Хӗветӗр Уярӑн повӗҫӗсемпе калавӗсене, очеркӗсемпе статьйисене, асаилӗвӗсене тӑватӑ тома пуҫтарса хатӗрленӗ май ҫыравҫӑн пултарулӑх ҫулӗ мӗн тери тертлӗ пулни куҫ умне уҫҫӑн тухса тӑрать (халиччен 3 томӗ тухнӑ). Чи малтан кунта пултарулӑх уйрӑмлӑхӗ (йывӑрпа ҫырӑнни) пирки калас пулать. Анчах идеологи сӗрӗмӗпе минренӗ хаяр критиксем «тӳпине» те манса хӑварас марччӗ. Вӗсем Уяр повӗҫӗсемпе калавӗсене силлесе шакканӑ хыҫҫӑн «тӑнкӗртӳ кампанийӗсем» кӗрленӗ, ун хыҫҫӑн «ҫынсем пек ҫырма вӗренеймен» ӑстана хаҫат-журнал, издательство редакцийӗсенче хӑраса кӗтсе илнӗ, ытла та асӑрхануллӑ редакторсемпе унӑн тавлашӑва кӗме тивнӗ, «лайӑх тӳрлетнӗ» алҫырусене вӑл пӗрре мар каялла илсе таврӑннӑ. Уярӑн литературӑри кун-ҫулӗ пӗлӗтлӗ анчах мар, йӗпе-сапаллӑ пулнӑ теме те пулать, ҫакна ҫырнисен пуххин хуплашки ҫинче кӑтартса хӑварни вырӑнлӑ пулассӑн туйӑнчӗ.
«Уяра хӗстерни пирки халь ӳстерсе калаҫаҫҫӗ, – терӗ мана пӗррехинче тем те пӗлекен пӗр паллӑ прозаик, хӑй вӑхӑтӗнче парти шкулӗ пӗтернӗскер. – Пур-и ун тухмасӑр юлнӑ пӗр алҫыру?
Шупашкарта Варнава митрополита халалласа палӑк лартӗҫ. Вӑл Ҫветтуй Троица мӑнастирӗ патӗнче пулӗ.
Варнава владыка вилнӗренпе ӗнер 3 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май мӑнастирте асаилӳ каҫӗ иртнӗ. Василий Паскье архимандрит палӑка утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗччен лартассине каланӑ. Ҫак куна ахальтен суйламан. 1993 ҫулта Введени соборӗн священникне Савватий Антонова (вӑл халӗ Шупашкар тата Чӑваш Ен митрополичӗ) мӑнастирь наместникне лартнӑ. Ун чухне обитель пуҫлӑхӗ Варнава ерхиепископ пулнӑ. 2001 ҫулта вара вӑл митрополит пулса тӑнӑ.
Палӑка пӑхӑртан тӑвӗҫ.
Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта Мускаври тӗн академийӗн семинарисчӗсем пулнӑ. Асӑннӑ вӗренӳ заведенийӗ Сергиев Посад хулинче вырнаҫнӑ. 3-мӗшпе 4-мӗш курсра вӗренекен каччӑсем миссионер практикине Чӑваш Енре ирттереҫҫӗ.
Ҫамрӑксем хӑйсем ҫинчен кӗскен каласа кӑтартнӑ, анне, тӑван ҫершыв, юрату ҫинчен хитре юрӑсем шӑрантарнӑ. Типӗ тытнин пӗлтерӗшӗ ҫинчен ӑнлантарса панӑ май пурнӑҫра ҫынна ырӑ туни пӗлтерӗшлӗреххине палӑртса хӑварнӑ. «Пӗрре хоккей вылянипе ҫын хоккеист пулса тӑраймасть. Пурнӑҫра та пӗрмай аталанмалла», — палӑртса хӑварнӑ каччӑсем.
Тӗн академине вӗренме кӗнисен йышӗнче тӗрлӗ шӑпаллисем пур. Сӑмахран, Бельги каччи (унӑн ашшӗ-амӑшӗ Молдавинче ҫуралнӑ) Европӑра православи семинарийӗ ҫукран Раҫҫее вӗренме килнӗ. Дон ҫинчи Ростав хулинчи Никита малтан строителе вӗренсе тухнӑ, ҫав енӗпе ӗҫленӗ те. Анчах кайран вӑл тӗн академине вӗренме кӗнӗ. Украинӑри Винница хулинчи Сергей та пурнӑҫри хӑйӗн вырӑнне шыранӑ. «Тӗн академине вӗренме кайса пӑх. Килӗшсен вӗренӗн, килӗшмесен пӑрахӑн», — сӗннӗ ӑна ашшӗ.
Семинаристсем хушшинче пирӗн ентешӗмӗр те пулнӑ.
Ӗнер каҫхине, Кӑшарни умӗн, Чӑваш Енре 10 пин ҫын вакра шыва кӗнӗ. Ҫав йышран 1200-шӗ – Шупашкарта. Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пур ҫӗрте те инкексӗр иртнӗ.
Республикӑра шыва кӗмелли 103 вырӑн хатӗрленӗ. Кашнин патӗнче тивӗҫлӗ службӑсем дежурствӑра тӑнӑ. Пӗтӗмпе – 500 ытла ҫӑлавҫӑ, тухтӑр тата полици ӗҫченӗ.
Шыва кӗмелли вырӑнсенче ӑшӑнмалли 28 пункт ӗҫленӗ. Унта ҫынсен хывӑнса тӑхӑнма, вӗри чей ӗҫме май пулнӑ.
Паян Савватий митрополит Введени соборӗнче Раштав кӗлли ирттерӗ. Вӑл 22 сехетре пуҫланӗ.
Раштав кӗллине Чӑваш наци телекуравӗпе тата "Контактра" халӑх тетелӗнчи "Православная Чувашия" ушкӑнра курма пулать. Введени соборӗнчи Вырсарни шкулӗн ертӳҫи Максим Подшибякин иерей комментари параканни пулӗ.
Раштав кӗлли ыран, кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче, вӗҫленӗ.
Шупашкарта тӳлевсӗр автобус ҫӳреме пуҫлӗ. Вӑл пассажирсене "Модӑсен ҫурчӗ" чарӑнуран Мускав проспекчӗпе Константин Иванов урамӗ хӗресленнӗ ҫӗрелле кайӗ, унтан - Введени соборӗ патне. Кун хыҫҫӑн автобус каллех "Модӑсен ҫурчӗ" чарӑнӑва кайӗ.
Ҫак автобуспах Ҫветтуй Троица мӑнастирьне, Воскресенски храмне ҫитме май пур.
"Чӑваш Ен православийӗ" тесе ҫырнӑ автобус кӗлӗ вӑхӑчӗсенче ҫӳрӗ. Кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче автобус чарӑнуран 21 сехетре тапранӗ. Кӗлӗ пӗтсен унпа каялла ҫак чарӑнӑвах килме пулать. Вӑл -тӳлевсӗр.
Иртнӗ вырсарникун Шупашкар районӗнчи Янту ялӗнче храм уҫӑлнӑ. Ӑна тумашкӑн Чӑваш Енри казаксен общини 2011 ҫулта Варнава митрополитран (йывӑр тӑпри ҫӑмӑл пултӑр) пил илнӗ. Ҫапла вӗсем йывӑҫ храм хӑпартнӑ. Анчах вӑл аҫа ҫапнине пула ҫунса кайнӑ.
Кун хыҫҫӑн ҫав вырӑнта ҫӗнӗ чиркӳ валли пӗрремӗш кирпӗч хунӑ. Ӑна 2018 ҫулта туса пӗтернӗ. Кӑҫал ҫулла тин настоятеле палӑртнӑ. Вӑл – Феодосий Аксенов.
Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр (ку ӗҫе тахҫантанпах тӑвайманччӗ-ха...). Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).
Вуннӑмӗш ӗмӗрте пирӗн мӑн асаттесем — пӑлхарсем патне арабсен Багдатри халифӗн элчисем килнӗ. Вӗсен хушшинче Ахмед ибн-Фадлан ятлӑ ҫыруҫӑ та пулнӑ. Вӑл пӑлхарсем ҫав вӑхӑтра мӗнле пурӑннине, вӗсен патшипе тӗл пулнине тӗплӗ ҫырса кӑтартать. Ҫакӑн ҫинченех тата тепӗр араб ҫулҫӳревҫи Ибн-Русте те ҫырать: «Пӑлхарсем — ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан халӑх, вӗсем тулӑ, урпа тата вир йышши тӗрлӗ тырпул акса тӑваҫҫӗ», — тет вӑл. Тепӗр ҫӗрте пӑлхар патши Алмуш ятлӑ пулнине ҫырать. Алмуш, терӗмӗр-ха эпир. Анчах та ҫав пӑлхар патшин ячӗ чӑннипе мӗнле пулнӑ-ши?..
Ҫав араб ҫулҫӳревҫисен текстне авалхи ҫырулӑхсене пӗлекен тӗрле тӗпчевҫӗсем, тӗрлӗрен вулаҫҫӗ иккен. X. М. Френ ятлӑ тӗпчевҫӗ Ахмед ибн-Фадлан ҫырнине Йакут «Словарӗ» тӑрӑх вуланӑ чухне пӑлхар патши ятне Алмус тесе палӑртать.
Парк, сквер е урам ятне Варнава митрополит ятне парасшӑн. Хальлӗхе хӑшне парассине палӑртман. Ҫавна май «Уҫӑ хула» порталта сасӑлав иртет.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем патне пӗр ҫӗнӗ урама, парка е сквера Варнава митрополит ятне парасси пирки сӗнӳ килнӗ. Варнава Владыка /Кедров Владимир Викторович/ - Шупашкарӑн хисеплӗ ҫынни, Шупашкар тата Чӑваш Ен митрополичӗ. Митрополие вӑл 1976 ҫултан пуҫласа хӑй виличчен, 2020 ҫулхи ҫӗртмен 1-мӗшӗччен, ертсе пынӑ. Ҫав тапхӑрта 7 мӑнастире ҫӗнетнӗ, 210 прихут уҫӑлнӑ, Шупашкарти тӗн училищи ӗҫлеме пуҫланӑ.
Шупашкар хулин Ҫурҫӗр-Хӗвеланӑҫ районӗнчи урама Варнава митрополит ятне парасшӑн. Турра ӗненекенсем Водопроводнӑй урам ятне улӑштарасшӑн.
Асӑннӑ урамра совет саманинче Шупашкарти епархи управленийӗ вырнаҫнӑ.
Урам ятне улӑштарма шухӑш тытнисем Денис Спирин сити-менеджер ячӗпе ҫыру шӑрҫаланӑ. Вӗсем Варнавӑн ырӑ ӗҫӗсене палӑртнӑ май вӑл митрополие 44 ҫул ертсе пынӑ вӑхӑтра (1976-2020 ҫулсенче) самай ырӑ ӗҫ пурнӑҫланине, ҫав шутра 200 ытла прихутпа 7 мӑнастир уҫнине, Шупашкарта тӗн училищи ӗҫлесе кайнине, Библие чӑвашла куҫарнине палӑртса хӑварнӑ.
+5.3 °C
