Юпан 25-мӗшӗнче РФ регионминӗ 2011 ҫулхи чи хӑтлӑ ялсемпе хуласен конкурсне пӗтӗмлетнӗ. 3-5 пин ҫын пурӑнакан ялсем хушшинче пирӗн Муркаш виҫҫӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Ялсемпе хуласене пурӗ 6 категорине пайланӑ — суйланӑ чухне ял-хула тӗсне тата миҫе ҫын пурӑннине шута илнӗ. Муркаш районӗн тӗпӗ 5-мӗш категорине лекнӗ. Ҫак ушкӑнра 1-мӗш вырӑна Калуга облаҫӗнчи Хвастовичи ял тивӗҫнӗ, 2-мӗш вырӑна — Ямал-Ненец АО-ри Ханымей посёлок. 3-мӗш вырӑн Муркашпа пӗрле Калуга ҫывӑхӗнче ларакан Перемышль салана лекнӗ.
Малти вырӑн тухнӑшӑн ытти ҫӗнтерӳҫӗсем пекех Муркаш та РФ правительствинчен диплом илӗ тата укҫа-тенкӗ илме тивӗҫӗ. Ҫак ӑмӑртӑвӑн пӗтӗмӗшле хысни 100 миллион тенкӗпе танлашать пулсан Муркаша та сахал мар лекӗ.
Етӗрне районӗнче паян пӑтармах сиксе тухнаран Ми-8 вертолет анса ларнӑ. Республикӑри ИӖМ управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх вӗҫев аппаратӗнчи ҫынсем суранланман. Инкек-синкекрен сыхланас тӗлӗшне унта тӳрех Муркашпа Етӗрнери пушар хуралӗн машинисем вӗҫтернӗ, ИӖМ ӗҫченӗсем те ҫула тухнӑ. Ырра — инкек аякран иртнӗ, ларнӑ хыҫҫӑн сулахайри двигателӗн пушар датчикӗ тӗрӗс мар ӗҫленине палӑртнӑ.
Вертолет Хусантан Мускав облаҫне вӗҫнӗ — ӑна ҫак ҫула газ пӑрӑхӗсене тӗрӗслесе пыма янӑ. Унта виҫӗ пилотпа икӗ инженер вӗҫнӗ пулнӑ.
Шупашкарти «Тус» спортклубра 10-12 ҫулхи Чӑваш Ен ачисем «Ылтӑн шайбӑ» ӑмӑртӑвӗн финалне ирттерчӗҫ. Кӑҫал ял ачисем хуларисенчен уйрӑм выллярӗҫ. Республикӑн пур кӗтесӗсенчен ҫитнӗ хастар ачасем пӑр ҫинче темиҫе эрне кӗрешрӗҫ.
Вӑйлӑраххисен ушкӑнӗ часах палӑрчӗ — вӗсем Патӑрьел, Елчӗк, Муркаш, Шӑмӑрша тата Ҫӗмӗрле ҫамрӑк хоккейҫисем пулчӗҫ. Ҫӗмӗрле ачисем вара виҫҫӗмӗш вырӑна ҫӗнсе илме пултарчӗҫ. Пулас чемпионсене чунтан-чӗререн саламлатпӑр!
Муркашпа Ильинка хушшинче тимӗр шӑрантармалли кӑмака 2008 ҫулта тупнӑ. Вӑл вырӑнта кӑмака тата ытти япаласем те пулнӑ. Кӑмаки те, ытти япаласем те ҫӗр айне пулнӑ.
Япалисем япӑх мар упраннӑ. Вӗсене алла тытса ӗҫлеме те пулать. Ҫак япаласем авалхи ҫынсем тимӗрпе ӗҫлеме пӗлни пирки каласа параҫҫӗ. Атӑл хӗрринче пурӑнакан ҫынсем тимӗр шӑратма пултарнине кӑтартса параҫҫӗ. Кунта ӗҫчен те тирпейлӗ ҫинсем пурӑннӑ тесе шутлама пулать.
Муркашри стадионта ҫӑмӑл атлетсен кросӗ иртрӗ. Спортпа туслисем Валентина Егорова Олимп чемпионӗн парнисене ҫӗнсе илессишӗн тупӑшрӗҫ. Шел пулин те, спортсмен уява хӑй килеймен, ӑмӑртӑва вара тӗнчипе паллӑ Вера Соколовӑпа Нина Охотникова ҫӑмӑл атлетсем хутшӑнчӗҫ.
Муркаш районӗнче ҫак ӑмӑрту йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ, кӑҫал ӑна 20-мӗш хут ирттерчӗҫ. Хутшӑнакансен шучӗ 600 яхӑн.
Чупу кунӗ сывӑ пурнӑҫ йӗркине кӑмӑллакансене пӗрлештерчӗ. Трасса ҫинче тупӑшса вӑй виҫес шухӑшлисемсӗр пуҫне уява чылай хӑна, спортпа туслисем пухӑнннӑ. Чылайӑшӗ кунта хӑй сывӑ пурнӑҫ йӗркине суйланине кӑтартас, ыттисене те спортпа туслашма чӗнес тесе хутшӑнчӗҫ. Ҫавӑнпа старта ватти те, вӗтти те тухрӗ. Ача-пӑча садне ҫӳрекенсем ӑмӑртӑва хутшӑнса уявӑн чи ҫамрӑк спортсменӗсем пулнипе асра юлчӗҫ. Тупӑшӑва вӗсем кӑҫал пӗрремӗш хут хутшӑнчӗҫ. Ӑмӑртӑва ӑста атлетсемпе пӗрлех район администрацийӗн ӗҫченӗсем, предприятисемпе организацисен командисем те тухрӗҫ.
Вӑрнар районӗнчи Малтикас Шӗкӗр ялӗ ҫумӗнче икӗ ферма тума тытӑннӑ — вӗсенче пурӗ 1000 ӗне вырнаҫма пултарӗ. Вӗсене иккӗшне 40 ӗне харӑс сума май паракан пӳлӗм пӗрлештерсе тӑрӗ.
Хӑвӑрт ӗҫлеҫҫӗ — пӗрремӗш пайне кӑҫалах, чӳк уйӑхӗнчех туса пӗтерсе хута ярасшӑн. 2012 ҫулта пӗтӗм ӗҫе вӗҫлемелле. Хальхи вӑхӑта илес пулсан никӗсне ярса пӗтернӗ, тимӗр кӑшкарне хатӗрлеҫҫӗ. Фермӑсене туса ҫитерсенех хуҫалӑх ӑратлӑ ӗнесем туянма палӑртать.
Хуралтӑсен пӗтӗмӗшле хакӗ 177 миллион тенкӗпе танлашать.
Пӗр пин ӗне вырнаҫтарма юрӑхлӑ ҫӗнӗ фермӑсене илес пулсан — республикӑра ку виҫҫӗмӗш пулӗ. Пӗри Тӑвай районӗнче ӗҫлет, иккӗмӗшне Муркашра хӑпартаҫҫӗ. Ял хуҫалӑх министерстви шаннӑ тӑрӑх кунашкал хуҫалӑхсем республикӑра сӗт суса илессине самай пысӑклатма пултарӗҫ.
Муркашри тӗп район пульницине никӗсленӗренпе 75 ҫул ҫитрӗ. Унӑн кун-ҫулӗ 1923 ҫулхи чӳк уйӑхӗнчен пуҫланать — вӑл вӑхӑтра ӗнтӗ кунта фельдшер пункчӗ уҫӑлнӑ.
Ҫак юбилее халалласа нумай пулмасть районти культура ҫуртӗнче чаплӑ уяв иртрӗ.
Чи малтан уява пухӑннӑ ҫынсене Муркаш район пуҫлӑхӗ Юрий Александрович Иванов тата пульница тӗп тухтӑрӗ Владислав Григорьевич Данилов сӑмах тухса каларӗҫ. Тӗрлӗ вӑхӑтра тӗп тухтӑр вырӑнне йышӑннӑ Аршуткин Н.А, Ильина В.А., Куликов Н.Ф., Огурцов Г.М., Виноградов В.В. вӑл вӑхӑтри пурнӑҫпа паллаштарчӗҫ.
Уява килнӗ хӑнасене юрӑ-ташӑпа савӑнтарчӗҫ. Ача-пӑча хороографи ушкӑнӗпе «Расна» фольклор ушкӑнӗн пултарулӑхӗ уйрӑмах кӑмӑла кайрӗ. Пульница ӗҫченӗсем те хӑйсен ачисемпе пӗрле юрласа та ташласа кӑтартрӗҫ — вӗсене алӑ ҫупса саламларӗҫ.
Истори:
Муркашри тӗп район пульницин кун-ҫулӗ 1923 ҫулта уҫнӑ фельдшер пунктӗнчен пуҫланать. 1930 ҫулта ялти тухтӑр участокне йӗркеленӗ, стационар вӑл вӑхӑтра пулман. 1933 ҫулта 25 вырӑнлӑ пульница туса лартнӑ. 1950 ҫулта вырӑн шучӗ 50 ҫитнӗ — ун валли уйрӑм йывӑҫ ҫуртсем лартнӑ пулнӑ. 1960-мӗш ҫулсен пуҫламӑшӗнче пульница валли котельнӑй хатӗрленӗ, шыв кӗртнӗ.
Нумай пулмасть республикӑра чи ешӗл те чи хӑтлӑ ял-хуласене суйласа илнӗ. 2-мӗш категоринче Муркаш сали пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Ку категоринчи иккӗмӗш вырӑна Елчӗк, виҫҫӗмӗш вырӑна Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Малти Чиперуй йышӑннӑ.
Паллах, Муркаш ахальтен мар ку ята илнӗ — ялти ҫуртсем кӑна мар, предприятисемпе организаци ҫурчӗсем те ҫулран ҫул илемленсех пыраҫҫӗ. Муркаш варринче вырнаҫнӑ физкультурӑпа сывлӑха упракан центр та ӑна самай илем кӳрет!
Ытти категорисенче ҫак ял-хулапа вырӑнсем мала тухрӗҫ:
1 категори:
I. Улатӑр хули.
II. Ҫӗмӗрле хули.
III. Канаш хули.
3 категори:
I. Шупашкарти «Эверест» компани ушкӑнӗ.
II. Ҫӗнӗ Шупашкарти ГУП ЧР БОС.
III. Шӑмӑршӑ районӗн федераллӑ казначействӑн управленийӗ.
4 категори:
I. Ҫӗмӗрлери 3-мӗш вӑтам шкул.
II. Куславкка районӗнчи Елчӗк шкулӗ.
III. Етӗрне районӗнчи Кӑташ шкулӗ.
+8.3 °C