«Мускав—Хусан» пысӑк хӑвартлӑхлӑ магистрале ҫитес ҫул тума пуҫласшӑн.

Халӗ Мускавран Чулхулана ҫити магистраль проектне ырланӑ иккен. Пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче Раҫҫей Правительстви магистраль проектне юсама тавӑрса панине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. РФ Правительстви проекта ҫӗнӗрен тишкерме ыйтнине экспертсем патшалӑх хӑй хывакан укҫа сая ан кайтӑр тенипе сӑлтавланӑччӗ. Кӑҫал ҫул проектне туса пӗтермелле.

«Мускав–Хусан» пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ магистрале тума пуҫлассине «Территория смыслов на Клязьме» Пӗтӗм ҫӗршыври форумра Раҫҫейӗн чукун ҫулӗсен вице-президенчӗ Александр Мишарин ҫамрӑксен ыйтӑвне хуравланӑ май каланӑ.

«Мускав—Хусан» магистраль 770 км тӑршшӗ пулӗ. Ӑна икӗ тапхӑрпа тума палӑртнӑ: «Мускав—Чулхула» тата «Чулхула—Хусан». Проект хакӗ — 1,2 трлн тенкӗ, ҫав шутран 613,5 млрд тенки пӗрремӗш тапхӑрта инфраструктура тума кайӗ, 501,4 миллиарчӗ — иккӗмӗшне валли.

Шупашкарти аэропорт кӑҫалхи чӳк уйӑхӗнче амбулифт туянӗ. Ӑна кӑларакан предприятипе килӗшӳ туса хатӗрленӗ, укҫан пӗр пайне тӳленӗ. Самолетпа ҫӳрекен сусӑрсене анса хӑпарма меллӗ ятарлӑ транспорта илессине Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви пӗлтерет.

Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта иртнӗ сусӑрсен Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑртӑвне килекен спортсмен аэропорта кӳреннине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, Замир Шкахов спортсмен самолетран коляскӑпа анма тӑнӑ та ятарлӑ хатӗр пулманни чӑрмав кӳнӗ. Аэропорт ӗҫченӗсем ӑна багаж уйрӑмӗнчен тухма сӗннӗ. Куншӑн спортсмен хӑйне япала вырӑнне хураҫҫӗ тесе кӳреннӗ. Самолет трапӗнчен вӑл алӑ ҫине таянса аннӑ.

Шӑв-шав ҫуратнӑ истори хыҫҫӑн аэропорта амбулифт туянма хистесе суд та йышӑну кӑларнӑ.

Чӑвашстат вӑтам ӗҫ укҫи мӗн чухлӗпе танлашнине шутланӑ. Кӑҫалхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхӗсенче ку кӑтарту 23749,3 тенкӗпе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 7,9 процент ӳснӗ.

Камсем ытларах ӗҫлесе илеҫҫӗ-ха? Пӗчӗк услама кӗмен организацисен ӗҫченӗсем ытларах шалу илеҫҫӗ. Ку 29441,6 тенкӗпе танлашать. Республикӑри хӑш районта чи пӗчӗк шалу пулни те паллӑ: Канаш районӗнче. Кӑтарту 17907,4 тенкӗпе танлашать. Шупашкар районӗнче вӑтам ӗҫ укҫи 21105,8 тенке ҫитнӗ.

Сӑмах май, прокуратура ӗҫ укҫин парӑмӗсене тӗплӗн тӗрӗслесе тӑрать. Аса илтерер: Чӑваш Енре парӑм 102 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Вӗсенчен 81 миллионӑшне панкрута тухнӑ предприятисем ӗҫченӗсене тӳлемен. Унашкал предприяти пирӗн республикӑра – 6.

Шупашкарти МТВ-центра панкрута кӑларасшӑн. Ун пек тавӑҫа шӑрҫалаканни — «Санкт-Петербург» ятлӑ лизинг компанийӗ. Чӑваш Енӗн Арбитраж судне лизинг компанийӗн тавӑҫӗ ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, ҫитсе выртнӑ.

Тулли мар яваплӑ общество регионсем хушшинчи суту-илӳпе курав центрне панкрута кӑларма ыйтать. Асӑннӑ компани МТВ-центрпа унччен те судлашнӑ. Ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Арбитраж сучӗ лизинг компанине майлӑ йышӑну кӑларса панӑ. Унпа килӗшӳллӗн, центрӑн «Санкт-Петербурга» 91,3 миллион тенкӗ укҫа тӳлемелле пулса тухнӑ. Ку шутра тӗп парӑм та, кивҫенпе усӑ курнин проценчӗ те пур. Питӗрти тата Ленинград облаҫӗнчи Арбитраж сучӗ МТВ-ценртан ҫӗр лаптӑкӗпе усӑ курнишӗн аренда укҫи тӳлеттерме тата пени шыраса илмелле йышӑну кӑларнӑ. Ку вӑл ҫак уйӑхӑн 4-мӗшӗнче пулнӑ.

Смирнов урамӗнчисем такӑр ҫулшӑн савӑнаҫҫӗ

Шупашкарти Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ районӗнче вырнаҫнӑ Смирнов урамӗнче пурӑнакансем кӗркуннепе ҫуркунне пылчӑк ҫӑрса, хӗлле юр ашса ывӑннине систерсе тӗп хуламӑран Мускав район администрацийӗнчи тӳре-шарана канӑҫсӑрлантаран мар. Юлашкинчен лешсем те йӑлӑхса ҫитнӗ, те чӑннипех те пулӑшас тенӗ: ҫынсене хайсене укҫа пухма сӗннӗ. Урамри кампар ҫуртсене кура унта чухӑн ҫынсем пурӑнмаҫҫӗ тесе пӗтӗмлетме май килет те, чӑн та, лешсем нимелле ҫул тума килӗшнӗ.

асфальтпа бетон ваккине кӳрсе килме тата сарма хулари «Дорэкс» акционерсен обществи килӗшнӗ. 650 тӑваткал метр лаптӑк ҫинчи ҫула предприяти часах сарса панӑ, асфальт вак-тӗвекне грейдерпа пусӑрӑнтарнӑ. Мускав районӗнчи тӳре-шара пӗлтернӗ тӑрӑх, Смирнов урамӗнчи ҫынсем тикӗс ҫулшӑн халӗ савӑнмаллипех савӑнаҫҫӗ.

«Культура России 2012-2018» (чӑв. Раҫҫей культури 2012–2018) федераци программинче Чӑваш Ене уйӑрма малтанласа палӑртнӑ укҫана касса илнӗ. Федералсем «кӗмӗл» хӗснӗрен Чӑваш патшалӑх филармонийӗ уйрӑмах шар курать.

«Правда ПФО» интернет-хаҫат ҫырнӑ тӑрӑх, укҫана катни республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерствин ертӳҫи Константин Яковлев ӗҫлесе ҫитерейменнипе ҫыхӑннӑ.

Мускавран пӗлтӗрех 150 миллион тенкӗ илес шанчӑк пулнӑ. Анчах культурӑшӑн яваплӑ ведомство кирлӗ хутсене вӑхӑтра хатӗрлейменнипе юсав проектне тивӗҫлӗ органсемпе ҫураҫтарайман. Ӗҫе кӑҫал ҫеҫ, 10 уйӑх иртсен, вӗҫленӗ. Анчах кая юлнине кура укҫа уйӑрас ыйту патне федералсем каярах таврӑнма шантараҫҫӗ-мӗн. Ку сӑмах тӳрре килесси пирки теприсем иккӗленеҫҫӗ.

Шупашкарта пӗр усламҫӑ банкран тухнӑ кӑна – ӑна такамсем ҫаратнӑ. Ҫынсем курнине ӗненес тӗк, арҫынна икӗ палламан ҫын пуҫӗнчен темӗнпе ҫапнӑ та аллинчи сумкине йӑтса тарнӑ.

Сумкӑра вара укҫа сахал мар пулнӑ – миллионӗ-миллионӗпех. Ку пӑтӑрмах Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 5-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 14 сехетре пулнӑ.

Вӑрӑсем ҫуртсен картишне тарса ҫухалнӑ. Кӑштахран вырӑна полици ҫитнӗ, ыйтса пӗлме пуҫланӑ. Вӑрӑсене тупас тесе полицейскисем видеокамерӑсене пӑхнӑ. Шар курнӑ арҫын услам ӗҫӗпе аппаланать.

Йытӑсем кушака ҫурса тӑкнӑ

Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре пурӑнакансем килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсем нумайланнине пӗлтереҫҫӗ. Кун пирки вӗсем халӑх сечӗсенчен пӗринче вӗҫӗмех ҫыраҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче вӗсем поселокри Карл Маркс урамӗнчи 108, 110-мӗш, Советски урамӗнчи 84, 84 К1, 86, 86 К1, 88, 90, 90 К1-мӗш номерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансене йытӑ сасси ҫывӑрма кансӗрлет тесе ҫырнӑччӗ. Кӳкеҫ поселокӗн администрацийӗн пуҫлӑхне Владимир Вершинина вӗсем йытӑсене тытма ӳкӗтлетпӗр тесех каланӑччӗ.

Паян вара кӳкеҫсем Вершинин пуҫлӑх йытӑсене ытларикунсерен тытнине ӗнентерни пирки хыпарланӑ. Ытларикун тытаҫҫӗ пулсан мӗншӗн халӗ те йытӑсем ҫынсене каҫсерен хӑйсен шавӗпе канӑҫсӑрлантараҫҫӗ тесе кӑмӑлсӑрланнӑ вӗсем.

Сӑмах май кӳкеҫсем вырӑнти хуҫасене хӗлле урамсене тасатма юр ҫуккишӗн те, урамсенче хунарсем ҫунманнишӗн те кӑмӑлсӑрланнине палӑртнӑ.

Шупашкарти «Шанхай» текен микрорайонти ҫынсене хӑйсен ҫурчӗсенчен хваттерсене куҫарасси унчченех пуҫланнӑччӗ. Иртнӗ ӗмӗрӗн ҫуррисем хыҫҫӑн, 60-70-мӗш ҫулӗсенче, ҫырма-ҫатрара туса лартнӑ бараксем вырӑнне вӑхӑт иртнӗҫемӗн теприсем илемлӗ ҫуртсемех хӑпартса лартнӑ.

Бараксем вырнаҫнӑ территорире строительство организацийӗсенчен пӗри унта нумай хваттерлӗ ҫуртсем хӑпартма пуҫларӗ. Ун хыҫҫӑн ҫынсене хваттерсене куҫарма пуҫларӗҫ. Бараксенчисене ҫӗнӗ ҫӗре куҫарса пӗтерсен нумай хваттерлӗ ҫуртсене хӑпартакан компани пушаннӑ лаптӑкра строительствӑн 2–мӗш тапхӑрне пуҫласшӑн тесе пӗлтернӗ Чӑваш Енӗн Патшалӑхӑн телекуравӗпе радио компанийӗн журналисчӗсем.

Хӑшӗсем ҫӗнӗ ҫӗре пӗрех куҫма килӗшмен. Вӗсене газ, асфальт ҫул ҫукки, урамсем хӗсӗкки, пӳртсем ҫумма-ҫумӑн вырнаҫни те урӑх ҫӗре куҫма ӳкӗте кӗртеймен. Ҫавсем строительство компанийӗ сӗнекен хваттер лаптӑкӗ пӗчӗк тесе кутӑнлашнӑ. Строительсем ҫынсене компенсаци илме те сӗнеҫҫӗ.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Ҫӗнӗ Шупашкара ҫитнӗ, анчах унта унӑн кӑмӑлне пӑсакан чылай япала тупӑннӑ. Юханшыв хӗрринчи тирпейсӗрлӗх уйрӑмах тӗлӗнтернӗ ӑна.

Михаил Васильевич спутник хулара ӗнер пулнӑ. Унти Атӑл хӗррине хӑтлӑлатма кӑҫал 14,9 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Унта брусчаткӑран тротуар, саксем, ҫутӑ, велоҫул, ливнесток пулмалла. Анчах хальлӗхе гранит чул кӑна пур. Ӑна пӗлтӗр хурса хӑварнӑ. Вӑл – пулас хӑтлӑлӑх палли. Чул 10 пин тенке яхӑн тӑрать, ӑна спонсор укҫипе лартнӑ.

Атӑл хӗррине хӑтлӑлатмалла-ха, анчах халӗ унти лару-тӑру питех савӑнтармасть: тирпейсӗр. Юханшыв хӗрринче свалкӑсем ӳссе ларнӑ. Ҫитменнине, ҫумкурӑк ашкӑрать. Ачасем вара аслисем ҫук чухнех кирлӗ хатӗр-хӗтӗрпе тивӗҫтермен пляжра шыва кӗреҫҫӗ. Михаил Игнатьев хула пуҫлӑхне Ольга Чапрасовӑна лару-тӑрӑва тӳрлетмешкӗн пӗр эрне панӑ.