Пирӗн республикӑра «Вӑрман лартмалли Пӗтӗм Раҫҫей кунӗ» акцие улттӑмӗш хут ирттереҫҫӗ. Ҫавна май Чӑваш Ен ҫыннисене Атӑл леш енне, йӑлӑма, йывӑҫ лартма чӗнеҫҫӗ.

Ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫуркуннехи акци вӗҫленӗ. Ӑна йӑлӑмра вӗҫлесшӗн. Сӑмах май, ку акцие Вӑрман хуҫалӑхӗн федераци агентстви пуҫарнӑ.

Акци кашни ҫулах иртет. Унта республикӑри ӗҫ тӑвакан влаҫ ҫыннисем, общество организацийӗсем, шкул ачисем, студентсем, МИХсем хастар хутшӑнаҫҫӗ. Акцирен нихӑш ҫул та пӑрӑнса юлман ҫынсем те пур. Ҫулсерен унта 500 ытла ҫын хутшӑнать.

Йывӑҫ лартма кӑмӑл пулсан сире ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ирхи 8 сехетре ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви умӗнче кӗтеҫҫӗ. Адресӗ — Ленинград урамӗ, 33-мӗш ҫурт 62-89-36 е 48-45-42 номерсемпе шӑнкӑравласа ыйтса пӗлме май пур.

Куславкка Атӑл ҫыранӗнче вырнаҫнӑ хуласенчен пӗри пулнӑ май ҫулла унти пристане теплоходсем вӗҫӗмех чарӑнаҫҫӗ. Унпа ҫула тухнисем хулапа паллашнӑ май вырӑнти хыснана кӗмӗл хӑвараҫҫӗ. Ҫавӑнпа та туристсене ҫухатасшӑн мар вырӑнтисем. Ун валли вара вӗсене пристань кирлӗ. Ӑна кашни ҫуркунне Шупашкарти юханшыв порчӗ вырнаҫтарать. Тӑкакӑн пӗр пайне порт хӑй ҫине илет, теприне — хула. Пӗлтӗр 2,6 миллионне Куславкка район хыснинчен уйӑрнӑ пулсан, кӑҫал Шупашкар юханшыв порчӗ 4,5 миллион ыйтнӑ. Ку суммӑна карапсене ҫыранпа ҫыхӑнтарни те, дебаркадер (пристане ҫапла калаҫҫӗ) та кӗрет.

Район администрацийӗн экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн, суту-илӗвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен пайӗн пуҫлӑхӗ Геннадий Пушков пӗлтернӗ тӑрӑх, район хыснинчен 2,8 миллион тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ. Ку укҫапа Шупашкар юханшыв порчӗ килӗшессипе килӗшмессине куславккасем хальлӗхе пӗлмеҫҫӗ-ха.

Ӗнер, ака уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, ирхи 8 сехет тӗлне дежурнӑй диспетчер службине шӑнкӑрав килнӗ. Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнче Атӑлта виҫӗ пулӑҫ пӑр ҫине кӗнӗ, анчах вӑл катӑлса юхма тытӑннӑ.

Ку Шупашкарти ГЭС тӗлӗнче пулнӑ. Арҫынсене иртен-ҫӳрен курнӑ. Ҫӑлавҫӑсен патруль служби вырӑна ҫийӗнчех ҫитнӗ.

Пулӑҫсене пӑр катӑкӗ ҫыранран 300 метр аякка илсе кайнӑ. Пӗрне, шӑнса кайнӑскере, ҫыран хӗррине эвакуациленӗ. Иккӗшӗ пулӑшу кирлӗ маррине пӗлтернӗ. Вӗсен хӑйсен резина кимӗ пулнӑ-мӗн. Анчах хӑйсен ҫӑлав жилечӗ пулман.

Телее, лару-тӑру лайӑххипе вӗҫленнӗ. Экстремалсем ҫыран хӗррине 8 сехет те 50 минутра тухнӑ.

Ака уйӑхӗн 2-мӗшӗнче МЧС ӗҫченӗсем Атӑлта путакан икӗ ҫынна ҫӑлнӑ. Ҫамрӑксем утнӑ чухне пӑр катӑлнӑ.

26-рискер юлташӗпе Атӑлӑн сулахай енне пӑр урлӑ кайма шухӑшланӑ. Кун пек вӑхӑта перекетлес тенӗ вӗсем. Анчах ҫыран хӗррине 1 ҫухрӑм ҫеҫ ҫитеймен — пӑр катӑлнӑ та вӗсем шыва чӑмнӑ.

Телее, ҫав вӑхӑтра Атӑл хӗрринче МЧС ӗҫченӗсем дежурствӑра пулнӑ. Республикӑри ҫӑлавпа шырав службин ҫӑлавҫи Марина Петрунина бинокльпе пӑхсан пӑр айне кайнӑ ҫынсен кӗлеткине курнӑ та пулӑшу чӗннӗ.

Арҫынсене шывран кӑларсан вӗсем ӳсӗр пулни палӑрнӑ. Васкавлӑ медпулӑшу киличчен вӗсене пӗрремӗш пулӑшу панӑ. Пӗрне пульницӑна илсе ҫитернӗ. Тепри кайма хирӗҫленӗ.

Сӑмах май, МЧС ӗҫченӗсем ҫак кунсенче рейдсене тухса ҫӳренӗ. Акан 1-мӗшӗнче ҫӑлавҫӑсем Атӑл ҫинчи 20 пулӑҫ-экстремала асӑрханӑ.

«Берег Волги на Неве» (чӑв. Нева хӗрринчи Атӑл ҫыранӗсем). Ҫакӑн ятлӑ курав Питӗрте уҫӑлнӑ. Вӑл нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Унта Мускавпа Питӗр хулинчи художниксен ӗҫӗсем кӑна мар, Атӑлҫи федераци округӗнчи регионсенчи ӳнер ӑстисен пултарулӑхӗпе паллаштараҫҫӗ.

Курав, тепӗр майлӑ каласан, Питӗрти ӳнер академийӗнче ӑс пухса тата унта пултарулӑха туптаса Атӑл ҫыранӗн хӗррине, тӑван тӑрӑха, каялла таврӑннӑ ӳнерҫӗсене пӗрлештернӗ.

Куравра РФ халӑх художникӗн Ревель Федоровӑн, РФ тава тивӗҫлӗ художникӗсен Виктор Бритвинӑн, Александр Федосеевӑн, Владимир Нагорновӑн, Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ художникӗн, Раҫҫейӗн художниксен союзӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗн ертӳҫин Андрей Анохинӑн, Чӑваш енӗн тава тивӗҫлӗ художникӗн Константин Долгашевӑн тата ыттисен ӗҫӗсем вырӑн тупнӑ.

Раштав уявӗнче Атӑл хӗрринче, Шупашкарта, пӑтӑрмах пулнӑ. 39 ҫулти арҫын, «моржсен» клубне ҫӳрекенскер, шывра чӑмпӑлтатма килнӗ.

Анчах арҫын чӑмнӑ та каялла ишсе тухайман. Кун хыҫҫӑн ҫӑлавҫӑсем шырав ирттернӗ. Паян 10 сехет ҫурӑра арҫыннӑн виллине шывран кӑларнӑ. Унӑн кӗлетки ҫинче суран йӗрӗ палӑрман.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын шыва чӑмнӑ та каялла ишсе тухмашкӑн вакка тупайман. Ҫавӑнпа вӑл шывпа чыхӑнса вилнӗ.

Халӗ ку ӗҫе тӗпчеҫҫӗ. Арҫын мӗншӗн вилнине палӑртмашкӑн судпа медицина экспертизи тӑвӗҫ. Унпа килӗшӳллӗн пӗтӗмлетӳ тӑвӗҫ.

Ҫанталӑк ӑшӑ, пӑр ҫирӗп мар. Анчах пулӑҫсем кунран хӑрамаҫҫӗ. Нумаях пулмасть, Следстви комитечӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Атӑл ҫинче пӗр арҫын пӑр айне кайса вилнӗ.

Ку раштав уйӑхӗн 23-мӗшӗнче ирхи 8 сехетре пулнӑ. 39 ҫулти арҫын Заовражнӑй поселокӗ ҫывӑхӗнче пулӑ тытнӑ. Вӑл ҫыранран 65 метр аяккарах ларнӑ. Кӗтмен ҫӗртен ури айӗнче пӑр катӑлнӑ.

Ытти пулӑҫ унран ытла аякра пулнӑ ҫав, пулӑшса ӗлкӗреймен. Пулӑҫ ӳтне водолазсем кӑларнӑ. Халӗ кун тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Халӗ судпа медицина экспертизи ирттерме палӑртнӑ.

Шупашкарта ҫынсем тӗлӗнмелле чӗрчун асӑрханӑ. Ара, унашкаллине кашни кунах кураймастӑн вӗт.

Пӑши Королев академик урамӗнче ҫул хӗрринчех выртнӑ. Иртен-ҫӳрене асӑрхаман та тейӗн вӑл.

Альберт Ластухин зоолог каланӑ тӑрӑх, пӑши Атӑл урлӑ ишсе каҫсан канмашкӑн выртма пултарнӑ. Чӗрчун никамран та тарман, лӑпкӑн выртнӑ. Вӑл хулара мӗн ҫухатни иртен-ҫӳрене кӑсӑклантарнӑ.

Альберт Ластухин шухӑшӗпе, пӑши кӗтӳрен юлма пултарнӑ. Тен, вӑл Атӑл урлӑ ишсе каҫсан выртнӑ. Е юханшыв урлӑ каҫма хатӗрленсе вӑй пухмашкӑн выртнӑ. «Халӗ пӑши мӑйракине пӑрахнӑ, ҫавӑнпа ҫынсемшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратмасть. Чи кирли — ӑна хӑратмалла мар. Тӗслӗхрен, патакпа тытма юрамасть. Ӑна ҫитермелле мар, вӑл йывӑҫ турачӗсемпе тӑранса пурӑнать», — тенӗ зоолог. Специалист палӑртнӑ тӑрӑх, пӑши вӑрмана хӑйех тухӗ. Вӑл урапа айне ан лектӗр ҫеҫ.

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарта пӗртен пӗр «Атӑл» кинотеатр хупӑнсан ҫынсем пӑшӑрханса ӳкнӗччӗ. Ара, кино курма ӑҫта ҫӳремелле? Шупашкара ҫӳреме меллех мар.

Халӗ Ҫӗнӗ Шупашкарта ырӑ хыпар сарӑлнӑ. Кӗҫех «Атӑл» кинотеатр ӗҫлесе каймалла-мӗн. Унӑн алӑкӗсем кӗҫех уҫӑлӗҫ. Ҫур ҫул хушшинче унта кино кӑтартма тытӑнӗҫ.

Хула администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кун тӗлӗшпе аукцион ирттернӗ. Унта «Атӑл» кинотеатра тара илекене палӑртнӑ. Пӗтӗмпе аукциона виҫӗ арендатор хутшӑннӑ.

Малтанах 900 пин тенкӗ палӑртнӑ. Аукцион 1260 000 тенкӗ ҫинче чарӑннӑ. Унта ҫӗнтернӗ арендатора кинотеатра уҫмашкӑн срок панӑ: ҫур ҫултан кая мар.

Чӑваш Енре пӗр санатори тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна Шупашкарти шыв управне вараланӑшӑн явап тыттарасшӑн. Кун пирки ЧР прокуратурин сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Прокуратура тӗрӗслевӗ палӑртнӑ тӑрӑх, «Чӑваш Ен санаторийӗ» Атӑла сиенлӗ япаласемпе вараласран сыхланман.

2015 ҫулта санатори Шупашкарти шыв управне сиенлӗ япаласем кӑларнӑ. Вӑл йышра аммоний, нитрит-анион, фосфатсем пулнӑ. Ҫавна май «Чӑваш Ен санаторийӗ» акционерлӑ уҫӑ общество тӗлӗшпе административлӑ йӗркене пӑснӑ тесе ӗҫ пуҫарнӑ. Директор тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ. Унӑн ҫак ҫитменлӗхе пӗтерме тивӗ.