашма чӗнсе илнӗ. Ҫитрӗмӗр. Пире пуян сӗтелпе кӗтсе илчӗҫ», — илсе кӑтартнӑ унӑн сӑмахне.

Ҫав этем кирпӗч кӑларать-мӗн. Вӑл ӗнентернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ене ӑна «Читинские ключи» савута илсе килме сӗннӗ. «Эпӗ вӗсем шӳтлеҫҫӗ пулӗ терӗм. Водка пурччӗ. Вӗсем шӳтлемерӗҫ. Савута куҫарнишӗн субсиди пӑхса хӑварма та шантарчӗҫ», — ҫапла ҫырса кӑтартнӑ унта усламҫӑ сӑмахне. Вӑл: «Сирӗн ахаль те савут пур вӗт», — тесе те пӑхнӑ имӗш, пирӗннисем иккӗ пулӗ тесе хуравланӑ пулать.

Чӑваш Енре усламҫӑсене сехӗрлентермеҫҫӗ. Ҫак тӗп шухӑша палӑртнӑ республикӑна ертсе пыракансем усламҫӑспмпе паян ирттернӗ канашлура.

«Бизнеса аталанса пыма кирлӗ условисем йӗркелесси – Чӑваш Енӗн патшалӑх политикин приоритетлӑ ыйтӑвӗсенчен пӗри шутланать», — тесе каланӑ тӗлпулура Михаил Игнатьев Элтепер. «Пирӗн тӗллев – сирӗн пуҫаруллӑ ӗҫсене пурнӑҫа кӗртсе пыма витӗм кӳресси», — сӑмахне малалла тӑснӑ тесе каланӑ Элтепер.

Паян пирӗн республикӑра пӗчӗк тата вӑтам предприятисен шучӗ 45 пин ытла. Вӗсем республикӑра тӑрӑшакансенчен пӗрре виҫҫӗмӗш пайне ӗҫ вырӑнӗсемпе тивӗҫтереҫҫӗ.

Усламҫӑсемпе ирттернӗ тӗл пулӑва республика прокурорӗ, надзор енӗпе тӑрӑшакан ытти органсен пайташӗсем, министрсем хутшӑннӑ.

Чӑваш Республикинче федерацин «Ты – предприниматель» (чӑв. Эсӗ — усламҫӑ) программине пурнӑҫласа Шкулти усламҫӑ марафонӗ малалла пырать тесе пӗлтерет ЧР Вӗренӳ министерстви.

Аслӑ класра вӗренекенсем валли уҫӑ уроксем, професси ҫулне кӑтартмалли тестсем йӗркелеҫҫӗ. Усламҫӑ ӗҫне пуҫармаллипе ирттерекен вӗренӳ курсӗсене усламҫӑсем, психологсем тата бизнес-тренерсем, Чӑваш Республикинчи усламҫӑсене хӳтӗлекен аппарат специалисчӗсем хутшӑнаҫҫӗ.

Усламҫӑ пулма вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн ачасене «Эсӗ — усламҫӑ» программӑна хутшӑннине ӗнентерекен сертификатсем парӗҫ.

Уҫӑ уроксене 14–17 ҫулсенчи 800 ытла шкул ачи хутшӑннӑ, вӗсенчен 100-шне усламҫӑ пулма вӗрентме суйласа илнӗ. Юпа уйӑхӗнче ачасемпе ӗҫлӗ вӑйӑ ирттерӗҫ тата усламҫӑ проекчӗсен конкурсӗ йӗркелӗҫ.