Паян Тутарстанра авалхи Пӑлхар хулине ЮНЕСКО эткерлӗхне кӗртес ыйтупа ятарлӑ мероприяти иртет. Унта пирӗн рсепубликӑн культура, наци тата архив ӗҫӗсен министрӗ Вадим Ефимов хутшӑнать.
Мероприяти программине Пӑлхарӑн историлле объекчӗсене (Хура палатӑна, Шурӑ палатӑна, мавзолея, Пӗчӗк минарета, Собор мечетне), Пӑлхар аталанӑвӗн музейне, Ислам йышӑннине палӑртса лартнӑ паллӑпа, Шурӑ мечетпе, Ҫӑкӑр музейӗпе паллашассине кӗртнӗ.
Темиҫе минут каялла, 17 сехетре, Тутарстанри Муса Джалиль ячӗллӗ оперӑпа балет театрӗнче асӑннӑ комплекса ЮНЕСКО эткерлӗхне кӗртесси ҫинчен калакан сертификата савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура пама палӑртнӑ.
Асаилтеретпӗр, Тутарстан влаҫӗ тӑрӑшнипе Пӑлхар хулине ЮНЕСКО кӑҫал ҫӗртмен 23-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери эткерлӗхӗн палӑкӗ тесе йышӑннӑ. Вӑл 1002-мӗш номерпе ҫырӑннӑ. Сӑмах май Раҫҫейре унашкал палӑксем тата 25 пур.
Атӑлҫи Пӑлхарӑн тӗп хулине, Пӑлхара, ЮНЕСКО Пӗтӗм тӗнчери эткерлӗхӗн палӑкӗ тесе шутлама тытӑннӑ. Ҫапла йышӑнӑва Пӗтӗм тӗнчери организацин профиль комитечӗн ҫӗртмен 23-мӗшӗнче иртнӗ 38-мӗш сессийӗнче тунӑ.
Тутарстан Пӑлхарӑн «тӗлӗнмелле хаклӑхне» йышӑнтарма ҫулталӑк каялла пултарнине пирӗн вулакансем те, тен, пӗлеҫҫӗ пулӗ. Никама пӑхӑнман экспертсене хулара ҫӗнӗ паллӑсем лартни тивӗҫтермен иккен. Ҫак шута Пӑлхарта ислам йышӑннине палӑртса асӑну палли, Шурӑ мечет туса лартнине кӗртмелле.
Пӑлхара Пӗтӗм тӗнчери организацисен эксперчӗсем темиҫе те килcе кайнӑ. Вӗсем музей-заповедникӑн территорине пӑхса ҫаврӑннӑ, археологи япалисен хучӗсене тӗпченӗ.
Пӑлхарӑн историпе археологи комплексӗ Пӗтӗм тӗнчери эткерлӗхе кӗртнӗ 1002-мӗш объект шутланать. Раҫҫейре ун пеккисем ҫапла вара 26-а ҫитнӗ. Ку вӑл Пӑлхар тӗнче культуринче пысӑк вырӑн йышӑннине пӗлтерет.
Ӗнер, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнче тӑван чӗлхе кунне паллӑ турӗ. Ку уява ЮНЕСКО 1999 ҫулта иртнӗ 30-мӗш Генераллӑ канашлӑва пӗтӗмлетнӗ май ҫирӗплетнӗ, 2000 ҫулхи нарӑсӑн 21-мӗшӗнче вара пӗрремӗш хут уявланӑ. Уява чӗлхесен тата культурӑсен нумайенлӗхне упраса хӑвармашкӑн йӗркеленӗ. Ку уява йышӑннине ПНО-н Тӗп Ассамблейи те ырланӑ, хӑйӗн шутне кӗрекен пайташ-патшалӑхсене тӗнчери пур чӗлхесене те хӳтӗлеме тата вӗсене упраса хӑварма чӗнсе каланӑ.
ЮНЕСКО ку уява тунӑ май тӗнчери ҫухалма пултаракан чӗлхесем епле пурӑннине тишкерме тата вӗсене пӗтесрен пулӑшма шутлать.
ЮНЕСКО шучӗпе ҫитес вӑхӑтра тӗнчери 6 пин чӗлхерен ҫурри таран ҫухалма пултарать — чӗлхене пӗлекен, калаҫакан юлашки ҫынсем вилме пултараҫҫӗ.
2009 ҫулхи пӗтӗмлетӳпе ЮНЕСКО Раҫҫейри 136 чӗлхен пуласлӑхӗ япӑххине палӑртнӑ, вӑл шутра — чӑваш чӗлхин те.
Чӑваш чӗлхине ҫӑласси, ӑна аталантарасси — кашни чӑвашӑн тивӗҫӗ. Чӑваш ята илнӗ ҫыннӑн хӑйӗн чӗлхине май килнӗ таран упраса хӑварма тӑрӑшмалла (аха, ачисене чӑвашла вӗрентме майсем тупмалла, тӑрӑшмалла), ӑна аталантарассипе ӗҫлемелле.
-10.7 °C