«Ҫӗр ҫуллӑх нимеҫисем» ятлӑ пӗтӗм тӗнчери ыркӑмӑллӑх фонд президенчӗ ҫырӑвӗнче ку палла Чӑваш Енпе унти халӑх тӗнче тӑнӑҫлӑхӗшӑн тӑрӑшса тӑрашса ӗҫленишӗн, халӑхсемпе тата патшалӑхсемпе ӑнӑҫлӑ ӗҫленишӗн панӑ.
Ку ҫӑлтӑра ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Пхеньянра (унта «Мирпа ырлӑх кӳрекенсем» ятлӑ IV пӗтӗм тӗнче канашлӑвӗ иртет) уҫрӗҫ.
Мир Орденне чаплӑ уяв туса Мускаври Ҫӑлакан Христос Храмӗнче Шуппашкар представительне парӗҫ.
Шупашкарта Етӗрне ҫулӗ ҫинче вырнаҫнӑ «Чебоксары» палӑка ватма пуҫланӑ — ун вырӑнне ҫӗнӗ палӑк лартаҫҫӗ. Малтанхи «Чебоксары» палӑк 1972 ҫултанпа хулана кӗнӗ вырӑнта ларать, ӑна хатӗрлекенӗ Владимир Филатов пулнӑ. Ҫӗнӗ палӑк Хыркасси патӗнче ларӗ. Унӑн авторӗ — Александр Герасимов.
Палӑк ҫӳллӗшӗ — 16,2 метр, сарлакӑшӗ — 8 метр. Ӑна алюкобонд материалтан хатӗрленӗ. Палӑка чӑваш тӗррисемпе ерешленӗ, тӑрринче Шупашкар гербне вырнаҫтарнӑ.
Ака уйӑхӗн 1-мӗшӗпе 5-мӗшӗ хушшинче И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнине халалланӑ олимпиада иртрӗ. Хутшӑнакансен http://pedkanash.chuvash.org сайтра аслӑ вӗрентӳҫӗн пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑ 12 ыйту ҫине хуравлама тивнӗ. Ыйтусемпе пурӗ 352 ҫын паллашнӑ теме пулать, вӗсенчен 291-шӗ хуравсене ярса панӑ. Шел те, пур хуравсене те йышӑнма май килмен — хӑш-пӗрисене йӑнӑшла тултарнине пула пӑрахӑҫлама тивнӗ. Ҫапла май олимпиадӑна 205 хурава йышӑннӑ.
Олимпиада пӗтӗмлетӗвӗсем вара ҫапла:
11 класс
* Поручиков Владимир, Шупашкар хули, 2-мӗш лицей (вӗрентекенӗ Михеев П.П.) - 1-мӗш вырӑн,
* Трофимова Анастасия, Шупашкар хули, 6-мӗш шкул (вӗрентекенӗ Поручикова Э.Н.) – 2-мӗш вырӑн,
* Григорьева Юлия, Йӗпреҫри 1-мӗш шкул (вӗрентекенӗ Козлова И.Н.) – 3-мӗш вырӑн,
10 класс
* Иванов Александр, Муркаш районӗнчи Москакасси шкулӗ (вӗрентекенӗ Матросова М.Г.) – 1-мӗш вырӑн,
* Шнуров Дмитрий, Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулӗ (вӗрентекенӗ Николаева А.М.) – 2-мӗш вырӑн,
* Андреев Андрей, Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке шкулӗ (вӗрентекенӗ Михайлова Е.
Почтӑн тӳлев паллисем — ҫӗршывӑн культура пурнӑҫӗн тата историллӗ пулӑмсен уйрӑмах ҫутӑ та пӗлтерӗшлӗ саманчӗсене сӑнпаса хӑваракан хӑйне евӗрлӗ хроника. Анчахрах ҫак чаплӑ йӑла почта конверчӗсен ҫӗнӗ ярӑмӗнче тепӗр хут курӑнчӗ. Вӗсене хӑвӑрт утас енӗпе ҫу уйӑхӗнче Чӑваш Республикинче иртекен Тӗнче кубокне халалланӑ.
Амӑрту логотипне ӳкернӗ хитре конвертсене «Марка» издательство центрӗ кӑларнӑ. Пирӗн республикӑна вӗсене 420 пин экземпляр кӳрсе килнӗ. Ҫак почта конверчӗсене март вӗҫӗнче сутма пуҫлаҫҫӗ.
Хӑвӑрт утас енӗпе Тӗнче кубокӗн ӑмӑртӑвӗсем пуҫланиччен пӗр уйӑх ҫурӑ ҫеҫ юлчӗ. Унта утмӑл ытла ҫӗршыв спортсменӗсем килсе ҫитмелле. Пирӗн тӗп хула вӗсене кӗтсе илме пӗтӗм енлӗн хатӗрленет.
Кубокӑн йӗркелӳ комитетне 55 ҫӗршывран официаллӑ заявкӑсем тӑратнӑ та ӗнтӗ. Спорт делегацийесем Мускавран Шупашкара ятарлӑ автобуссемпе тата ятарлӑ пуйӑспа ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче килме пуҫлаҫҫӗ. Спортсменсене ҫавӑн пекех Хусанти, Чулхулари аэропортсенче йышӑнаҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 9-пе 11-мӗшӗ хушшинче иртекен Хӑвӑрт утакансен XXIII тӗнче кубокне 55 патшалӑх ушкӑнӗсем килессине ҫирӗплетнӗ. Спортсменӗсемпе официаллӑ ҫыннисене шутласан ку вӑл пурӗ 607 ҫын. Йышӑнакан ене шутламасан ушкӑн йышӗпе ҫак делегацисем пысӑк пулӗҫ: Итали (31 ҫын), Мексика (30 ҫын), Испани (30 ҫын), Франци (29 ҫын), Польша (28 ҫын).
Паянхи куна спортсменсен чи пысӑк пайӗ арҫынсен хушшинчи 20 ҫыхрӑмри кӗрешӗве ҫырӑннӑ (ку вӑл 109 ҫын). Хӗрарӑмсене илес пулсан ку дистанцине 3 ҫын сахалтарах ҫырӑннӑ. 105 спортсмен 50 ҫыхрӑм тӑршшӗпе кӗрешме палӑртать. Ҫавӑн пекех 61 каччӑпа 51 хӗр хӑйсен вӑйне кӑтартӗҫ.
Кубок йӗркелекенсем ҫакна палӑртаҫҫӗ — пӗрремӗш хут кубокра хутшӑнакансен йышӗ те ӳснӗ. Вӗсен шутӗнче: Ӗнчӗ (Инди), Монголи, Гана, Молдова, Перу, Палестина, Марокко, Таджикистан.
Хутшӑнакас текенсем заявкӑсене ака уйӑхӗн варри таран ярса пама пултараҫҫӗ. Кубока йӗркелекенсем ҫапла май хутшӑнакан патшалӑхсен шучӗ 60 ытла та пуласса шанаҫҫӗ.
Пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 13 сехет те 20 минут тӗлӗнче Шупашкара кӗнӗ вырӑнте Николай Емельяновӑн ывӑлӗ аварине лекнӗ. Чӑваш Ен ПҪҪХИ (Патшалӑхӑн ҫул ҫинчи хӑрушсӑрлӑх инспекцийӗ) пӗлтернӗ тӑрӑх 26 ҫулхи Иван Емельянов хӑйӗн икӗ юлташӗпе Mitsubishi машинӑпа пынӑ ҫӗртре "Нивӑпа" ҫапӑннӑ. Иван Емельяновӗпе унӑн юлташӗ вырӑнтах вилнӗ, пӗрле ларса пыракан хӗрпе "Нива" машинӑн водительне пульницӑна ӑсатнӑ.
Аварире айӑплине хальлӗхе палӑртайман-ха.
Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Шупашкар аэропортӗнчен «Ӗренпур афиалинийӗсем» («Оренбургские авиалинии») компанийӗн «Боинг-737» самолёчӗ Египетри Хургада курортне ҫул тытнӑ. Ҫак вӗҫевпе Шупашкар аэропорчӗ малашне тӗнче шайӗнчи шутланӗ.
Хургадӑна тухакан рейса пурӗ 114 ларан-ҫӳрен билет илнӗ — самолёт вӗҫева пушӑ тухман.
Алексей Наумов ертсе пыракан “Хусан чӑвашӗсем” ушкӑн юлашки вӑхӑтра концертсемпе районсене тухса ҫӳременнине вӗсен пултарулӑхне кӑмӑллакансем асӑрхаса пӑшӑрхана пуҫларӗҫ: ҫулталӑк ытла ӗнтӗ вӗсене сцена ҫинче курман. Саланса кайман-и вӗсем?..
- Кунта нимех те пӑшӑрханмалли ҫук, тет Алексей Наумов. - Пирӗн ушкӑнри пӗр-ик солистка ҫӗршыври демографи лару-тӑрӑвне лайӑхлатма пикеннине шута илмесен, йыш улшӑнман темелле. Сцена ҫине ҫулталӑк тухманни – эпир ҫӗнӗ альбом хатӗрленипе ҫыхӑннӑ. Кунта халӗ тытӑм самаях улшӑннӑ: юрӑсем рок кӗвӗпе кӑна мар, “айр-н-би”, “хип-хоп” юхӑмсене те шута илнӗ.
Тутарстанри чӑваш сӑвӑҫӗсемпе композиторӗсен юррисене альбома кӗртес йӑлана “Хусан чӑвашӗсем” халь те пӑхӑнса пыраҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӗсем тӗпчевпе шырав ӗҫӗсене те вӗҫлемен. Авалхи чӑваш юррисен кӗввине улӑштармасӑр хальхи сӗм кӗртсе-пуянлатса вӗсене иккӗмӗш пурнӑҫ панипе танах. Ҫакнашкал юрӑсен шутне эпосра сыхланса юлнӑ “Ҫӗлен” те кӗрет. Ӑна ҫыртарнӑ чухне чӑн халӑх инструменчӗсемпе (тумра, купӑс, сӑрнай) усӑ курнине музыкансем пысӑк ҫитӗнӳ тесе шутлаҫҫӗ. Чӑваш халӑх юррисене стилизацилени ҫамрӑксене уйрӑмах килӗшет.
Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Шупашкар халин депутачӗсем «2008-2011 ҫулсем хушшинче пушартан сыхланмалли ӗҫсем» ятлӑ тӗллевлӗ программа йышӑннӑ. Вӑл программа тӑрӑх ҫӗнӗ пушарниксем валли ҫӗнӗ хатӗрсем туянма, ҫӗнӗ 9 пушар депо уҫма палӑртнӑ. Проектӑн пӗтӗмӗшле хакӗ — 161 млн 937 пин тенкӗ, вӗсенчен 117 миллионӗ — хула укҫа-тенки, 44 млн. ытти ҫӗртрен тупма палӑртнӑ.
ЖКХ йытӑвӗсемпе ӗҫлекен Шупашкар хула пуҫлӑхӗн ҫумӗ Юрий Шилов каласа панӑ тӑрӑх халӗ усӑ куракан техникӑн 80% вӑхӑчӗ тахҫанах тухнӑ, вӗсене кӑларса пӑрахмалли вӑхӑт ҫитнӗ. Ҫӳллӗ ҫуртсенчен ҫӑлмалли пусма та хулара пӗрре ҫеҫ — 2003 ҫулта туяннӑ АЛ-50 маркӑллӑ автопусма.
2007 ҫул хушшинче Шупашкарта пурӗ 305 хут вут-ҫулӑм тухнӑ, пурӗ 22 ҫын пурнӑҫне татнӑ. Пушарсем 60 миллион тенкӗлӗх сиен кӳнӗ.
Паян Чӑваш Енре Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине паллӑ тӑваҫҫӗ.
Сӑвӑҫ ҫуралнӑ районта ку куна халалласа тӗрлӗ мероприятисем ирттереҫҫӗ — литература каҫӗсем, кӗнеке куравӗсем, пултарулӑх тӗлпулӑвӗсем.
Шупашкарта вара асӑну каҫӗ иртрӗ, унта сӑвӑҫ пултарулӑхӗпе тӗплӗнрех паллашма тата сӳтсе явмашкӑн ҫыравҫӑсем, сӑвӑҫсем, журналҫӑсем, вӗрентевҫӗсемпе вӗренекенсем пухӑнчӗҫ. Мероприяти валли ятарлӑ «Хӗнпе хӗрсе туптаннӑ сасӑм. Каллех ян хурҫӑ пек таса!…» курав та хатӗрленӗ. Куравра хӑнасем сӑвӑҫ пурнӑҫӗпе, унӑн пултарулӑхӗпе паллашма пултарчӗҫ. Митта Ваҫлейӗ кирки ӳкернӗ фильма та хӑнасене кӑтартрӗҫ.
Митта Ваҫлейӗ нумай ҫыншӑн вӗрентӳҫӗ пулнӑ. Геннадий Айхи те ӑна хӑйӗн вӗрентевҫи тесе шутланӑ.
+0.3 °C