Зоя Яковлева телережиссер тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ, культурологи докторӗ Владимир Васильев Чӑваш автономине туса хунӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ «Чӑвашсем» ярӑмри иккӗмӗш фильма ӳкерме Беларуҫ ҫӗршывне кайса килнӗ.
Маларах вӗсем Тӗменти чӑвашсем пирки ӳкернӗччӗ. Сӑмах май каласан, Зоя Яковлевапа Владимир Васильев тата Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчи Леонид Волков нарӑс уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Раҫҫейри общество телекуравне ҫитнӗччӗ. Унта вӗсем телекомпанин тӗп директорӗн пӗрремӗш ҫумӗпе Александр Пономаревпа тӗл пулнӑччӗ, маларах каланӑ фильма кӑтартнӑччӗ.
1941-1942-мӗш ҫулсенче Беларуҫри Гродно хулинче подпольщиксен чи пӗрремӗш ушкӑнне туса хунӑ, Муркаш районӗнче ҫуралнӑ Николай Волков ҫинчен ӳкерекен ҫӗнӗ фильма «Вилӗмсӗрлӗхе куҫнисем» («Шагнувшие в бессмертие») ят панӑ.
Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗ, 1996 ҫул… Шӑп та лӑп 20 ҫул каялла Ҫӗмӗрле районӗнчи Мисчӗ станцинче техногенлӑ катастрофа пулнӑ.
Ун чухне пуйӑс тӳнсе кайсан ҫӗр ҫине наркӑмӑшлӑ фенол юхса тухнӑ. Ҫав вырӑнта пушар алхаснӑ. Пушара сӳнтернӗ 105 ҫын наркӑмӑшланнӑ.
Пушарнӑйсем оперативлӑ майпа ӗҫлени пушара хӑвӑрт сӳнтерме май панӑ. Ҫавна пула ку пӑтӑрмах Чӑваш Еншӗн экологи катастрофине ҫаврӑнман.
20 ҫул хыҫа юлнӑ май Шупашкарта катастрофӑна пӗтерес ҫӗре хутшӑннӑ ҫынсен тӗлпулӑвӗ иртӗ. Ликвидаторсем Ҫар мухтавӗн музейне ҫитӗҫ. Мероприятие РФ МЧСӗн Чӑваш Енри тӗп управленийӗн генерал-майорӗ Станислав Антонов та хутшӑнӗ.
Ӗнер Хусанти Туслӑх ҫуртӗнче чӑваш студенчӗсем пухӑннӑ. Пухӑва ҫирӗм ытла ҫамрӑк ҫын килнӗ — Тутарстанран та, Чӑвашран та. Тӗлпулӑва йӗркелекенӗ — Ҫарӑмсан районӗнче ҫуралса ӳснӗ, Хусанти патшалӑх университетӗнче ӑс пухакан Василий Борисов студент.
Пухӑннисем умӗнче «Сувар» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Константин Малышев тухса сӑмах каланӑ. Вӑл ҫамрӑксене чӑваш чӗлхи ӑҫтан пулса кайнӑ тата унӑн паянхи лару-тӑрӑвӗ пирки каласа панӑ. Чӑваш чӗлхине хӳтӗлемелли меслетсем ҫинче те чарӑнса тӑнӑ. Тӗслӗх пек смартфонсем ҫинче чӑвашла сарӑмпа усӑ курнине палӑртса хӑварнӑ. Пухӑннӑ ҫамрӑксем калаҫу вӑхӑтӗнчех Android-лисем ҫине чӑвашла ҫырма май паракан сарӑма лартнӑ. Ку ӗҫе пурнӑҫлама Чӑвашран Хусана вӗренме килнӗ студентка пулӑшнӑ.
Константин Малышев пухӑннисене чӑвашлӑх анине хӑй мӗнле кӗрсе кайни пирки те каласа кӑтартнӑ. Ку студент вӑхӑтӗнчех пулни пирки ҫамрӑксем пӗлнӗ.
Кунашкал пуху Хусанта пӗрремӗш хут иртнӗ, ҫамрӑксене вӑл килӗшни пирки пӗлтернӗ. Малашне те йӗркелеме шутлани ҫинчен вӗсем каланӑ.
Ял хуҫалӑх отраслӗшӗн хальхи вӑхӑт яваплӑ тапхӑрсенчен пӗри. Вӑрлӑха ака кондицине лартмалла, ҫитменнине туянмалла, ҫунтармалли-сӗрмелли материал, техника валли саппас пайсем, удобрени илмелле.
Шӑмӑршӑ районӗнчи «Колос» тулли мар яваплӑ хуҫалӑх акана тухма хатӗр темелле. Унта вӑрлӑх та йӑлтах кондициллӗ, бензин-топливо та ҫителӗклех туянса хатӗрленӗ, удобрени кӳрсе килесси малалла пырать. Ҫураки валли кирлӗ техникӑна ҫак уйӑх вӗҫлениччен юсаса пӗтермелле.
Хуҫалӑхӑн учредителӗпе Юрий Павелкинпа паян Шӑмӑршӑ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Денисов тӗл пулнӑ. Юрий Павелкин — «СимбирскМука» учредителӗ, «Симбирка» суту-илӳ ҫурчӗн тӗп директорӗ. Район ертӳҫине ҫав ҫын кӑҫал ҫуртрисем 1300 гектар йышӑнассине пӗлтернӗ, ҫав шутран 400 гектарне сахӑр кӑшманӗ йышӑнӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян 15 ҫулти пикепе тӗл пулнӑ. Республикӑна ертсе пыракан ҫын ҫап-ҫамрӑк хӗрпе курнӑҫнинче ним тӗлӗнмелли те ҫук. Унпа вӑл Правительство ҫуртӗнче хире-хирӗҫ ларса юмахланӑ. Хӗрӗ ахаль-махальскер мар. Ҫамрӑксен хӗллехи II Олимп вӑййисен слоуп-стайл енӗпе чемпион ятне тивӗҫнӗскер, Лана Прусакова ятлӑскер.
Ҫӗнӗ Шупашкар пикине Элтепер ҫамрӑксем Олимп вӑййинче хайсене епле кӑтартнине сӑнаса пынине пӗлтернӗ. «Пирӗн спортсмен чемпионка пулса туни мана питӗ килӗшет. Эпир сирӗншӗн савӑнатпӑр тата мӑнаҫланатпӑр», — тенӗ Михаил Игнатьев. Пике вара ӑмӑртура хӑй епле хумханни пирки Элтепере каласа кӑтартнӑ.
Лана Прусакована тата унӑн тренерне Никита Васильева Элтепер алла ҫыхмалли сехет парнеленӗ.
Пушӑн 2-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх сӑнав театрӗнче театр тата кино актерӗпе Анатолий Гущинпа тӗлпулу иртнӗ. Вӑл 60 ытла картинӑра ӳкерӗннӗ.
Анатолий Гущин Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ. 10-мӗш шкултан вӗренсе тухнӑ вӑл. Халӗ Мускавра ӗҫлесе пурӑнать. Ӑна «Звезда», «Приключениях солдата Ивана Чонкина», «На безымянной высоте», «Гагарин. Первый в космосе» фильмсем, «Сын отца народов», «Есенин», «Гибель Империи», «Товарищ Сталин» телесериалсем тӑрӑх пӗлеҫҫӗ.
Анатолий пиччӗшӗ Валентин пулӑшнипе актер пулнӑ. Пирӗн ентеше «Приключениях солдата Ивана Чонкина» фильмри роле калӑпланипе те лайӑх пӗлеҫҫӗ.
Ҫӗнӗ проект пирки те каласа кӑтартнӑ вӑл. Анатолий Гущин «Отчий берег» фильмра ӳкерӗннӗ. Унта вӑл чӑваш рольне вылянӑ. Фильмра чӑвашла каланӑ темиҫе сӑмах пур. Кунсӑр пуҫне вӑл текста наци акценчӗпе калать.
Чӑваш Енӗн культура министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Константин Яковлев профессилле ӳнер ӗҫченӗсемпе тӗл пулнӑ. Курнӑҫӑва Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче йӗркеленӗ.
«Профессилле ӳнер. Ӗнер. Паян. Ыран» ят панӑ ҫавра сӗтеле йыхравланисемпе Константин Геннадиевич официаллӑ мар лару-тӑрура — чейпе хӑналанӑ тата хӑналаннӑ май — калаҫнӑ.
Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн патшалӑх наградисене тивӗҫнӗ, культурӑпа ӳнерти паллӑ ӗҫченсемпе — артистсемпе, ҫыравҫӑсемпе, художниксемпе — сӑмахланӑ май министр тивӗҫне пурнӑҫлакан К. Яковлев кашни ҫын культура пӗлтерӗшне ӑнланса илтӗр тесе тимлемеллине палӑртса хӑварнӑ. Унсӑр пуҫне вӑл: «Эпир хамӑр культурӑна парса хӑварассишӗн республика, ҫамрӑк ӑру умӗнче яваплӑ», — тесе каланӑ.
Ҫак кунсенче Шупашкар районӗнчи Толик Хураски ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ юсанмалли 6-мӗш колонире «Шанӑҫ» информаципе консультаци кунӗ иртнӗ. Ӑна колонирен ҫывӑх вӑхӑтра ирӗке тухакансем валли йӗркеленӗ.
Тӗрлӗ сӑлтава пула кирпӗч шутлама шӑпа тивнисене ирӗке тухсан ӗҫе вырнаҫма пулӑшас тӗллевӗллӗ ҫакӑн евӗр мероприятие Шупашкар районӗнчи ӗҫлӗх центрӗнче ятарлӑ планпах ирттернине пӗлтереҫҫӗ унтисем.
Черетлӗ «Шанӑҫ» кунне 15 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсене ирӗке тухсан ӗҫе ӑҫта вырнаҫма май пурри, ӗҫ тупассипе камран пулӑшу ыйтмалли ҫинчен тӗплӗн ӑнлантарса панӑ. Професси пӗлӗвӗ ҫук пулсан е пуррипе ӗҫ тупма йывӑр чухне урӑх специальность илме май пуррине тата ҫавӑн йӗркине те тӗрмерисене уҫӑмлатса панӑ.
Паян Чӑваш Ене Дмитрий Медведев премьер-министр тата тӗрлӗ тӳре-шара ҫитнӗ. Правительство ҫуртӗнче Дмитрий Анатольевичпа Михаил Игнатьев ӗҫлӗ тӗлпулу ирттернӗ.
Тӗлпулура республикӑра тӗрлӗ программа мӗнле пурнӑҫланни пирки калаҫнӑ. Дмитрий Медведев чи пӗлтерӗшлӗ виҫӗ программа пулнине палӑртнӑ. Чӑваш Республикинче кивӗ, авариллӗ ҫуртсенчен ҫӗннине куҫарас ӗҫ мӗнле пырать? Шкул умӗнхи учрежденисене пырса тивекен программа мӗнле пурнӑҫланать? Ҫаксем канӑҫсӑрлантарнӑ премьер-министра.
Михаил Игнатьев ыйтӑва хуравланӑ май пӗлтӗр авариллӗ, кивӗ ҫуртран куҫарасси, нумай ачаллӑ ҫемьесене, тӑлӑхсене ҫурт-йӗр парасси пурнӑҫланса пынине палӑртнӑ. Авариллӗ ҫуртра пурӑнакансен 50 процентне ҫӗннипе тивӗҫтернӗ.
Ҫавӑн пекех Михаил Игнатьев 5 е ытларах ачаллӑ ҫемьесене ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн субсиди панине каланӑ. Ача пахчисем тӑвас енӗпе плана тултарнӑ. Халӗ шкулсем ҫине куҫмалла. Ҫитес вӑхӑтра 30 ытла шкула ҫӗнетме, 11 ҫӗнӗ шкул хута яма палӑртнине каланӑ вӑл.
+2.3 °C