Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Николай Сергеев ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, 60 ҫул тултарнӑ.
Пулас артист 1961 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Асанкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл 1983 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ Аслӑ театр училищинчен вӗренсе тухнӑ. Ун хыҫҫӑн хӑйӗн пурнӑҫне чӑваш театрӗпе ҫыхӑнтарнӑ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Николай Сергеевӑн юбилей каҫне ирттерӗҫ. Уяв 18 сехетре пуҫланӗ.
Юбилей каҫӗн программинче – тӑванӗсен, ӗҫтешӗсен, ентешӗсен саламӗсем. А. Тарасов пьеси тӑрӑх лартнӑ «Юратӑва ҫул парӑр» спектакль пӑхса та савӑнма май килӗ. Унта юбиляр Граф сӑнарне вылять.
«Тӗрӗслӗх ҫутаттӑр Ҫеҫпӗлӗн ятне» фильм ҫинчен. 2019-2020 ҫулсенче ӳкернӗ. Ольга Авинова продюсерӗ Антонина Андреева директор, сценарисчӗпе режиссерӗ Алексей Енейкин.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗ чӑваш халӑхӗн историйӗнче ӗмӗрсене ҫырӑнса юлнӑ. Генилле ӑслӑ, ҫутӑ тӗллевлӗ, вӗри чӗреллӗ, синкер шӑпаллӑ кӗрешӳҫӗсем пирӗн халӑхӑн татах пур. Анчах ун пекки урӑх ҫук. Ҫавӑнпа ҫулӑмлӑ сӑвӑҫ сӑнарӗ кашни ҫӗнӗ ӑрӑва хӑйӗн пултарулӑхӗпе, пурнӑҫӗпе, кӗрешӗвӗпе хумхантарма пӑрахмасть.
Инҫекурӑмра тӑрӑшакан Алексей Енейкин тележурналист ахаль мар юратнӑ поэт сӑнарне суйласа илнӗ те ун ҫине хӑй куҫӗпе пӑхма шутланӑ. Шутлани пӗрре, фильм ӳкересси — тепре. Канӑҫсӑрлӑхра ҫулсем иртнӗ. Юрать ӗҫтешӗсем унпа пӗр шухӑшлӑ пулнӑ, республика ертӳлӗхӗ шанчӑклӑ тӗкӗ панӑ. Пӗр кӑмӑллӑ пулнин пайти куҫ умӗнче — халӗ хуласенче, уйрӑмах ялти шкулсенче, музейсемпе клубсенче, вулавӑшсенче, интернетра «Тӗрӗслӗх ҫутаттӑр Ҫеҫпӗлӗн ятне» чӑнлавлӑ илемлӗ (документально-художественный) фильм чарӑнмасӑр ҫаврӑнса ҫӳрет.
Паллах, Ҫеҫпӗле венгр, грузин, латыш е урӑх халӑх ҫынни чӑваш ачи пек пӑшӑрханса пӑхаймӗ.
Паян, 2021 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Чӑваш радио (ЧГТРК) кӑнтӑр хыҫҫӑн тӳрӗ эфирта «Ялти рок-н-ролл» кӑларӑм пулчӗ.
«Вӑхӑт ҫитре» кӑларӑмра Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхальте пурӑнакан рок-музыкант тата художник Ирӗк Килтеш (Валерий Краснов) ханӑра пулчӗ.
Вӑл гитара каласа виҫӗ юрӑ юрларӗ. Пӗр юрри «Ҫӑкӑр — ылтӑн пек» ятлӑ. Хӑйӗн пултарулӑхӗ, тата килти чӑваш хресчен хуҫалӑхӗнчи ӗҫ хатӗрӗсен музейӗ ҫинчен каласа пачӗ.
«Ялти рок-н-ролл» питӗ хӗрӳ, ҫав вӑхӑтрах хавхалануллӑ янрарӗ.
Передачӑна Ольга Туркай редакторпа Маргарита Кабетова диктор ӑста та тараватлӑ ертсе пычӗҫ.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче нарӑс уйӑхӗн 3-7-мӗшӗсенче Чӑваш музыкин фестивалӗ иртӗ.
Наци ӳнерӗн мероприятийӗ тӑватӑ сумлӑ спектакльтен тӑрӗ. Фестиваль нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Григорий Хирбюн «Нарспи» оперипе уҫӑлӗ. Нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Федор Васильевӑн «Шывармань» оперине лартӗҫ, 6-мӗшӗнче — Андрей Галкинӑн «Хуркайӑк ҫулӗ» балетне. Сӑмах май каласан, вӑл балета Чӑваш Енӗн искусство тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей тата Чӑваш Енри композиторсен союзӗсен пайташӗ Андрей Галкин ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Чӑваш музыкин фестивалӗ нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче гала-концертпа вӗҫленӗ.
Атӑл тӑрӑх Шупашкара хӑнасем килеҫҫӗ те: «Вот это здание с колоннами, видать, ваша филармония?», — тесе ыйтаҫҫӗ. «Ҫук ҫав», — хуравлатпӑр вырӑс чӗлхипе.
Хӗрлӗ лапамри 7-мӗш ҫуртра К.В. Иванов ячӗллӗ чӑваш драма театрӗ 1961-мӗш ҫултанпа ӗҫлет! Вӑл вырӑнтан ӑна 70-мӗш, 80-мӗш ҫулсенчех куҫармалла пулнӑ та ҫав!
Пирӗн энциклопединче театр керменӗ пирки «Хуламӑра пуҫарса яракан ҫуртӑмӑр» тесе ҫыраҫҫӗ (градообразующее)!!! Чӑннипех те, — мӗн тери мухтавлӑ-ҫке пирӗн театр!
90-мӗш ҫулсенче куҫарма майсем пурччӗ! 1994-мӗш ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 21-мӗш кунӗнче сумлӑ, илемлӗ йӑли-йӗркипеле Н.В. Федоров республикӑмӑрӑн ертӳҫи пулса тӑчӗ! (Ҫавӑн чухне Лев Пантелеймонович Кураков ҫӗнтерейменнишӗн ку таранччен те питӗ кулянатпӑр!) 1997-мӗш ҫулта Вырӑс драма театрӗ хӑйӗн ҫуртӗнчен пирӗн Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театрне Трактор тӑвакансен культурӑ керменне хӑваласа ярать тейӗпӗр! Вӑл (Трактор тӑвакансен КК) текен керменте 1997-мӗш ҫултанпа икӗ чӑваш театрӗ пӗр-пӗрне пулӑшса ӗҫленӗ пулӗччӗҫ!
Н.В. Федоров ӗҫлеме тытӑнсан, ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗш кунӗ Чӑваш Республикин патшалӑх уявӗ пулса тӑнине пӗлсессӗнех вырӑс патши Шупашкарти кӳлемӗшре «Атӑлҫи ҫӑлкуҫӗсем», кайрантарах «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» ятлӑ ҫӗршыври фольклор фестивальне ирттерме ирӗк пачӗ!
Иртнӗ эрнере Чӑваш наци вулавӑшнче «Варкӑш» литература клубӗн кӑҫалхи пӗрремӗш тӗлпулӑвӗ иртнӗ. Унта Аркадий Казановӑн «Ҫӑмас» кӗнекине сӳтсе явнӑ.
«Вӑл 2020 ҫулхи кӗркунне Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути курнӑ. Кӑларӑма «Ҫӑмас (Кушак ылханӗ)» повесть тата тӑватӑ калав кӗнӗ. Повеҫе автор Шупашкарти килсӗр кушаксене халалланӑ», — тесе пӗлтернӗ Чӑваш кӗнеки издательствинче. Литература клубне пухӑннӑ хастарсем повеҫе тӗрлӗрен йышӑннӑ май кашниех хӑйӗн шухӑшне палӑртнӑ.
«Варкӑшӑн» нарӑс уйӑхӗнчи тӗлпулӑвӗнче Анатолий Хмытӑн «Тӗлленмен тӗлӗк» кӗнекине сӳтсе явӗҫ.
Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Чӑваш Енри паллӑ тӗрӗ ӑсти Мария Симакова пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Кун пирки паян Геннадий Иванов-Орков ӳнерҫӗ Фейсбукра пӗлтернӗ.
Мария Васильевна 1934 ҫулхи раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Апашра ҫуралнӑ. Ҫичӗ класс вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн колхозра, Шупашкарти стройкӑсенче ӗҫленӗ. 1955—1959 ҫулсенче мӑшӑрӗпе Казахстанра ҫерем ватнӑ ҫӗрте тӑрӑшнӑ. Тӑван тӑрӑха таврӑнса геологи разведкинче 1965 ҫулччен тимленӗ. Унтан вӑл «Паха тӗрӗ» хапрӑка ӗҫе вырнаҫнӑ. Шӑпах ҫавӑнта ентешӗмӗр хӑйӗн Турӑ панӑ пултарулӑхне туллин кӑтартма пултарнӑ. Унран, Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ художникӗнчен, Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗнчен, РСФСР халӑх ӑстинчен, ыттисем вӗреннӗ.
Республикӑн культура отраслӗнче ӗҫлекен тата тепӗр икӗ ҫын тава тивӗҫлӗ ята тивӗҫнӗ. Аса илтерер: кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче Чӑваш Республикин культура училищин (техникумӗн) преподавательне Сергей Ерисова тата Патӑрьел районӗнчи тӗп клуб тытӑмӗн халӑх театрӗн режиссерне Луиза Леонтьевӑна «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ятсем панӑччӗ.
Эрнекун кун пек ята Куславкка районӗнчи «Культура аталанӑвӗн, вулавӑш тытӑмӗн тата архив ӗҫӗн центрӗ» автономи учрежденийӗн режиссерӗ Наталья Исаева тата Шупашкар районӗнчи Хыркассинчи ача-пӑчан ӳнер шкулӗн преподавателӗ Антонина Лукина тивӗҫнӗ.
(Геннадий Исаев художник ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнӗ май)
(«Чӑваш философийӗ. Чӑваш чунӗн философийӗ» кӗнекерен)
Г.И. Исаев (1925, раштав, 28 – 2007, чӳк, 15) философ пулнине туякансем, сӗмленекенсем, палӑртасшӑн ӑнтӑлакансем пулнӑ. Чӑваш ӳнер музейӗнче сӑрӑҫӑн куравне уҫнӑ чух (2005, раштав, 28) Александр Егоров Г.И. Исаева: «Вы великий философ», – терӗ. «Нашедший Будду» ятлӑ тӗрленчӗк пичетлерӗ (Ведомости Чувашской Республики, № 2 (98), 10–16 января 2006, с. 22). «Шалт тӗлӗнтерсе ярать: 80 ҫулхи ӑста чунӗпе иккен чӑн-чӑн… дзен-буддист» («К нашему потрясению, 80-летний мастер оказался в душе самым настоящим… дзен-буддистом»), – ҫырчӗ ӑслӑ та пултаруллӑ журналист. Атнер Петрович та хӑйӗн тӗрленчӗкне дзенпа ҫыхрӗ (Хусанкай А. Чувашский дзэн // ЛИК, 2007, № 1, с. 51–52.). «ЛИК» журналӑн ҫак номерӗнчех ман ӗҫ те кун ҫути курчӗ (Яковлев Ю. Тайновидец чувашской природы // ЛИК, 2007, № 1. с. 53–54.). Вулаканӑмӑр патне ман чӑвашла ҫырнисене ҫитерес килет: Яковлев Ю. «Кашни харпӑр хӑй ҫӗрӗ ҫинче туптӑр телей, пуянлӑх» // Хыпар, 1996, пуш, 5; «Чун вӗҫет…Чун…» (Геннадий Исаев художник Соломон патшапа тава кӗни пирки) // Ар, 2001, кӑрлач, 16, 3 (24) №; Сив ачи (Геннадий Исаев художникӑн чунӗнчи тата пултарӑвӗнчи сивлеклӗхӗн метафизикӑллӑ пӗлтерӗшӗ пирки) // Тӑван Атӑл – Ялав, 2006, 9 №, 143 – 146 с.
Кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш Енри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче республикӑра пурӑнакан халӑхсен ташшисене вӗрентмелли ӑсталӑх сехечӗн пӗрремӗш занятийӗ иртнӗ. на онлайн-мелпе йӗркеленӗ.
Чӑваш ташшипе ӑсталӑх сехетне Шупашкарти тӗп клубӑн тытӑмӗнчи «Нарспи» клубӑн «Сарпике» халӑх ташӑ ансамблӗн балетмейстерӗ Алиса Лукина ирттернӗ.
Чӑваш халӑх хореографи ӳнерӗ икӗ жанртан тӑрать: вӑйӑ (уяв картисем), maшӑ. Жанрсенче хӑйсен тӗсӗсем пур. Уяв картинче — юрӑ карти, вӑйӑ картисем, ташӑ карти тата карта вӑййисем.
«Сарпике» ансамбль «Вӑйӑра» ташша кӑтартнӑ. Коллектив ертӳҫи Алиса Лукина ташӑпа паллаштарнӑ. «Нарспи» клубӑн аккомпаниаторӗ, баянист, «ЯлАр» этно-рок ушкӑн ертӳҫи Николай Пыркин та кӑсӑклӑ самантсене уҫӑмлатнӑ.
+17.9 °C