Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем вӑтам ӗмӗрте хула пулнӑ вырӑнта шырав ӗҫӗсем ирттереҫҫӗ.
Археологи эткерлӗхӗллӗ ҫав вырӑн Шупашкарти Ҫеҫпӗл урамӗнчи 14-мӗш сурт адреспа вырнаҫнӑ.
Тӗпчев ӗҫӗпе тӑрӑшаканӗсем - Н.С. Мясников, Е.П. Михайлов, Л.В. Сивова ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем. Вӗсемпе пӗрле И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн тата И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн студенчӗсем те ӗҫлеҫҫӗ.
Археологи эткерлӗхӗллӗ ҫав вырӑн тӗлӗнче XVI-XVII ӗмӗрсенче йывӑс Кремль пулнӑ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн историпе енӗпе ӗҫлекен ӑслӑлӑх ӗҫченӗн Е.В. Сергееван «Чувашское сельское сообщество во второй половине XIX – начале XX века в половозрастном измерении» кӗнеки пичетленсе тухнӑ.
Унта XIX ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринчи - XX ӗмӗрен пуҫламӑшӗнчи чӑваш ялӗсенчи пурнӑҫ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Этнографие тата ял ҫемйинчи социаллӑ тытӑма уйрӑмах тимлӗх уйӑрнӑ.
Ҫӗрпу тӑрӑхӗнче археологсем ӗҫлеҫҫӗ. Калӑпӑшлӑ ӗҫсем унти «Звездный» ача-пӑча уйлӑхӗнчен инҫе мар вырӑнта пыраҫҫӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ученӑйӗсем педагогика университечӗн историк-студенчӗсемпе тата нимеҫӗсемпе пӗрле авал пурӑннӑ ҫынсем чарӑнса тӑнӑ вырӑна тӗпчеҫҫӗ. Унта ӗҫ мастерскойӗ пулнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Тупса палӑртнӑ артефактсем ҫав вырӑнти ҫынсем чултан япала ӑсталама пӗлнине ҫирӗплетсе параҫҫӗ иккен. Палӑк территорийӗ – 7 пин ытла тӑваткал метр. Ҫынсем унта палеолит саманин вӗҫӗнче, пирӗн ӗмӗрчченхи 11-12 ӗмӗрсенче пурӑннӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Нумай пулмасть «Яндекс» компанийӗн Шырав, Реклама тата Карттӑ енӗпе патшалӑх органӗсемпе ҫыхӑнса ӗҫлекен директор А. В. Болховитянов Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче тӑрӑшакан ӗҫтешсене Тав хучӗпе чысланӑ.
Тав сӑмахне институтӑн филологи енӗпе ӗҫлекен ертсе пыракан ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Геннадий Дегтярёв тата ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Денис Леонтьев тивӗҫнӗ.
Аса илтеретпӗр, пӗлтӗр «Яндексӑн» хӑш-пӗр продукчӗсенче (клавиатурӑра тата куҫаруҫӑра) сасса уйӑрса илме пулӑшакан тата текста сасӑпа калама май паракан хатӗрсем хушӑннӑ. «Яндекс» ҫак пуҫарупа гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтне ҫырупа тухсан ку ӗҫе ертсе пыма Геннадий Дегтярёва шанса панӑ. Текстсене сасӑпа вулама тата сасӑпа каланине хак пама 30 ытла ҫынна явӑҫтарнӑ. Пилӗк уйӑх хушши пынӑ ӗҫ хӑйӗн ҫимӗҫне панӑ — хальхи вӑхӑтра Яндекс.Тӑлмачра сасӑпа каласа текст ҫырма пулать тата текста сасӑпа калаттарма май пур.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче «Тӑван сӑмах – халӑх хӑвачӗ» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртнӗ. Ӑна тӑван чӗлхепе чӑваш халӑхӗн хӑйне евӗр культурине упраса хӑварас ыйтӑва халалланӑ. Мероприятие Чӑваш чӗлхе кунӗ умӗн йӗркеленӗ.
Конференцие Культура институчӗн, Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн ӗҫченӗсем, чӑваш чӗлхипе литература учительсем, студентсем хутшӑннӑ.
Шупашкарта археологи шыравӗ вӑхӑтӗнче 1800 ытла артефакт тупнӑ.
Шырав ӗҫне хулан историлле вырӑнӗнче йӗркеленӗ. Ҫав ӗҫпе Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченӗсем тӑрӑшнӑ. Вӗсем Илем галерейин картишӗнче тата Константин Иванов урамӗнчи 17-мӗш ҫурт ҫумӗнчи тротуар ҫинче шырав ирттернӗ.
Тупнӑ япаласен шутӗнче – XVI–XVIII ӗмӗрсенчи керамика фрагменчӗсем, XVI–XVII ӗмӗрсенчи щит ҫинчи акӑш ӳкерчӗклӗ пӑхӑр ҫӗрӗ, тигель, тӑхлан лум, пуля тата ытти кӑсӑклӑ япала.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑхӗсен институтчӗн ӗҫченӗ ҫӗнӗ кӗнекепе паллаштарнӑ. Кӑларӑм ҫинчен вӑл «Чӑваш Ен» наци телерадиокомпанийӗн эфирӗнче, «Ир пулсан» передачара каласа кӑтартнӑ.
Филологи наукисен кандидачӗ, гуманитари ӑслӑхӗсен институтчӗн аслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Галина Ильина «Ыр-усал халапӗсем. Былички» кӗнекепе туллин паллаштарнӑ. Ӑна институтӑн фольклор ӗҫченӗсем хатерленӗ.
Кӗнекене Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетлесе кӑларнӑ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Ҫеҫпӗл Мишшине халалланӑ Пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртӗ.
«Национальные картины мира в литературах народов Волго-Уралья» (чӑв. Тӗнчери наци сӑн-сӑпачӗ Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен литературинче) ят панӑ мероприяти чӳк уйӑхен 14–15-мӗшӗсенче иртӗ.
Ӑслалӑх форумӗн тӗллӗвӗ — ӑслӑлӑхпа тӗпчев организациӗсен, преподавательсен, педагогсен, аспирантсемпе магистрантсен Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен литературине тӗпчес ӗҫне пухса пӗрлештерсси.
Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗ «Литература Чӑваш Енӗ: 2023 ҫулти кӗнеке конкурс» ирттерет. Фестиваль-конкурса йӗркелеме Чӑваш Енӗн Культура министерстви пулӑшать. Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗ, Чӑваш кӗнеке издательстви, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ хутшӑнать.
Конкурса ҫак номинацисемпе ирттереҫҫӗ: «Чи лайӑх ӑслӑлӑх кӗнеки (гуманитари енӗпе)»; «Тӑван тӑрӑх ҫинчен чи лайӑх кӗнеке»; «Илемлӗ прозин чи лайӑх кӗнеки», «Чи лайӑх поэзи кӗнеки», «Ачасемпе ҫамрӑксем валли чи лайӑх кӗнеке», «Чи хитре илемлетнӗ кӗнеке», «Чи вулакан кӗнеке».
Ҫак кунсенче, ҫӗртме уйӑхӗн 24-26-мӗшӗсенче, Чӑваш Енре «Славяно-тюркский мир: история и современность» (чӑв. Славянсемпе тӗрӗксен тӗнчи: истори тата хальхи вӑхӑт) ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртнӗ.
Мероприятие Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви, Чӑваш Республикин гуманитари ӑслӑлӑхсен институчӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ тата «Знание» Раҫҫейри обществӑн регионти уйрӑмӗ.
Конференцие республика Элтеперӗ Олег Николаев та хутшӑннӑ.
+0.3 °C