Паян Раиса Сарпи поэт 70 ҫул тултарать. Вӑл 1951 ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче Чӑваш Республикинчи Патӑрьел районӗнчи Нӑрваш Шӑхаль ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе филологи факультетӗнчи чӑваш уйрӑмне пӗтернӗ. Ачаранпах сӑвӑсем шӑрҫалама ачаранах пуҫланӑскер пӗчӗккисем валли те, аслисем валли те ҫырать.
Раиса Сарпи — Чӑваш комсомолӗн Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ тата Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк халӑхӗсен Нежип Фазыл ячӗллӗ премисен лауреачӗ. Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк ҫамрӑкӗсен VIII-мӗш фестивалӗн лауреачӗ. Вӑл — Раҫҫей писателӗсен союзӗн членӗ.
Ӗнер Любовь Мартьянова сӑвӑҫ 70 ҫул тултарнӑ.
«Ҫӗр ҫинчех ҫуралса та ҫӗре кӗнисем
Паян кун та — эпир — ҫут тӗнче куҫӗнче.
Ҫӗр ҫинчех ҫуралса та ҫӗре кӗнисем
Паян кун парӑмра сар хӗвел умӗнче». Ку йӗркесем — «Асатте-ши вара ассӑн-ассӑн сывлать...» сӑвӑран.
Любовь Мартьянова 1950 ҫулхи раштав уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапаш ялӗнче ҫуралнӑ. Шкултан вӗренсе тухсан пир-авӑр комбинатӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. Каярах Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе филологи факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1974-1977 ҫулсенче Патӑрьел районӗнчи Турханти вӑтам шкулта вӗрентнӗ. 1977 ҫултан пуҫласа «Тӑван Атӑл» журналта поэзи пайне ертсе пынӑ.
Любовь Мартьянова — 1986 ҫултанпа Раҫҫей писателӗсен союзӗн членӗ, Митта Ваҫлей ячӗллӗ преми лауреачӗ.
Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музейра хӗрӳ чунлӑ поэтӑн вилӗмсӗр сӑввисенчи кӗске пайсене пухса картина йӗркелеме пулать.
Учреждени ертӳҫи Антонина Андреева Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакӑ «ачан сӑнарлӑ шухаӑшлавне, ирӗклӗ туйӑм-тинкерӗвне, ӑнланса илме пултараслӑхне аталантарать, пӗр пӗтӗмлӗхпе пӗчӗк пай хушшинчи ҫыхӑнӑва тӗрӗс ӑнланма вӗрентет, хускануллӑа хӑнӑхтару ача калаҫӑвне аталантарма пулӑшать».
Ачасемпе воспитательсене е ашшӗ-амӑшне, аслашшӗ-асламӑшӗсене, кукашшӗ-кукамӑшӗсене (8 ҫынтан ытлашши пулмалла мар) Ҫeҫпе́л Мишши музейне йыхравлаҫҫӗ. Йыхравласан ача пахчисене те пырса ҫӳреме хирӗҫ пулмӗҫ.
Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнчи Слакпуҫ ялӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ музей-ҫурта уҫнӑранпа паян 80 ҫул ҫитнӗ. Сумлӑ дата пирки Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен правленийӗн председателӗ Лидия Филиппова ҫыравҫӑсен мессенджерсенчен пӗринчи ушкӑнӗнче паян аса илтернӗ.
Слакпуҫӗнчи музей комплексӗ тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, К.В. Ивановӑн музей-ҫуртне уҫма Пушкӑртстан правительстви 1940 ҫулхи юпа уйӑхӗн 3-мӗшӗнче йышӑну тунӑ. Музея поэт ҫуралнӑ килте уҫнӑ. Ӑна йӗркелекенӗ Петр Кудряшев пулнӑ. Поэт ҫуралнӑранпа 50 ҫул ҫитнине халалласа 1940 ҫулта палӑк та лартнӑ.
Кӗҫнерникун, чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Питӗр хулинчи Г.Р. Державинӑн музей-ҫуртӗнче «"Отмеченная зима". 1982. История издания книги» курав уҫӑлӗ. Ҫак кӗнекен авторӗ камне вулакансем ятӗнченех ӑнланчӗҫ ӗнтӗ. Ҫапла, тӗнчипе паллӑ чӑваш халӑх поэчӗ Геннадий Айхи.
Курава поэтӑн хӗрӗ Вероника та хутшӑнӗ. Ку хыпара ҫак йӗркесен авторӗ Вероника Айги Фейсбукра хыпарлани тӑрӑх пӗлчӗ. Поэтӑн хӗрӗ ашшӗн сӑввисене тата Вероника Лосская патне шӑрҫаланӑ ҫырӑвӗсен сыпӑкӗсене вулӗ. Вероника Айхи — театр тата кино актриси, телеертӳҫӗ.
Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗччен ӗҫлекен курав Геннадий Айхин иртнӗ ӗмӗрӗн 50-мӗш ҫулӗсен ҫурри хыҫҫӑнхи тапхӑрӗпе паллаштарнӑ май чӑваш ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗскерӗн пултарулӑхӗ иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсем таран епле аталанса пыни ҫинчен каласа кӑтартӗҫ. Поэтӑн ҫав ҫулсенче ҫырнӑ сӑввисене пӗр ҫӗре пухса Францири «Синтаксис» издательствӑра 1982 ҫулта «Отмеченная зима» кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Унӑн умсӑмахне Пьер Эммануэл, Францири паллӑ поэт, ҫырнӑ. Анӑҫра, эмигрантсен издательствинче, кӗнеке кӑларни авторшӑн инкекпе вӗҫленме пултарнӑ. Тӑван тӑрӑхра ҫул паман енне ҫакӑн пек тунӑ поэт.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗ, – хӗрӳллӗ поэт-трибун Ҫеҫпӗл Мишши вилнӗ кун. Ҫамрӑкскерӗн кун-ҫулӗ Украинӑри Старогородка салинче татӑлнӑ. Пулас поэт, чӑваш поэзине силлабо-тоника сӑвӑ виҫине кӗртнӗ ӑста 1899 ҫулхи раштавӑн 16-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Касаккасси Шӗкӗр (халӗ Ҫеҫпӗл) ялӗнче ҫуралнӑ.
Ӗнер Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен союзӗ пуҫарнипе поэтӑн Шупашкарти палӑкӗ умне чечек хунӑ. Ҫеҫпӗл.Мишшине асра тытнине палӑртса ҫыравҫӑсемпе поэтсем, общество тата культура ӗҫченӗсем пухӑннӑ. Чӑваш Ен Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствин этноконфесси пайӗн специалисчӗ Сергей Дмитриев та хутшӑннӑ.
Тухса калаҫакансем поэтӑн йывӑр шӑпи пирки калаҫнӑ, чӑвашла тата вырӑсла сӑвӑсем вуланӑ.
Чӗмпӗртен унти чӑвашсен автономийӗн ертӳҫи Олег Мустаев та килсе ҫитнӗ. Тимӗр Тяпкин чӑваш хастарӗпе иккӗшӗ поэта асӑнса чечек хунӑ.
Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче Чӑваш поэзийӗн центрне уҫнӑ. Кун пирки культура учрежденийӗн ертӳҫи Антонина Андреева Фейсбукра пӗлтернӗ.
Чӑваш поэзийӗн центрне йӗркелеме Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ Арсений Тарасов сӗннӗ. Ун шухӑшне ырласа Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн ытти лауреачӗ: Юрий Сементер, Раиса Сарпи, Николай Ишентей —
пухӑннӑ. Поэтсемпе тӗл пулма И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологийӗпе журналистика факультечӗн 1-мӗш курс студенчӗсем аслӑ шкул ӗҫченӗсем Екатерина Якимова, Людмила Васильева ертсе пынипе пухӑннӑ.
«Ман ҫине пырса юрӑ юрласа кӑтартӑр, сӑвӑ вуласа» поэзипе музыка каҫне Ҫеҫпӗл Мишшин «Эп вилсен...» сӑввине халалланӑ.
Поэтсене Арсений Тарасов ӳлӗмрен уйӑхра пӗрре пухӑнма сӗннӗ. Унта вӗсем чӑваш поэчӗсен ҫӗнӗ хайлавӗсене вӗсене пичетличчен уҫҫӑн сӳтсе явӗҫ.
Чӑваш литературин никӗслевҫи Константин Иванов ҫуралнӑранпа 128 ҫул ҫитнине халалласа поэтӑн Шупашкарти Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ патӗнчи палӑкӗ умне чечек хунӑ.
Унта Чӑваш Енӗн культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев, министр ҫумӗ Елена Чернова, министерствӑн структура пайӗсен ертӳҫисем, поэтсемпе литераторсем, театрпа концерт учрежденийӗсен пуҫлӑхӗсем, пултарулӑх интеллигенцийӗ, вӗренекен ҫамрӑксем хутшӑннӑ.
Мероприятие уҫнӑ чух сӑмах каланисенчен пӗри, Валерий Туркай, Константин Иванова юратасси ҫулсерен вӑйланса пынине палӑртнӑ. Константин Яковлев вара К. Иванов кӗске ӗмӗрне асра хӑвармалла пурӑнса ирттернине асӑнса хӑварнӑ. Мероприяти хӑйне евӗр флешмобпа вӗҫленнӗ.
Кӑрлач уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче хӑйне евӗр поэзи кунӗ иртнӗ. Кун пирки Фейсбукра Шупашкарти Ӳнер музейӗн ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗн пайӗн ертӳҫи Геннадий Иванов-Орков ӗнер пӗлтернӗ.
Наци вулавӑшӗнчи кӑрлач жуйӑхӗнчи тӗл пулу вӑхӑтӗнче Швеци тӑлмачи Микаэль Нюдаль тата Ева Лисина поэт пулнӑ. Микаэль Нюдаль Геннадий Айхин шведла куҫарнӑ сӑввисемпе паллаштарнӑ, Ева Лисина — «Песни низовых чувашей» (чӑв. Анатри чӑвашсен юррисем) кӑларӑмпа.
Чӑваш халӑх сайтне вулакансем Нюдаль ятне эпир унччен те асӑннине астӑваҫҫех ӗнтӗ. Аса илтерер, 2016 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Чӑваш Енри Бельман обществи 20 ҫулхине уявланӑччӗ. Уявра Кристиан Лундбергӑн «Ярден» лирикӑлла тата журналистикӑлла романне хӑтланӑччӗ. Ӑна Микаэль Нюдальпе Дмитрий Воробьев вырӑсла куҫарнине пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш патшалӑх пукане театрӗ Петӗр Хусанкай ҫырнӑ юмах тӑрӑх «Голубка» спектакль-мюзикл лартнӑ. Ку ӗҫе театр Чӑваш Енӗн Элтеперӗн гранчӗпе пурнӑҫлама пултарнӑ. Аслӑ классикӑмӑрӑн юмахӗсем тӑрӑх театрта кӑҫал тӑватӑ спектакль хатӗрленӗ.
Пукане театрӗнче мюзикл жанрӗпе пачах ӗҫлемен мар-ха. 18 ҫул каялла «Красная шапочка» лартнӑ, 2015-мӗшӗнче — «Светофор» шоу. Анчах ку, мӗн тесен те, наци сӗмӗллӗ. Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа кӑҫалхи кӑрлачра 110 ҫул ҫитнине шута илсен ҫак ӗҫ пушшех те пӗлтерӗшлӗ.
«Голубка» мюзикла поэтӑн мӑшӑрӗ, СССР халӑх артисчӗ Вера Кузьмина тата вӗсен ывӑлӗ, литература критикӗ Атнер Хусанкай та кайса курнӑ.
Эпир асӑрханӑ тӑрӑх, премьерӑна ҫитес ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнчи репертуара кӗртмен. Анчах каярах ӑна пӗрех кӑтартӗҫ.
+16.3 °C