«Ылтӑн кӗркунне поэтсемпе писательсен кӑна мар, вируссен те юратнӑ тапхарӗ», — палӑртнӑ ӗнер, авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Чӑваш Енри Сывлӑх сыхлавӗн министерствинче ирттернӗ селекторлӑ канашлура. Унта сыватмӑшсен тӗп тухтӑрӗсем ҫывхарса килекен грипп тата ОРВИ тапхӑрӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ. Ҫак амаксенсен хӳтӗленме вӗсем прививка туса хӑтӑлмаллине аса илтернӗ, кун пирки халӑха май пур таран ытларах пӗлтермеллине палӑртнӑ.

Вакцинаци — паянхи кун чи витемлӗ мел, прививка тунисен 80-90% гриппа вуҫех чирлемест. Аптӑраса ӳксен те темччен нушаланмасть. Унсӑр пуҫне прививка ҫынна 12 уйӑх таран гриппа ОРВИрен упрать. Палӑртма кӑмӑллӑ: ӗнерхи кун тӗлне республикӑри 182 пин те 372 ҫын прививка туса сезон чир-чӗрӗнчен хӳтӗленнӗ. Тепӗр самант: пӗлтӗр Чӑваш Енре пурӑнакансен 42,3% прививка тунӑ, кӑҫал ку йыша 43% ҫитерме палӑртнӑ.

И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче

«композици» специальноҫа алла илме вӑтамран миллиона яхӑн тухса кайнине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: «Композици» специальноҫне суйласа илнисен вӗренсе тухиччен 716 пин тенкӗ тухса кайӗ. Ку вӑл — хамӑр ҫӗршыврисен. Чикӗ леш енчен килнисен 1,2 миллион тенкӗ шӑкӑрт кӑна кӑларса хума тивӗ.

Кӑҫал ЧПУра хысна вырӑнӗсене 900 ытла пӑхса хӑварнӑ. Анчах вӗсен шутӗнче медицина факультетӗнчи специальноҫсем ҫук. Ҫав вӑхӑтрах пирӗн республикӑра тухтӑрсем ҫитменни вӑрттӑнлӑх мар. Ҫурла уйӑхӗ тӗлне Чӑваш Енре 46 фельдшерпа акушер пунктне тухтӑрсем ҫитменнине эпир те пӗлтернӗччӗ. Ку ыйтӑва ҫак уйӑхӑн 3-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствин коллегийӗн ларӑвӗнче хускатнӑччӗ.

И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсемпе вӗрентекенӗсем аслӑ шкултах шӑл сиплеме пултараҫҫӗ. Нумаях пулмасть унта стоматолог пӳлӗмӗ уҫӑлнӑ. Унта хальхи йышши хатӗр-хӗтӗр вырнаҫтарнӑ. Стоматолог сипленине радиовизиограф сӑнаса тӑрӗ.

Стоматолог пӳлӗмӗнче терапевт та ӗҫлӗ. Кирлӗ пулсан ортопедпа ортодонт та килӗҫ.

Студентсен тухтӑр патне кайма, черете ҫырӑнма вӑхӑт та ҫук. Малашне вӗсем аслӑ шкултан тухмасӑрах специалист патне лекейӗҫ. Сӑмах май, Чӑваш Енри нихӑш аслӑ шкулта та хальлӗхе стаматолог пӳлӗмӗ ҫук.

Тахҫан вӗренӳ учрежденийӗсенче тухтӑр пӳлӗме пулнӑ. Кунашкал йӗрке вӗренӳ тытӑмне ҫӗнӗрен таврӑнма пуҫланӑ. ЧППУра стоматолог пӳлӗмне уҫма сахал мар укҫа тӑкакланнӑ. Ҫапах университет инвестицисем тӑкака саплаштарасса шанаҫҫӗ.

Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу ӗҫченӗсем планшетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Малашне вӗсем пациентсем пирки планшет урлӑ хыпар илӗҫ.

Планшетсем васкавлӑ медпулӑшу подстанцийӗсене кӑҫалхи ака уйӑхӗнче килме пуҫланӑ. Ҫулталӑк вӗҫне пӗтӗм подстанцие ҫак хатӗрпе тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫавна май тухтӑрсене ятарласа унпа усӑ курма вӗрентеҫҫӗ.

Гаджетсем информацие онлайн-мелпе илме май параҫҫӗ. Ҫавӑн пекех кӗске маршрут суйлама пулӑшаҫҫӗ.

Хальлӗхе кунашкал мелпе Мускаври, Питӗрти, Тутарстанри, Сарӑту облаҫӗнчи васкавлӑ медпулӑшу подстанцийӗсем усӑ кураҫҫӗ.

Хулари пепкелӗх центрӗнче хӑйне евӗр йӗкӗреш ҫуралнӑ. Мӗншӗн хӑйне евӗр-ха? Ара, вӗсем ҫемьери иккӗмӗш йӗкӗреш!

Тухтӑрсем каланӑ тӑрӑх, унашкалли сайра тӗл пулать. Миловидовсен 2016 ҫулта Володьӑпа Настя ҫуралнӑ. Чи асли Виктор 11 ҫулта. Кӑҫал ҫемьене каллех йӗкӗреш килнӗ. Хальхинче – Викторийӑпа Елизавета.

Тухтӑрсем хӗрарӑм ачасене варта йӗркеллех йӑтса ҫӳренине палӑртаҫҫӗ. Хӗр пӗрчисем палӑртнӑ срокран маларах 2,1 тата 2,5 килограмм ҫуралнӑ. Тухтӑрсем вӗсене пӗр уйӑх сӑнаса тӑнӑ. Пепкесем халӗ хӑйсене лайӑх туяҫҫӗ.

Сӑмах май, республикӑра ҫулталӑкне 100 йӗкӗреш ҫуралать

Пысӑк предприятисен хай вӑхӑтӗнче поликлиникӑсем пулнӑ-ха. Самани улшӑнса кайсан вӗсем хупӑнса пӗтнӗ. Унччен ӗҫленӗ сывлӑх пункчӗсем те паян пур ҫӗрте те ҫук.

В.И. Чапаев ячӗллӗ савутра сывлӑх пунктне вара яланах ӗҫлеттернӗ. Талӑкӗпех ӗҫлекен предприятире ун пекки кирлине шута илсе тытса тӑнӑ ҫав пӳлӗмпех ҫырлахман, халӗ унта поликлиника уҫнӑ.

Тухтӑрсем патне савут ӗҫченӗсем йӑпӑр-япӑр каяҫҫӗ. Унти ӗҫ-пуҫпа Чӑваш Енӗн патшалӑхӑн телекуравӗпе радиовӗн журналисчӗсем вырӑна тухсах паллашнӑ. «Хама начар туйрӑм та сывлӑх пунктне килтӗм», — каласа кӑтартнӑ журналистсене Владимир Порфирьев транспортировщик. Тепри юн пусӑмӗ хӑпарса кайнипе пулӑшу ыйтма пынӑ. Чирлӗ ҫынна эмел ӗҫтернӗ хыҫҫӑн виҫӗ кунлӑха пульница хучӗ ҫырса панӑ.

Савутри поликлиникӑра фельдшерсем те, терапевтсем те, профпатолог та пур. Шупашкарти клиника пульницинчи тухтӑрсем те унта пырса ҫӳрӗҫ.

Поликлиникӑра стоматологи пӳлӗмӗ уҫнишӗн те савут ӗҫченӗсем савӑнаҫҫӗ.

Шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла, иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пулса иртнӗ ӑнланманлӑх вӗҫне пӑнчӑ лартнӑ темелле. Ҫапах та Ҫӗнӗ Шупашкарти суд йышӑнӑвӗ хальлӗхе вӑя кӗреймен-ха.

Ҫӗнӗ Шупашкарти пульницӑна пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче васкавлӑ пулӑшу машинипе 56 ҫулти арҫынна илсе пынӑ. Васкавлӑ пулӑшурисем сылтӑм енчи пневмони тесе диагноз лартнӑ. Анчах пульницӑн йышӑну уйрӑмӗнче ӗҫлекен врач чирлӗ ҫынна вырттарма килӗшмен, килтех сипленме пулать тенӗ.

Васкавлӑ пулӑшу машинипе килнӗ этемӗ урӑхла май пулман: йышӑну уйрӑмӗнчи тухтӑр сӑмахне итлеме тивнӗ.

Амбулатори мелӗпе сипленме ӑсатнӑ пациент тепӗр кунне ӗмӗрлӗхе куҫ хупнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти суд тухтӑрӑн ирӗклӗхне 1,5 ҫуллӑха чакарма йышӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра унӑн тухтӑрта та ӗҫлеме юрамӗ.

Пульница ыйтӑвне Пӑрачкавра сӳтсе явни

Пӑрачкав район пульницине ҫывӑх вӑхӑтра Ҫӗмӗрле районӗнчипе пӗрлештерме шухӑшлаҫҫӗ. Республикӑн Сывлӑх сыхлав министерстви ӑнлантарнӑ тӑрӑх, куншӑн пациентсем шар курмӗҫ. Унтан та ытларах — вӗсене тухтӑр пулӑшӑвӗ кӳресси лайӑхланӗ, ҫӗнӗ йышши оборудованипе тӗрӗслӗҫ.

Икӗ пульницӑна пӗрлештерес ыйтӑва ӗнер Пӑрачкав район администрацийӗн ларусен залне пухӑнса сӳтсе явнӑ. Ҫынсем ыйту сахал мар панӑ. Вӗсемпе тӗл пулма кайнӑ республикӑн сывлӑх сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов та, ыттисем те лӑплантарнӑ, пулӑшу пахалӑхӗ чакмассине шантарнӑ.

Тӗп улшӑну Пӑрачкаври пульницӑн тӳри-шарине пырса тивет тенипе килӗшмелле. Сиплев учрежденийӗсене пӗрлештерсен вӗсен йышне чакарӗҫ. Ҫынсене вара малтанхиллех йышӑнассине пӗлтереҫҫӗ.

Паян Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствинче медицинӑпа экономика канашӗн черетлӗ, иккӗмӗш, ларӑвӗ иртнӗ. Ку орган ҫак ведомствӑра ҫӗнӗ. Ӑна Владимир Викторов министра ларнӑ хыҫҫӑн вӑл пуҫарнипе йӗркеленӗ. Ҫӗнӗлӗхе министерствӑрисем консультаципе канаш органӗ тесе хаклаҫҫӗ. Вӑл республикӑра сывлӑх сыхлавне аталантарас ҫул-йӗре палӑртмалли орган шутланать.

Паянхи канашлӑва Шупашкарти коопераци институчӗн ректорӗ Валерий Андреев хутшӑннӑ. Сывлӑх сыхлавӗнчи менеджмент ыйтӑвне халалланӑ ыйтӑва хускатнӑ май ертӳҫӗсен пӗлӳ шайӗ хальхи вӑхӑт ыйтнине тивӗҫлӗ пулмалли пирки калаҫнӑ. Ҫакна шута илсе республикӑн сывлӑх сыхлавӗнче ӗҫлекен аслӑ звенори кадрсене «Менеджмент в здравоохранении» (чӑв. Сывлӑх сыхлавӗнчи менеджмент) программӑпа вӗрентме шухӑшлаҫҫӗ.

Чӑваш Енри сывлӑх сыхлав учрежденийӗсем тухтӑрсем ҫитменнипе аптӑраҫҫӗ. Кадр йывӑрлӑхӗ ялсенчи ФАПсене кӑна мар, пульницӑсене те пырса тивет.

Республикӑмӑрти сиплев учрежденийӗсене шурӑ халатлисем кирлине ЧР сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов тӗп врачсемпе ирттернӗ канашлура палӑртнӑ. Владимир Викторов республикӑра участокри терапевтсем тата педиатрсем 150-а яхӑн ҫитменнине пытарман. Фельдшерпа акушер пункчӗсенчен 48-шне фельдшерсем кирлӗ.

Ҫак тухтӑрсем пурте пуҫламӑш звенорисем шутланаҫҫӗ. Вӗсем, тӗлӗнмеле пек те, анчах хуласенче пушшех сахал. Шкулсенче те тухтӑрсем пулмалла тӗллев лартнине кура кадр йывӑрлӑхӗ тата вӑйлӑрах сисӗннине тавҫӑрма йывӑр мар.

ФАПсенче фельдшерсем ҫитменнишӗн ЧР Элтеперӗ хӑй вӑхӑтӗнче Шупашкар район пульницине сӑмах лектернӗччӗ.