СССР халӑх артисчӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ Валерий Яковлев тепӗр чыса тивӗҫнӗ. Республика Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑлакан Олег Николаев ӑна «Чӑваш Республикин хисеплӗ ҫынни» ят парасси ҫинчен калакан хушӑва ӗнер алӑ пуснӑ.
Валерий Яковлев хисеплӗ ҫын ятне унччен те тивӗҫнӗ-ха. Вӑл — Шупашкар хулин тата Шӑмӑршӑ районӗн хисеплӗ ҫынни. Халӗ вара республика шайӗнче хакланӑ.
Сумламалӑх, чӑн та, ӗҫӗ пур. Чӑваш сценине, чӑваш театрӗн кураканне юратнипе тӑрӑшать вӑл. Надежда Смирнова журналист хатӗрленӗ пӗр интервьюра Валерий Яковлев: «Эпӗ хальхине те, малашнехине те тӗпе хывнӑ: ман спектакльсенче пуринче те — чӑваш ҫыннин ыратӑвӗ, пурнӑҫӗ. Халӑх ӑнланӑвне, илемлӗхне, тӗнче курӑмне ӑнкарма, ӑнланма тӑрӑшнӑ», — тенӗччӗ.
Паян, Республика кунӗнче, Чӑваш Ен ялавӗ Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ҫитнӗ. Кун пирки республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ Инстаграмра хыпарланӑ. Республика ертӳҫисене АПШри Пенсильвани штатӗнче пурӑнакан Тэтчер Монтгомери пӗлтернӗ.
Ҫав ҫамрӑк маларах Чӑваш Ен ертӳҫинчен Олег николевран Чӑваш Ен ялавне ыйтнӑ иккен. Америка каччи вырӑс историйӗпе культурине вӗреннине пӗлтернӗ. Халӗ вӑл Раҫҫей субъекчӗсен элемӗсемпе шкул проекчӗ хатӗрлет иккен.
Ют ҫӗршыври ҫамрӑка Олег Николаев пулӑшас тенӗ. Ялава вӑл посылкӑпа ӑсатнӑ. Паян парне Питтсбург хулине ҫитнӗ. Чӑваш Республикин элемне илсен каччӑ хытах савӑннӑ. Унӑн тусӗсем тата ҫемйи те Чӑваш Енпе кӑсӑкланма пуҫланине ӗнентернӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакансем хулара пристань кирлине кашни ҫулах хускатаҫҫӗ. Вӑл пулсан Атӑл тӑрӑх пӑрахутпа ҫул ҫӳреве тухнӑ туристсем хулара чарӑнса тӑрайӗҫ. Туризма аталантарни муниципалитет хыснине укҫа илсе килнине тавҫӑрма йывӑр мар.
Пристань ыйтӑвӗ пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаевран та ыйтса ҫыракан тупӑннӑ. Ӑна Олег Николаев Фйбсукри хӑйӗн страницинче пичетленӗ. Хуравне те ҫырнӑ.
«Эпир ку ӗҫе пуҫӑннӑ. Чӑваш Ен Транспорт министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, причал тума проект хатӗрлессипе ӗҫ пырать. Унтан эпир проект хатӗрлеме саккас парса патшалӑх экспертизи витӗр тухайӑпӑр. Ҫавӑн хыҫҫӑн причал тӑвакан подряд огрганизацине палӑртса ӗҫе тытӑнайӑпӑр», — ӗнентернӗ Олег Николаев.
Паян, тӑван республикӑмӑр Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнӗ кун, «Славься, Чувашия!» (чӑв. Мӑнаҫлан, Чӑваш Ен!) юрӑ марафонӗ вӗҫленет. Ҫав видеоролик тӑван халӑхӑмӑрӑн авалхи гимнӗпе, «Алран кайми», юрӑпа пуҫланать. Ӑна Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ артисчӗсем юрлаҫҫӗ.
Марафон ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче пуҫланнӑччӗ. Паллӑ кунпа ҫыхӑннӑ акцие республикӑри мӗнпур районпа хула хутшӑнчӗ, вӗсем хӑйсен гимнӗсене шӑрантарчӗҫ, тӑван тӑрӑхӗн ҫитӗнӗвӗпе кӗскен паллаштарчӗҫ. Эстафетӑна вӗсем пӗрин хыҫҫӑн теприне пачӗҫ. Ҫапла вара акцие ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ муниципалитет хушӑнса пычӗ.
Пӗтӗмлетӳллӗ видеороликпа паллашас тесен ҫак каҫӑпа иртме сӗнетпӗр.
Паян тӑван республикӑмӑр хӑйӗн 100 ҫулхине уявлать. Кӑшӑлвируса пула ӑна анлӑн, пысӑк йышпа палӑртма мйа килмест пулин те ку дата пирӗншӗн чӑннипех те мӑнаҫлӑх кунӗ. Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнӗ ятпа хамӑр ҫӗршыври пултарулӑх коллективӗсем ҫеҫ мар, Эстонирен те видеосалам килнӗ. Хамӑр ҫӗршыври пултарулӑх коллективӗсене илсен саламсем Пушкӑртстанран, Тутарстанран, Красноярск тӑрӑхӗнчен, Иркутск, Ленинград, Мурманск, Чулхула, Самара, Чӗмпӗр, Тӗмен облаҫӗсенчен, Чулхула, Самара, Санкт-Петербург, Екатеринбург, Сургут, Ӗпхӳ хулисенчен ҫитнӗ.
Чӑваш Ен ҫыннисене республикӑн Культура министерстви видеосаламсемсене хӑйсен страницсене #ВместеПӗрле #чувашия #100летЧувашии хештегсемпе вырнаҫтарма ыйтать.
Республика кунне уявланине Наци телекуравӗ пӗлтӗр те тӳрӗ эфирта кӑтартнӑччӗ. Кӑҫал юбилей – 100 ҫулхи. Кӑшӑлвирус ӑна малтан шухӑшланӑ пек анлӑн уявлама кансӗрлерӗ. Массӑллӑ мероприятисене ҫурла уйӑхне куҫарнӑ. Апла пулин те ыранхи кун хӑш-пӗр пулӑмпа асра юлӗ. Хӑшӗсене онлайн йӗркелӗҫ, хӑшӗсене Чӑваш Ен Наци телекуравӗ кӑтартӗ.
9 сехет те 30 минутра Хӗрлӗ Чутайӗнче Ҫӗнӗ урамра аллея тата Ҫӗнтерӳ лапамӗ уҫӗҫ. 21 сехетре Шупашкарти Хӗрлӗ лапама юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн уҫӗҫ, ҫутӑ фонтанӗ те ӗҫлесе кайӗ.
15 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен Аслӑ экономика канашӗн ларӑвне кӑтартӗҫ.
Мероприятисене YouTube видеохостингра та курма май килӗ. Наци радиовӗпе Тӑван радио та тӳрӗ эфира тухма палӑртаҫҫӗ.
Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнӗ ятпа Раҫҫей халӑх артисчӗ Надежда Бабкина саламланӑ. Ку хыпара Чӑваш Ен Культура министерстви Инстаграмра хыпарланӑ.
«Хаклӑ Чӑваш Ен, Чӑваш Енре пурӑнакансем, ҫӗр ҫулхипе чӗререн саламланине йышӑнсамӑр», – тесе пуҫланӑ халӑх артистки салама.
Чӑваш Ене Надежда Бабкина питӗ хитре тесе каланӑ. Унӑн ҫутҫанталӑкне, ял-хулине илемлӗ тесе ырланӑ вӑл.
Надежда Бабкина культурӑна тимлӗх уйӑрма чӗнсе каланӑ. Хутшӑнури культура пирки сӑмах пырать унта. «Юрлани, ташлани ҫеҫ мар. Тавлашнӑ чух та культура, тавлашу культури», –тенӗ вӑл. «Хӑвӑр хӑш ҫӗр ҫинче ҫуралнине асра тытӑр», – тенӗ Раҫҫей халӑх артистки Надежда Бабкина.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай, Аслӑ Ҫӗнтерӗвӗмӗр 75 ҫул, Чӑваш Автономийӗ 100 ҫул тултарнине халалласа, поэзие юратакансене хӑйӗн «Тӑван яла кайӑк пулса эп килтӗм» ҫӗнӗ кӗнекине парнелерӗ.
Кӗнеке виҫӗ пайран тӑрать. Пӗрремӗш пайне, вӑл «Чӑвашшӑн чӑваш — чи хаклӑ юлташ!..» ятлӑ, паллӑ сӑвӑҫ чӑвашлӑх темипе тӗрлӗ ҫулсенче ҫырнӑ сӑвӑсем кӗнӗ. Кӗнекен иккӗмӗш пайӗ «Вунсаккӑрта алла пӑшал эп тытрӑм» ятлӑ. Вӑл Валери Туркай юлашки вӑхӑтра ҫарпа патриотизм темипе ҫырнӑ хайлавсенчен тӑрать. Виҫҫӗмӗш пая тӗрлӗ халӑхсен паллӑ поэчӗсем, тӗпрен илсен фронтовик-поэтсем, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине халалланӑ сӑвӑсем кӗнӗ. Вӗсене пурне те чӑвашла Валери Туркай куҫарнӑ. Ку ярӑмри сӑвӑсенчен уйрӑмах Расул Гамзатовӑн «Тӑрнасем» сӑввипе Владимир Харитоновӑн «Ҫӗнтерӳ кунӗ» сӑвви палӑрса тӑраҫҫӗ.
«Тӑван яла кайӑк пулса эп килтӗм» кӗнекене вулакан патне ҫитерме Геннадий Шурбинпа Андрей Головин предпринимательсем, «Комплекс» строительство фирмини директорӗ Валерий Гордеев тата Шупашкар хулин нотариусӗ, Хӗрлӗ Ҫӑлтӑр орден кавалерӗ Анатолий Шагаров воин-интернационалист пулӑшнӑ.
Самант тӗксӗмленчӗ
Мӗн пур Чӑвашра:
Хӗвел саншӑн сӳнчӗ,
Чуну — уҫлӑхра.
Нумай эс хӑвартӑн
Кунти пурнӑҫра.
Хӑв халӑхшӑн ҫунтӑн,
Утса тӑвалла.
Шӳте ӑнланмарӗҫ
Хӑш-пӗр юлташсем,
Пит хыт айӑпларӗҫ —
Ӑҫта чунӗсем?
Тепри, ҫаратсан та,
Лармасть тӗрмере.
Ун пурнӑҫӗ янтӑ —
Пулсан кӗсьере.
Анчах Турӑ куҫлӑ,
Йӑлтах Вӑл курать.
Парсассӑн та пурлӑх
Вӑрра каҫармасть.
Пӗр саншӑн Вӑл уҫӗ
Ҫӑтмах алӑкне,
Сана валли тупӗ
Чи ыр сӑмахне.
Манмасть тӑван халӑх
Ятна нихӑҫан.
Ӗҫӳ — чӗрӗ палӑк.
Апла эс пурнан!
Леонид Сильвестров
Николай Плотникова халаллатӑп: санӑн аслӑ ӗҫӳ – наци пуянлӑхӗ!
Ҫакӑнта "Нарспи" хайлавӑн тӗп вӑртӑнлӑхӗ пирки, малтан палӑртнӑ шухӑсене, схемӑллӑ ҫырса кӑтартас терӗм.
Нарспи НАРӐС уйӑхӗнче ҫуралнӑ. Нарӑс уйӑхӗ — Ҫӗнӗ ҫул, ҫулталӑк пуҫламӗшне палӑртать (ҫулталӑкра 13 уйӑх пулнӑ чухне). Ҫав вӑхӑтрах (ӑнсӑртран мар(!), хайлав пуҫламӗшне те К.Кашкӑр-Иванов Ҫӗнӗ ҫул пуҫланнипе ҫыхӑнтарать: «Пуш уйӑхӑн вӗҫӗнче Хӗвел пӑхрӗ ӑшӑтса…» (ҫулталӑкра 12 уйӑх пулнӑ чухне чӑвашсен Ҫӗнӗ ҫул пуш уйӑхӑн вӗҫӗнче пуҫланмалла). Нарӑс сӑмахӗнче Хӗвел пӗлтерӗшӗ «нар» тымарӗпе ҫыхӑннӑ. Апла пулсан Нарспи ятӗнче те вӑл пурах! Тӗплӗнрех ҫакӑнта ҫырса палӑртнӑччӗ.
+6.3 °C