«Управление отходами» (чӑв. Каяшсене тытса тӑрасси) акционерсен обществин Ҫӗнӗ Шупашкарти филиалӗн пуҫлӑхне 200 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Хайхин айӑпне пула 2015 ҫулхи утӑ уйӑхӗнчен пуҫласа 2017 ҫулхи ҫурла уйӑхӗччен Ҫӗнӗ Шупашкарта таса мар шыв юхса тӑнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне предприятие маларах административлӑ майпа явап тыттарнӑ.
Бактериологи, хими япалисене ятарлӑ пӑрӑхпа турттарассишӗн яваплӑ предприяти трассӑна кирлӗ пек тытса тӑман тесе тӗпчевҫӗсем тата суд шухӑшлать иккен. Ҫавна пула вӑл шӑтса юхнӑ. Таса мар шыв сӑрханса тӑнипе 15 пин ытла тӑваткал метр лаптӑка вараланӑ, ҫутҫанталӑка 40 миллион тенкӗ ытлалӑх сиен кӳнӗ. 50 кубла метр ытла таса шыв юхса тухнӑ.
Суд приговорӗ хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗмен-ха.
Пуҫиле ӗҫе тӗпченӗ май тӗпчевҫӗсем Чӑваш Енӗн Ҫутҫанталӑк министерствине те асӑрхаттару хучӗ ӑсатнӑ.
Шупашкарта суд приставӗ пулса тӑрӑшнӑ хӗрарӑма ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑ тесе айӑпласшӑн. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн тӗпчевҫисем пристав тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫавна прокуратура та ырланӑ.
Пӑтӑрмахӗ 2017 ҫулхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа 2018 ҫулхи пуш уйӑхӗччен тӑсӑлнӑ. Ҫав вӑхӑтра суд приставӗ патӗнче исполнительнӑй ӗҫ выртнӑ. Парӑмлин банк счечӗ ҫинче шыраса илмешкӗн укҫа пулнӑ. Апла пулин те пристав татӑклӑ мера йышӑнман.
Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, пристав юри ҫавӑн пек хӑтланнӑ. Ӗҫленӗҫи туса вӑл хӑш-пӗр хута илемлетнӗ. Укҫа кӗтекенни ҫапла вара 11 миллион та 800 пин тенке ниепле те шыраса илеймен.
Суд приставӗ ӗҫлесе ҫитерейменнине РФ Следстви комитечӗн, Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин тата Федерацин суд приставӗсен службин республикӑри управленийӗсем пӗрле пулса палӑртнӑ.
Пуш уйахӗн 10-мӗшӗнче Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Чак ялӗнче шкул йӑтӑнса аннине эпир пӗлтернӗччӗ. Ҫавӑн чухне канмалли кун пулнине кура вӗренӳ заведенийӗнче хуралҫӑ кӑна ӗҫленӗ. Ачасем те, вӗрентекенсем те шкула пыман — Турра шӗкӗр, никам та шар курман.
Шкул ишӗлсе аннине кура РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри тӗпчевҫисем пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ умӗн шкула ятарлӑ комисси хак парать, тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн вӗренӳ ҫулне хатӗррине палӑртать. Тӗпчевҫӗсен шучӗпе ҫавсен кӑлтӑка асӑрхмаллах пулнӑ. Шкула йӗркеллӗ тытса тӑрассишӗн патшалӑх, муниципалитет органӗсенче, тӗрӗслевпе надзор органӗсенче ӗҫлекенсенчен кам тата мӗншен яваплӑ пулнине те палӑртӗҫ. Татӑклӑ пӗтӗмлетӳ тӑвиччен тӗрлӗ экспертиза ирттерӗҫ.
Шкул ишӗлнипе Вӑрмар район хыснине 7,3 миллион тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ иккен.
Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Чак ялӗнче шкул йӑтӑнса аннине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнерех пӗлтернӗччӗ-ха. Хамӑр енчен тата ҫакна хушса калар: РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ ӗнерех ку фактпа тӗрӗслев пуҫарнӑ. Унти пресс-службӑра хыпарланӑ тӑрӑх, тӗпчевҫӗсен ӗҫне управлени пуҫлӑхӗ хӑй тӗрӗслесе тӑрӗ.
Паян ЧР Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви пӑтӑрмах пирки официаллӑ ӑнлантарса панӑ. Ӑна ведомство сайтӗнче вырнаҫтарнӑ. Стена ишӗлнӗ чух никам та шар курманнине малтанхи иккӗмӗш предлложнипех палӑртса хӑварнӑ. Унтан Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хушнипетӗрлӗ министерствӑпа ведомство пайташӗсем лару-тӑрӑва вырӑна ҫитсе хакланине пӗлтернӗ.
Пӗр стени тата ҫивиттин пӗр пайӗ йӑтӑннӑ шкула специалистсем ҫурта пӗтӗмӗшле хак парӗҫ, ӑна ӳлӗмрен усӑ курма юранипе юрамассине палӑртӗҫ.
Шкулта 1-9-мӗш классенче 32 ача вӗреннӗ, шкул ҫулне ҫитменнисен ушкӑнне 22-ӗн ҫӳренӗ. Паянтан вӗсене урӑх ҫӗре турттарма тытӑннӑ: 1-9 классенчисене — Аслӑ Пинерти вӑтам шкула, шкул ҫулне ҫитменнисене — Пысӑк Енкассине.
Елчӗ районӗнчи Елчӗк ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хайхискер ӗҫ вырӑнпе усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫлӑх пулнӑ вӑхӑтра, 2016 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче, хайхи этем хӑйӗн паллаканнине ялта ҫурт тума е туянма хыснаран укҫа парасси ҫинчен йышӑну кӑларнӑ.
Хут, паллӑ ӗнтӗ, чӑтать. Кӗҫех хӗрарӑм кӗсйине 560 пин тенкӗ ытларах шӑкӑрт кӑна кӗрсе выртнӑ.
Ҫав вӑхӑтрах хӗрарӑмӑн апла тӳлеве илме нимле ирӗк те пулман. Маларах вӑл хӑйне эткерлӗхе куҫнӑ ҫурта сутса янӑ. Тепӗр майлӑ каласан, ҫурт-йӗр условине юри начарлатнӑ. Ун пеккисем патшалӑх пулӑшӑвне тепӗр пилӗк ҫултан ҫеҫ илейреҫҫӗ.
Суд хӗрарӑма укҫана тавӑрса памалла тунӑ. Елчӗк ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе вара тӗпчевҫӗсем пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Паян паллӑ тюрколог-лингвист, филологи наукисен докторӗ, профессор, 200е яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗн авторӗ Николай Егоров 70 ҫулхине уявлать. Вӑл 1949 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Вӑрмар районӗнчи Ҫӳлти Кинчер ялӗнче ҫуралнӑ.
Чӑваш Республикин наукӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медальне, «Казахстан Республикин ӑслӑлӑхӗн аталанӑвӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» тата «Казахстан Республикин вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ» паллӑсене тивӗҫнӗскер паян та ӑслӑлӑх анине тарӑннӑн сухалать.
«Пирӗн кашни кӑшт-кашт чӑвашла перкелешекен ҫын хӑйне чӗлхеҫӗ, чӗлхе пӗлӗвӗн ӑсти тесе шухӑшлать», — тенӗ Николай Егоров пилӗк ҫул каялла «Хыпар» хаҫатра пичетленнӗ интервьюра. «Мула сутӑннӑ ҫын кӑна пурлӑхпа каппайланма тытӑнать. Ырӑ ҫын пурлӑхпа мар, ӑс-тӑнпа пурӑнать», — шухӑшлать хисеплӗ шур сухал...
Чӑваш Енри Гостехнадзорӑн Вӑрмар тата Куславкка районӗсенчи инспекцийӗн пуҫлӑхӗн сехрине хытах хӑпартнӑ. Анчах, Турра шӗкӗр, пуҫиле ӗҫрен унӑн пӑрӑнма май килнӗ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫиле ӗҫе чарса лартнӑ. Асӑннӑ ведомствӑн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав ҫын унччен судпа айӑпланман, пысӑках мар преступлени тунӑ, ҫавна май уголовлӑ право мери йышӑннипе ҫырлахнӑ. Пуҫлӑха 40 пин тенкӗлӗх суд штрафӗ хурса панӑ.
Пӑтӑрмахӗ пӗр ҫынна тракторист-машинист удостворенине вӗренмесӗрех тыттарнине пула сиксе тухнӑ. Ку вӑл пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пулнӑ. Экзамен тыттаракан хута Гостехнадзор инспекцийӗн пуҫлӑхӗ хайхи ҫын экзамен тытнӑ евӗр шӑрҫаласа хунӑ. Унтан ӑна тракторист-машинист удостоверенине тыттарнӑ. Халӗ ҫав хута леш ҫынран туртса илнӗ ӗнтӗ.
Муркаш районӗнче 1970 ҫулхи арҫын хӑйӗн тӑван мар хӗрне вӑл 13-ре пулнӑ чух пусмӑрланӑ тесе айӑпласшӑн. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.
Шӑв-шавлӑ историе ҫакланнӑ ҫемьере арҫын ачисене пӗчченех ура ҫине тӑратни паллӑ. Унӑн арӑмӗ икӗ ачине ашшӗ мар арҫынпа — хӑйӗн упӑшки пулнӑ ҫынпа — пӑрахса хӑварнӑ иккен. Ачисем пирки маннӑскере Чулхула облаҫӗнче тупнӑ, ӑмӑшӗн правинчен хӑтарнӑ.
Тӑван мар ашшӗпе пурӑнакан хӗрача пӗр ҫулхине пӑтӑрмаха ҫакланнӑ тесе сас-хура тухрӗ. Ӑна ача уйлӑхӗнче пусмӑрланӑ иккен. Пуҫтахланнисенчен пӗри чапла вырӑн йышӑнакан этем ывӑлӗ-мӗн. Ачана пусмӑрланине тӗпченине РФ Следстви комитечӗ терӗслесси таранах хыпарланӑччӗ. Пӑтӑрмах ҫиеле тухсан ҫемьере Этем правине хӳтӗлекен уполномоченнӑй та пулнӑччӗ. Нумай ачаллӑ ҫемьен ҫурт-йер ыйтӑвне лайӑхлатма патшалӑх пулӑшнӑччӗ.
Халӗ ачисене пӗччен ӳстерекен арҫынна хӑйне айӑпласшӑн иккен. Арҫын хӑй вӑхӑтӗнче судпа айӑпланни паллӑ.
Шупашкарти юсанмалли 1-мӗш колонире ӗҫленӗ ҫын тӗлӗшпе суд пулнӑ. Арҫын колонире айӑплава ирттерекен икӗ ҫынна карас телефонӗ панипе ята кӗнӗ.
РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, колони ӗҫченӗ хайхи икӗ ҫынна карас телефонне укҫалла кӗртсе пама сӗннӗ. Ҫавӑншӑн пӗринчен вӑл 25 пин тенкӗ ыйтнӑ, тепринчен — 11 пин тенкӗ. Лешсем килӗшнӗ.
Пакунлӑ ҫын саккуна хирӗҫле ӗҫ тунине Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службин Чӑваш Енри управленийӗн шалти хӑрушсӑрлӑх подразделенийӗ, Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин Чӑваш Енри управленийӗ тата РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем пӗр шухӑшлӑ пулса палӑртнӑ иккен.
Айӑпланнисем телефонӗсене кӗҫех туртса илнӗ. Колонире ӗҫленӗ ҫынна тӗрмене хупмасӑр усрамалла ҫулталӑк ҫурӑлӑха айӑпланӑ.
Шупашкарти икӗ ҫамрӑк суя мелпе генеральнӑй директор ятне илнӗ. Ҫирӗмрискерсен унсӑр пуҫне кашнин хӑйӗн организаци пур. Анчах ҫакӑ йӑлтах — хут ҫинче кӑна.
Вӗсем укҫашӑн хайсен ячӗпе суя фирмӑсем уҫма килӗшнӗ. Хӑйсем ҫавсенче ӗҫлемеҫҫӗ те, ӗҫлеме те шухӑшламан. Пуҫлӑх ячӗ те ячӗшӗн кӑна.
Пӑтӑрмаха Федерацин налук службин ӗҫченӗсем асӑрханӑ, вӗсемех хутсене тӗпчевҫӗсене ярса панӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн каччӑсен тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫсем пуҫарнӑ.
Раҫҫейӗн Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫиле ӗҫ пуҫарнине прокуратура тӗрӗсех тесе ырланӑ. Тӗпчевҫӗсем халӗ малалла тимлеҫҫӗ. Укҫашӑн суя ӗҫ тума килӗшнӗ ҫамрӑксен пӑтӑрмахӗ мӗнпе вӗҫленни каярах паллӑ пулӗ.
+8.3 °C