Шухӑшлатӑн та, этемпе этем пӗрех-ҫке — мӗн парас-илес пур тейӗн. Ҫапах та кулленхи пурнӑҫра тӗрлӗ сӑлтава пула ӑнланманлӑх сиксе тухасси те часах.
Пӗр халӑхпа тепӗр халӑх хушшинчи тавлашу, хирӗҫ-тӑрушӑн малашне вырӑнти хӑй тытӑмлӑх пуҫлӑхӗсене явап тыттарӗҫ. Наци хушшинчи харкашусемшӗн тӳре-шара ӗҫ вырӑнне те ним мар ҫухатма пултарӗ. Асӑннӑ йышши ӑнланманлӑх шутне чӗлхепе, религипе тата ыттине кӗртеҫҫӗ.
Ҫӗнӗ саккун проектне РФ Патшалӑх Думин депутачӗсем иккӗмӗш тата виҫҫӗмӗш вулавпа йышӑннӑ. Саккун кӗпӗрнаттӑрсене, апла тӑк регионсен пуҫлӑхӗсене, пырса тивмест иккен.
Ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин Раҫҫейӗн Аслӑ Арбитраж тата Верховнӑй судне пӗрлештерес шухӑшлӑ. Тивӗҫлӗ саккун проектне Патшалӑх Думине тӑратнӑ.
Саккун проектне йышӑнсан Раҫҫейӗн Аслӑ Арбитраж сучӗ пӗтерсе унӑн хальхи тивӗҫӗсене РФ Верховнӑй суд яваплӑхӗ тухса хурӗҫ. Куҫӑм тапхӑрӗ валли ҫур ҫул ҫитмелле тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн.
Асӑннӑ саккун проектӗнче прокуратурӑна пырса тивекен улшӑнӑва та палӑртнӑ иккен. Паянхи куна илсен, ҫӗршывӑн тӗп прокурорӗ кам пулассине Раҫҫей Президенчӗ сӗннипе Федераци Канашӗ пӑхса тухать. Саккуна улшӑну кӗртсен, тӗппрокурорӑн ҫумӗсене те ҫапла йӗркепе пукан шанса памалла. Регионсен прокурорӗсене Раҫҫей Президенчӗ лартма тата ӗҫрен хӑтарма пултарӗ. Халӗ вӗсемпе ҫӗршывӑн тӗппрокурорӗ хуҫаланать. Саккуна улшӑну кӗртсен тӗппрокурор федераци субьекчӗсемпе килӗшсе татӑлнӑ кандидатурӑна ҫӗршыв пуҫлӑхне сӗнӗ. Районсемпе хула прокурорӗсене вара тӗппрокурор лартма тытӑнӗ.
Хӑй вӑхӑтӗнче чӑваш тӗнӗпе пурӑнакан чӑвашсене налук таврашӗпе вӑйлӑ хӗснӗ — хайхи Христос тӗнне ҫаврӑнччӑр тесе ӗнтӗ. Истори тӑрӑх пӗлетпӗр ӗнтӗ — ку ӗҫ самаях пулӑшман, ҫав-ҫавах вӑйпа тӗне кӗртме тивнӗ.
Ак хайхи ҫав йӑнӑш ҫулпа «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» депутачӗ Евгений Фёдоров каясшӑн иккен — вӑл ҫӗнӗ саккун хатӗрленӗ. Унпа килӗшӳллӗн вырӑсла мар ятсемшӗн хушма налук тӳллетересшӗн. Штрафланнӑ ятсемшӗн унӑн виҫи пысӑк пулмалла мар имӗш — 1% е сахалрах та. Ячӗшӗн тенӗ пек.
Саккун тексчӗнче ют ҫӗршыври ятсене кӑна асӑннӑ-ха та, анчах «Известия» хаҫата панӑ интервьюра Евгений Фёдоров палӑртакан налукран «продукци валли вырӑсла ят тупайнӑ компанисене» ҫеҫ хӑтарасси пирки каланӑ.
Усламҫӑсем ку пуҫарӑва хирӗҫленӗ иккен, кунашкал саккун Раҫҫейри инвестици лару-тӑрӑвне япӑхлатма пултарӗ. Евгений Фёдоров ҫав-ҫавах саккуна ҫулталӑк вӗҫӗччен Патшалӑх Думине тӑратма шухӑшлать.
Ҫапларах шухӑшпа Патшалӑх думин спикерӗ Сергей Нарышкин тухнӑ, вӑл шкул курсӗнче Раҫҫейре пурӑнакан халӑхсем ҫинчен тата вӗсен культури пирки каласа памалла иккен.
Нумай пулмасть иртнӗ РӐА (выр. РАН) историпе филологи ӑслӑлӑхӗсен пай бюровӗн ларӑвӗнче Нарышкин хӑйӗн шухӑшне палӑртнӑ, ҫӗнӗ курс «Народы и культуры России» (чӑв. Раҫҫей халӑхӗсем тата вӗсен культури) ят илме пултарасси пирки пӗлтернӗ. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл ҫак предмета ытла туллин ҫутатаймасси пирки те пӗлтернӗ — Раҫҫейри 89 субъектра пурӑнакан 180 халӑхӑн йӑли-йӗркине ҫутатса пама ҫӑмӑл пулмӗ, ҫав-ҫавах хӗсме тивӗ.
Спикер шухӑшӗпе ҫӗнӗ курса историпе культурӑллӑ концепцине хатӗрлекен ушкӑн — вӗсем халь пӗрлехи истори вӗренӳ кӗнекине калӑплаҫҫӗ — ҫырма пултарӗ.
Америка ҫыннисене Раҫҫейри тӑлӑхсене усрава парас мар тесе федераци шайӗнче йышӑну тунӑччӗ-ха. Кемӗр облаҫӗн депутачӗсем вара хӑйсен тӑлӑхӗсене Америка ҫыннисене кӑна мар, ытти ют ҫӗршывсене те парас мар тесе палӑртнӑ.
Унти депутатсен шучӗпе «ку ыйту — Раҫҫейӗн шалти ӗҫӗ». Ют ҫӗршыва лекнӗ ачасен правине пурпӗрех пӑсаҫҫӗ тесе шухӑшлани вӗсене ҫапла йышӑну тума хистенӗ-мӗн. Пӗчӗкскерсен тӳсме тивекен йывӑрлӑхсен шутне унти «халӑх тарҫисенчен» пӗри, облаҫӑн саккун кӑларакан влаҫӗн комитечӗн пуҫлӑхӗ Галина Соловьева, ачасем ют ҫӗршыв чӗлхине пӗлменнине те кӗртнӗ.
«Граждан платформи» парти ертӳҫи Михаил Прохоров суйлав бюллетенӗсене «пурне те хирӗҫ» йӗркене кӗртме сӗннипе килӗшнине пӗлтернӗ. Аса илтеретпӗр, Раҫҫей Президенчӗн иртнӗ суйлавӗнче Прохоров та ҫӗршыв пуҫлӑхӗ пулма кӗрешӗве тухнӑччӗ. Паян вӑл ИТАР-ТАСС информаци агентствине ҫынсен "ҫук" тесе калама право пулмаллах тесе шухӑшланине пӗлтернӗ. Михаил Прохоров шучӗпе, пурне те хирӗҫ пулнине палӑртма май килни влаҫа тата оппозицие халӑх епле йышӑннине кӑтартса пама та пулӑшӗ.
Унччен Федераци Совечӗн председателӗ Валентина Матвиенко Патшалӑх Думине «пурне те хирӗҫ» йӗркене суйлав бюллетнеӗсене кӗртме сӗнӳпе тухас кӑмӑллине палӑртнӑ.
Нумай пулмасть Мускав облаҫӗнчи пӗр шкул вӗрентекенӗсем шкул ачисене килти ӗҫрен хӑтарма май туса пама ыйтнӑ иккен. Ҫак сӗнӳпе вӗсем Раҫҫей Президенчӗпе иртнӗ тӗлпулара тухнӑ. Учительсен шухӑшӗпе вӗренсе тухакан классенче ачасене ытла та йывӑр килет — ҫавӑнпа та вӗсене хӑй тӗллӗн вӗренмелли килӗшӳллӗ май тупма ирӗк памалла имӗш, ӑна вӗсем усӑлӑх тата кирлӗлӗх енӗпе суйлама пултармалла.
РФ вӗренӳпе ӑслӑлӑх министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Наталья Третьяк ӑнлантарса панӑ тӑрӑх килти ӗҫсенчен хӑтарассине хирӗҫлекен саккун ҫук, ку тӗлӗшпе йӗркене вӗренӳ заведенийӗ хӑй йышӑнма пултарать — киле ӗҫ памаллине е памасӑр вӗрентессине.
Шкул пӗтерекенсене физкультура вӗренӳ предмечӗпе пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзаменне тытарас ыйтӑва ҫитес кунсенче патшалӑх канашлӑвӗ татса парӗ. Ҫак саккун проектне Самбо халӑхсем хушшинчи федераци президенчӗ, Физкультура тата спорт ГД комитетӑн пайташӗ Василий Шестаков пуҫарса ярса вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов патне ярса панӑ. Ҫитес вӑхӑтра Шестаков хатӗрлесе ҫитернӗ проектпа паллаштарма шантарнӑ. Ун шухӑшӗпе шкул пӗтерекенсен ӳт-пӗвӗ енчен ҫирӗп пулмалла, ку вара ҫамрӑксене ҫара илес ыйту пахалӑхне лайӑхлатӗ тата пулас ШӖМ ӗҫченӗсене хатӗрленӗ ҫӗрте те пӗлтерӗшлӗ витӗм кӳрӗ.
Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансем ҫурта тӗплӗн юсама ӳлӗмрен хӑйсен хыснинчен тӳлеме пуҫласси пирки чылайӑшӗ пӗлет-тӗр. Ун пек саккун ҫӗршывӗпех вӑйра пулӗ. Ӑна Чӑвашра та нумаях пулмасть йышӑннӑччӗ.
Ҫак кунсенче Раҫҫейӗн Регионсен аталанӑвӗн министерстви ҫынсен хӑш-пӗр категорине ҫӑмӑллӑх парасси пирки саккун проекчӗ хатӗрленӗ. Нумай хваттерлӗ ҫурта тӗплӗн юсассин тӳлевӗпе ҫур хак таран ҫӑмӑллӑх пама сӗнет. Ҫак йыша ведомство Чернобыльти инкеке сирме тата ытти ҫавӑн йышши инкеке пӗтерме хутшӑннисене кӗртнӗ. Кунсӑр пуҫне «ветерансемпе сусӑрсенчен хӑшӗ-пӗрисене» тесе ӑнлантарнӑ саккун проекчӗ пирки.
Ҫӑмӑллӑха Раҫҫей хысни шучӗпе саплаштарма шухӑшлаҫҫӗ иккен.
Раҫҫей халӑхӗ эрех нумай ӗҫни тӳре-шарана вӑйлах пӑшӑрхантарать пулас. Хӑй вӑхӑтӗнче «типӗ саккун» йышӑнни те пулнӑччӗ, халӗ те чӑрмавсем хатӗрлесе тӑраҫҫӗ: эрех таврашне, сӑмахран, халь пӗчӗк лавккасенче сутма чарнӑ, ку ӗҫпе ӗҫлес тесен те ятарлӑ лицензи илмелле. Паянхи саккунсемпе унсӑр пуҫне эрех-сӑрана каҫхи сутма юрамасть.
Тепӗр ҫӗнӗ саккунпа «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей» партине кӗрекен Олег Михеев — вӑл энергетика енӗпе ӗҫлекен комитетӑн председатель ҫумӗ пулса тӑрӑшать — тухнӑ иккен. Ҫӗнӗлӗхпе килӗшӳллӗн эрех-сӑрана алри укҫапа сутма чармалла имӗш, ӗҫес килсен банк карточкисемпе ҫеҫ туянма май памалла.
Саккуна ӑнлантарса панӑ тӑрӑх малтанхи чарусем ҫӗршыври лару-тӑрӑва ытлашшиех улӑштарайман имӗш — Раҫҫей ҫав-ҫавах чи нумай ӗҫекенсен йышӗнче тӑрать иккен. Карточкӑсемпе кӑна сутни вара ӗҫкӗҫсен йышне чакарнисӗр пуҫне эрех-сӑра епле сутӑннине те лайӑхрах тӗрӗслеме май парасса шанать Олег Михеев.
Паллах, кунашкал саккуна йышӑнас умӗн ытти ӗҫе самай тума тивӗ. Ҫавӑнпа та Патшалӑх Думи ӑна пурнӑҫа кӗртессин шанӑҫӗ пысӑках мар.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (21.04.2025 15:00) пӗлӗтлӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 751 - 753 мм, 23 - 25 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 6-8 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Чӑваш автономи облаҫӗ вырӑнне Чӑваш Автономлӑ Социаллӑ Совет Республикине туса хунӑ. | ||
| Шупашкар Чӑваш АССРӑн тӗп хули пулса тӑнӑ. | ||
| Михайловский Михаил Алексеевич Патшалӑх Канашлӑвӗн председателӗ ҫуралнӑ. | ||
| Чермаков Иван Григорьевич, чӑваш сӑвӑҫи ҫуралнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |