Кашни ҫын телей курма ҫуралнине, эпир пурте хамӑр турӑ суйласа илнӗ ырӑ та ӑслӑ халӑхӑмӑр ачисем пулнине асра тытса, тӑван халӑха упраса унӑн ятне-сумне мухтава кӑларасси пирӗн кашнин таса тивӗҫӗ пулнине аса илтерсе, хаклӑ ентешӗмсем, эпӗ сире хам шухӑша палӑртса ҫапла чӗнсе калас тетӗпӗ

Тӑван халӑх пулмасан эпир те пулас ҫукчӗ. Вӑл пирӗншӗн анне те, атте те. Халӑхшӑн ырӑ ӗҫ тума тытӑнасси икӗ чӑваш юратӑвӗнчен пуҫланать. Ҫав юрату пире ашшӗ-амӑшӗн, несӗлсен ӗҫне малалла тӑсакан ӑрӑва тата хамӑр хушӑри туслӑха, пӗрлӗхе парнелет. Кӗскен каласан, пирӗн ҫӑлӑнӑҫпа малашлӑх - икӗ чӑваш юратӑвӗнче. Чӑвашшӑн чӑвашах шанчӑклӑ.

Телейлӗ ҫын пуласси хӑвӑртан килет; ыттисене ӳпкелешес йӑлана пӑрахӑр; иртнипе мар, хальхи вӑхӑтпа харӑс утса ҫӗнӗ тӗллевсем лартӑр; ӗҫе тӗплӗ туса тулӑх пурнакан ӑнӑҫлӑ ҫын пулма тӑрӑшӑр; шухӑш-кӑмӑл ирӗклӗхне, чун ҫирӗплӗхне упрӑр; чыс-хисеп вараланасран сыхланӑр.

Ҫӗр-Аннерен ан пӑрӑнӑр. Пирӗн Улӑп-паттӑр та хӑйӗн вӑй-хӑватне ҫавӑнтан илсе тӑнӑ. Ҫӗр сӗткенӗпе ҫӑвӑнса чӑвашсем ҫутҫанталӑк йӗркине лайӑх пӗлекен халӑх пулса тӑнӑ. Хулара пурӑнма тытӑнсан та ҫӗртен ан сивӗнӗр, ҫынпа ҫутҫанталӑк хушшинчи ҫыхӑнӑва тӗрӗс тытса пырӑр.

Хӑвӑршӑн ӗҫлеме тата тунӑ пурлӑхпа ыттисемпе пайлашма хӑнӑхӑр. Параканӑн хутшӑнса пырӗ. Хӑв ҫинчен кахал, чухӑн, хыткукар тенине илтмелле ан пултӑр. Ҫула лайӑххи, ҫӗнкурӑмли кӑна уҫса пырать. Ӑста специалист пулма тӑрӑшӑр. Чӑннипе, ҫын хӑйне ӗҫре тупать. Пур ӗҫ те малтанхи утӑмран, пӗчӗкрен пуҫланать. Пысӑк ӗҫе пӗчӗк ӗҫ ачи тесен те юрать.

Сывлӑха хавшатакан япӑх йӑларан сыхланӑр, уяври евӗрлӗ ним усӑсӑр пурнӑҫ илӗртӗвӗнчен пӑрӑнӑр. Пур ҫӗрте те виҫелӗх пултӑр. Виҫерен иртсен куляну ҫитсе те тӑрӗ. Ҫын хӑй пурнӑҫне хӑй кӗскетет.

Пӗр кун пурнӑҫӗ те паха ҫитӗнӳ шутланать. Ӑна лайӑх тишкерсе пӑхсан, малашлӑх вӑрлӑхӗ те курӑнса кайӗ. Ыранхи кун паян пуҫланать.

Тӑвансемпе ытти ҫывӑх ҫынсен умӗнчи тивӗҫе ан манӑр. Сана Ҫын пулма ҫавсем пулӑшса пынӑ. Эсӗ хӑв ҫеҫ мар, санра ыттисем те пур. Сан ҫитӗнӳ те пӗтӗмпех хӑвӑн мар, пӗрле тунӑ ӗҫ.

Ҫемье чысне упрӑр, йӑх историне тӗпчӗр, вара тин кампа е мӗнпе мӑнаҫланмалли тупӑнӗ; вӑйлӑ ӑрӑва тӑсаканӗ хӑв пулнине лайӑхрах туйса илӗн. Ҫемье правине хӳтӗлӗр. Килти телей канӑҫсӑр шухӑш-кӑмӑла, ӗҫри йывӑрлӑха ҫӗнсе илме пулӑшса пырӗ.

Халӑхӑмӑр пирӗн пур енӗпе те пултаруллӑ. Иртнӗ тапхӑрти пысӑк йывӑрлӑхсене пӑхмасӑр сыхланса юлнӑ, хӑй чысне, пархатарлӑхне ӳкме паман, чӑваш чунне ӑшӑтакан культурине пуянлатса пынӑ. Ҫак культурӑн никӗсӗ — тӑван чӗлхе. Ӑна упрӑр. Пултаруллӑ ачасене искусство ҫулӗ ҫине тӑма пулӑшӑр. Хамӑр илеме, искусствӑна ыттисене кӑтартса туссен йышне ӳстерсе пырӑр. Илем те пире майлӑ ӗҫлетӗр.

Ялшӑн шкул пурри паха. Ӑна асаттесем ачисен пуласлӑхӗ ҫинчен шухӑшласа уҫнӑ, вӗсем ҫутта тухса пур енлӗ аталаннӑ ҫын пулччӑр тесе тӑрӑшнӑ. Хӑвӑр пӗлӗве ӳстерсе пырӑр, вулама ан пӑрахӑр. Ҫивӗч ӑс-тӑн, таса сипет ватлӑх илемӗ пулччӑр.

Тӑван халӑх пирки нихӑҫан та, ниҫта та япӑх ан шухӑшлӑр, ан калаҫӑр. Халӑх яланах таса та аслӑ. Вӑл пулмасан Чӑваш Республики те пулас ҫукчӗ. Автономи — халӑхӑн политикӑри пысӑк ҫитӗнӗвӗ. Уншӑн сыхӑ тӑмалла. Тӗнчери чылай халӑх паян та автономишӗн кӗрешет, ҫапӑҫать те. Республика пурри пире чӑннипех пысӑк усӑ кӳчӗ. Раҫҫейри лару-тӑру кӑна пӑтӑрмахсӑр пултӑрччӗ.

Чӑваш хӑй ӗҫӗпе пурӑнма хӑнӑхнӑ. Ытти халӑх аллинчи ҫӑкӑра туртса илес йӑла ҫук унӑн. Шел, ӗҫченлӗхӗ паян республикӑна сахал тивет, унпа ытларах урӑх ҫӗрте усӑ кураҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра производствӑна лайӑх йӗркелесе тытса пыракан ертӳҫӗсем, малкурӑмлӑ пуҫлӑхсем, чӑн-чӑн патриотсем ҫителӗксӗрри питӗ пӑшӑрхантарать. Вӗсене пирӗн хамӑрӑн пӑхса ҫитӗнтермелле, пулӑшмалла, суйламалла, халӑх умӗнчи тивӗҫӗ пирки аса илтерсех тӑмалла.

Наци сӑпки — чӑваш ялӗ, ҫавна упрасчӗ. Ял ҫынни валли ӗҫ вырӑнӗ йӗркелесе республикӑна пур енӗпе те килӗшӳллӗ аталанса пыракан илемлӗ вырӑн туса хурасчӗ. Ӑна курсан, инҫетре пурӑнакан кашни йӑхташ чӗринче мӑнаҫлӑх туйӑмӗ ҫуралтӑр.

Чӑвашсем эпир — Раҫҫей ҫыннисем. Унти тӗрлӗ халӑхӑн туслӑ ҫемйинче пурӑнатпӑр. Раҫҫей — пирӗн тӑван кил. Ҫӗршыва хӳтӗлесе пуҫне хунӑ асаттесен вилтӑприйӗсем те кунтах. Ҫакӑн ҫинчен ҫамрӑксене тӗплӗн каласа парассине асра тытар. Чӑваш халӑхӗн мухтавлӑ ывӑлӗ, Совет Союзӗн Геройӗ ята икӗ хутчен тивӗҫнӗ А.Г. Николаев космонавт вӗсемшӗн хастарлӑхпа ҫынлӑх идеалӗ пулса тӑтӑр. Ӗҫре, спортра, искусствӑра ҫитӗнӳ туса чӑваш ятне тӗнче шайне ҫӗкленӗ йӑхташсемпе мухтанар, вӗсенчен тӗслӗх илер.

Тавӑру ҫулӗ ҫине ан тӑрӑр. Кӗвӗҫ чунсемпе кӗрешсе вӑхӑта сая ан ярӑр. Ӗҫри, пурнӑҫри ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ ҫитӗнӳсем тавлашу сӑмахӗнчен ҫӗр хут вӑйлӑрах.

Обществӑри хастарлӑха ан чакарӑр, хӑвӑр правасемпе ирӗклӗхшӗн ҫирӗп тӑрӑр. Шӑпа таҫта илсе ҫитерсен те йӑхташсене шырӑр, пӗр-пӗрне пулӑшса ӗҫри, пурнӑҫри кӑлтӑксене сирсе пырӑр; наци пӗрлӗхӗсене йӗркелесе чӑмӑртанӑр; вырӑнти влаҫпа килӗштерсе ӗҫлӗр, ертӳҫӗ, депутат е командир пулма сӗнсен, иккӗленсе ан тӑрӑр. Эпир йӗркеллӗ те шанчӑклӑ ҫын пулнине пур ҫӗрте те пӗлеҫҫӗ, — ҫакна пурнӑҫ хӑй кӑтартса панӑ.

Паянхи политикӑпа тӗн йӗркине тытса пымалли тӗп мелсенчен пӗри - ҫынна хӑратса пӑхӑнтарасси. Суйса хӑратасси те йӑлана кӗнӗ. Ҫак туйӑм хыҫҫӑн ан кайӑр. Хӑвна шан. Пултарулӑхна ӗҫпе кӑтартса вӑйланса пыр. Сӑвӑҫ калашле: «Ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере вӑйли ҫук та этемрен». Асра тытӑр: ҫынна Ҫын кӑна пулӑшма пултарать.

Шупашкарӑн туртӑм вӑйӗ ҫултан-ҫул ӳссе пырать. Мӗншӗн тесен ӑна пӗтӗм чӑваш хӑйӗн тӗп хули тесе йышӑнать. Ӑна чӑвашлӑх сӑнӗ кӗртес енӗпе ӗҫлемелли нумай-ха. Вӑл ытти хуласенчен шӑпах ҫак енӗпе уйрӑлса тӑтӑр. Республикӑпа хула ертӳҫисенчен Шупашкар сӑнарӗ пирки ҫирӗп ыйтмалла. Вӑл ахаль хула маррине пирӗн пурин те ӑнланмалла.

Сире тӑван-хурӑнташ вырӑнне хурса чӗнсе каланӑ май, тепӗр ӗмӗтӗме пӗлтерем. Манӑн эсир кашнийӗ халӑхӑн шанчӑклӑ ывӑл-хӗрӗ пулнине курас килет. Хӑвӑра мӗнле тыткаланине кура, чӗлхе культурине асӑрхаса ытти халӑх ҫыннисем, республика хӑнисем пӗтӗм чӑваш пирки пӗтӗмлетӳ тӑваҫҫӗ. Чӑн-чӑн патриотсем пулар! Халӑхӑн ырӑ та ҫутӑ сӑнарне кӑтартса хамӑр ҫӗкленсе пыратпӑр, аслӑ ӑрӑва сума суса хамӑрӑн лӑпкӑ та тивӗҫлӗ ватлӑха хатӗрлетпӗр. Пурнӑҫа юратӑр! Вара вӑл сирӗншӗн кашниншӗн савӑнӑҫпа телей ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрӗ.

Ҫапла пултӑр!

Пурне те ырлӑх тата хальхи пек

ҫивӗч ӑс-тӑнпах нумай ҫул пурӑнма

ҫирӗп сывлӑх сунса —

Анатолий Кибеч.

5.05.2020 ҫ.

#ваттисем, #культура, #чӑвашсем, #чӑвашлӑх