Ӗҫ тунӑ пек кӑтартас тесе тем шухӑшласа кӑларакан та пур пулӗ. Вӑрнар районӗнчи Авӑр Уйри участок вӑрман хуҫалӑхӗнче ӗҫлекен 56 ҫулти арҫын вӑрман касакансене пустуйранах штрафланӑ. Суя хут ҫырса, пулман ӗҫе пулнӑ пек кӑтартма тӑрӑшакан ҫав ҫыннӑн серепине икӗ арҫын ҫакланнӑ.

Асӑннӑ вӑрман хуҫалӑхӗнче вӗсем вӑрман каснӑ. Ирӗк илсех. Кайран ҫакскерсем хӑйсем хыҫҫӑн пуҫтарса-тирпейлесех хӑварнӑ. Анчах вӑрманҫӑ хут ҫине пачах урӑхла шӑрҫалать те иккӗшне те штрафлама йышӑнать. Вӑрман юлашкине пуҫтарман тесе сӑлтавсӑрах ҫавсен 500-шер тенкӗ штраф тӳлеме лекет. Укҫи пысӑк мар та, ним ҫукран явап тыттарни ытла та кӳренмелле пек туйӑннӑ курӑнать — правӑна сыхлакансенчен пулӑшу ыйтаҫҫӗ.

Пустуйран суя хут шӑрҫалакан вӑрманҫӑна суд нумаях пулмасть 300 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑнни пирки пӗлтерет прокуратура. Анчах айӑплӑ арҫын аминистие лексе штрафран хӑтӑлнӑ.

Чире сиплеме сӗнекеннисемпе пульницӑна вырттараканнисем тухтӑрсем-ха. Хӑш чух ҫак тивӗҫе йӗрке хуралӗ те, кунта сӑмах прокуратура пирки пырать, хӑй ҫине илет. Надзорӑн ҫак органӗнче тухтӑр пӗлӗвӗллисем ӗҫленишӗн мар-ха. Прокуратурӑра юристсемех тӑрӑшаҫҫӗ. Юрӗ, йӗркипех каласа парар-ха.

Шупашкарти Калинин районӗнче пурӑнакан пӗр ҫын туберкулезпа аптӑранӑ. Унӑн ӳпки туберкулезӑн ҫынна ерекен хурмипе чирлӗ пулнӑ. Ыттисене чир ертессине пӗлсе тӑрсан та ҫав этем тухтӑр патӗнче сипленме васкаман. Явапсӑр этеме Республикӑн туберкулезпа кӗрешекен диспансерӗнче сиплесси пирки Калинин район прокурорӗ асӑннӑ район судне тавӑҫпа тухнӑ. Тӳре ку ыйтӑва тивӗҫтерме — чирлӗ ҫынна ирӗксӗр сиплеме — йышӑну кӑларнӑ.

Елчӗк район прокуратури чиновниксене ҫирӗп хушу панӑ: ҫӳп-ҫап куписене пӗтермелле. Ку икӗ ял тӑрӑхне пырса тивет.

Елчӗк район прокуратури нумаях пулмасть тӗрӗслев ирттернӗ. Шӑпах ун чухне районти икӗ ял тӑрӑхӗнче ирӗк паман ҫӳп-ҫап куписене тупса палӑртнӑ. Ҫавна май ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем тӗлӗшпе административлӑ йӗркене пӑснӑ тесе ӗҫ пуҫарнӑ.

ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, икӗ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне штраф панӑ. Ӗҫе суд пӑхса тухнӑ. Вӑл прокурор ыйтнине тивӗҫтернӗ. Халӗ ҫав пуҫлӑхсен санкцилемен ҫӳп-ҫап куписене пӗтерме тиветех.

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкар прокуратури вӗренӳ тытӑмӗнче йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ. Ҫул ҫитмен ача хулари пӗр шкулта вӗреннӗ. Анчах вӑл шкула ҫӳреме пӑрахнине пӗлӳ ҫурчӗн администрацийӗ ниҫта та пӗлтермен.

Ача ҫав шкулта пуҫламӑш классенчен вӗренсе тухнӑ. Шкул администрацийӗ ача асламӑшӗпе пурӑннине, унӑн ашшӗ-амӑшӗ тепӗр хулара ӗҫленине пӗлнӗ.

Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, 2013 ҫулта ашшӗ-амӑшӗ ывӑлне тата унӑн докуменчӗсене шкултан тепӗр хулана илсе кайнӑ. Анчах 2 ҫул вӗсем ачине шкула вырнаҫтарман. Асламӑшӗ саккунлӑ представитель те мар. Ача вара унпа пурӑннӑ, шкула ҫӳремен. Шкул администрацийӗ ҫакна пӗлсе кун пирки опекӑпа попечительлӗх органне пӗлтермен.

Ҫӗнӗ Шупашкар прокуратури шкул директорӗ тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ, йӑнӑша тӳрлетме ыйтнӑ.

Хуравланӑ ҫыру

«Ирӗклӗх» пӗрлӗхе чӑвашла хурав паманни пирки эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, ун чухне вӗсем тӳре-шарасем патне чарӑну вырӑнӗ пек усӑ куракан суту-илӳ павильонӗсем ҫине чарӑну ячӗсене вырӑсла кӑна ҫырса хуни килӗшменрен ҫыру шӑрҫаланӑччӗ. Ӑна вара чӑвашла ҫырнӑ пулнӑ. Тӳре-шара та чӑвашлах хуравламалла пулнӑ. Кӑна «Чӑваш Республикинчи чӗлхесем ҫинчен» саккунӑн 11 статьи ыйтать. Анчах та чӑвашла ҫырма техника майӗсем ҫук тесе прокуратура ун чухне вырӑсла хурав ҫитернӗ.

«Ирӗклӗх» пӗрлӗх саккуна пӑсни пирки тепӗр ҫыру ҫырнӑ. Халь вара ҫав ыйтупа хурав килнӗ. Ленин район прокуратурине республика прокуратуринчен сӑмах тивнӗ иккен — хӑйсен ӗҫӗ-хӗлне тӗрӗс йӗркелесе пыманнишӗн вӗсене ятланӑ. Малашне хут ӗҫӗсене саккуна пӑхӑнса туса пыма каланӑ тата хут ҫаврӑнӑшӗ мӗнле пынине тимлӗн пӑхса тӑма хушнӑ. Ҫак ӗҫе пуҫарни пирки «Ирӗклӗхе» республика прокуратури хуравласа каласа панӑ та.

Тутарстанри Кайпӑҫ районӗнче пурӑнакан 44-ри арҫынна ют пурлӑха вӑрланӑшӑн айӑпланӑ. Кун пирки Тӑвай район прокурорӗ Оксана Ястребова пӗлтерет.

Вӑйпитти уйран утӑ вӑрласа Чутай районӗнчи «Чутей» ял хуҫалӑх кооперативне 5 пин те 600 тенкӗлӗх сӑтӑр кӳнӗ.

Пӗр кунхине ҫав арҫын хире машинӑпа икӗ хутчен вӗҫтерсе ҫитнӗ: малтанах тӑватӑ рулон, кайран тата тепӗр виҫҫӗ тиесе кайнӑ. Анчах уй куҫлӑ та вӑрман хӑлхаллӑ теҫҫӗ. Рулона куҫ хывнӑ ҫыннӑн урапине хуҫалӑх ӗҫченӗсем асӑрханӑ та часрах йӗрке хуралҫисене систернӗ.

Выльӑх-чӗрлӗх валли апат хатӗрлесшӗн ҫунакан арҫын утта туянас тесе хуҫалӑх кантурне те кайнине пӗлтернӗ. Никам пулман пирки ку ыйтӑва унӑн уҫӑмлатма май килмен-мӗн. Вара вӑл вӑрлас шухӑш патне ҫитсе тухнӑ.

Арҫын судра айӑпа йышӑннӑ, куляннине пӗлтернӗ. Суд ӑна 10 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.

Нумаях пулмасть Канаш районӗнчи Шӑхасанти психиатри пульницине тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑснӑ чылай тӗслӗх ҫиеле тухнӑ.

Шӑхасанти психиатри пульницине ҫынсен правине хӳтӗлекен уполномоченнӑйӑн пулӑшуҫи Сергей Тихонов комиссипе пӗрле тӗрӗсленӗ. Тӗрӗссипе, ҫав пульницӑра 2014 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнчех йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ. Вӗсене пӗтернӗ-и? Комисси ҫакна та тӗрӗсленӗ.

Пульницӑра ҫуртӑн пайӗ япӑх лару-тӑрура-мӗн. Канализаци те, тасатакан сооружени те ҫук. Кунсӑр пуҫне пульницӑра чирлисене вырнаҫтарма пӳлӗмсем ҫителӗксӗр. Ҫавна май чирлисене коридорта кравать лартса вырттарнӑ. Тӑванӗсемпе курнӑҫмалли пӳлӗм вара — апатланмалли зал.

Пульница уйрӑмӗсенче механика вентиляцийӗ, видесӑнав те ҫук. Уҫӑлса ҫӳремелли картише те хӑтлӑлатман.

Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, пациентсемпе сиплевпе ӗҫ терапине ирттермешкӗн укҫа-тенкӗ сахал-мӗн. Тумбочка та ҫителӗксӗр, ҫавна май пӳлӗмсенче «казарма» пекех.

Тӗрӗслев пӗтӗмлетӗвне прокуратурӑна ярса панӑ.

Шупашкар районӗнче пурӑнакан пӗр хӗрарӑм упӑшкине вӗрекен шывпа сапнӑ. Тӗпчевҫӗсем пӗлтерни тӑрӑх хакласан ку пӑтӑрмах хӗрсе кайнӑ самантра ӑнсӑртран сиксе тухнӑ темелле мар.

Ҫу уйӑхӗн 4-мӗшӗнче, ҫурҫӗр ҫитеспе, ҫемьере харкашу сиксе тухнӑ. Кайран арҫын ҫывӑрса кайнӑ. Тарӑхнӑ арӑмӑн, вӑл хӑй ӳсӗр пулнӑ, ыйхи вӗҫсе кайнӑ курӑнать. Вӑл 15 литр кӗрекен савӑтпа шыв ятарласа вӗретнӗ тесе пӗлтереҫҫӗ тӗпчевҫӗсем. Ҫав шывпа 49 ҫулти хӗрарӑм хуп турттаракан упӑшкине пырса сапнӑ та.

Арҫыннӑн кӗлетки 75 процент таран пиҫсе кайнӑ. Кӗлеткин 40 проценчӗ уйрӑмах сиенленнӗ.

Ҫынна ятарласа йывӑр сиен кӳнӗ фактпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна Шупашкар район прокуратури нумаях пулмасть ҫирӗплетсе суда ярса панӑ.

Йӗрке хуралҫисен хӳтлӗхӗнче

Чӑваш Енри 14 ҫынна патшалӑх хӳтӗлет. Кун пирки Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби хыпарлать.

Патшалӑх хӳтлӗхӗ кирлисене пулӑшу кӳрекен подразделени асӑннӑ министерствӑра 2008 ҫулхи юпа уйӑхӗнченпе ӗҫлет. Уйрӑм епле тимленине ведомствӑсен хушшинчи ӗҫ ушкӑнӗн паянхи ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ӗҫ ушкӑнӗ пирки каласан, унта прокуратурӑра, Следстви комитечӗнче, Федерацин миграци службинче, Федерацин суд приставӗсен службинче тата республикӑн Аслӑ судӗнче тӑрӑшакансем кӗреҫҫӗ.

Патшалӑх хӳтлӗхӗ кирлисене пулӑшу кӳрекен подразделени тӳресене, правӑна сыхлакан органсенче вӑй хуракансене, преступление пула шар курнисене, кӳнтеленсене тата пуҫиле суд производствине явӑҫтарнӑ ытти ҫынна, вӗсен тӑванӗсене, ҫывӑх ҫыннисене хӳтӗлет.

Чӑваш Енӗн прокуратури нумаях пулмасть Улатӑр районӗнчи пӗр кинемее хӳтӗленӗ. 82 ҫулти ҫав ватӑ вӑрҫӑра вилнӗ салтак арӑмӗсене те хваттер парасси пирки илтнӗ те саккунта калакан ҫав ирӗкпе усӑ курас тенӗ. Анчах тӳре-шара унӑн упӑшки вӑрҫа хутшӑнни пирки аптӑранӑ, ҫавна ӗнентерекен фактсем ҫук тесе салтак арӑмне пулӑшма килӗшмен.

Аптӑранӑ ватӑ прокуратурӑна кайнӑ. Унта вӑл Улатӑр хулипе Улатӑр район администрацийӗн халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен пайӗ ватта ҫурт туянма е тума пӗр хут паракан укҫа тӳлевне парас мар тесе йышӑнни пирки евитленӗ. Прокурорсем тӗрӗсленӗ те, кинемейӗн упӑшки Украинӑра националистсене пӗтерес тесе 1944 ҫултан тытӑнса 1951 ҫулччен пулнине палӑртнӑ. Кинемее укҫа пама хистекен тавӑҫпа прокуратура район судне тухнӑ.