Ҫӳҫ касни.

Ҫакӑн пек каларӑш пур: Мускавран ҫӳҫ касма хушсан, Шупашкарта пуҫ каснӑ, тет.

Чӑннипе мана хама ку каларӑш пит килӗшсех те каймасть.

Анчах та акӑ В.В.Путин Йошкар-Ола хулинче мӗн каланине тӑнларӑмӑр.

Унӑн сӑмахӗсем:

Заставлять человека учить язык, который для него родным не является, так же недопустимо,

 

<Куҫару: Ҫынна тӑван мар чӗлхене ирӗксӗр вӗрентме ҫавӑн пекех юрамасть...>

Куратӑр-и? Тӑван МАР чӗлхе пирки сӑмах пырать. Тӑван чӗлхе пирки мар!

Тепӗр хут калатӑп: В.В.Путин пуплерӗшӗнче тӑван мар чӗлхе пирки сӑмах пырать.

Вырӑнти тиексем мӗн хӑтланма пуҫланӑ-ха? Эппин, курса тӗлӗнер ҫавна!

Енчен те В.В.Путин "неродной" текен чӗлхене вӗрентни пирки каланӑ пулсан, илсе кӑтартнӑ хут ҫинче "родной" пирки сӑмах пырать.

Тӗрӗссипе каласан, "родной язык", "неродной язык" текен ӑнлавсем уҫӑмлӑ япаласем мар.

Акӑ мӗн тет В.А.Тишков этнолог:

Международных стандартов выяснения языковой ситуации и этнической идентификации населения в ходе всеобщих переписей населения не существует.

 

<Куҫару: Пӗтӗмӗшле ҫырсатухусем вӑхӑтӗнче чӗлхе лару-тӑрӑвне палӑртас тата этнос тӗлӗшпе идентификацилес тӗлӗшпе тӗнчери стандартсем ҫук>

Н.Б.Вахтин тата Е.В.Головко:

"Родной язык" не является точным социолингвистическим понятием; и проблемы, порождаемые использованием этого термина, оказываются более серьёзными, чем выгоды от его применения.

 

<Куҫару: "Тӑван чӗлхе" тени социолингвистикӑлла чат тӗрӗс ӑнлав мар; ӑна усӑ курнипе сиксе тухакан проблемӑсем пайта кӳнинчен чылайрах йывӑрлӑхсем кӑларса тӑратаҫҫӗ>

Вырӑсла Википедире ку ыйтупа ак ҫапла ҫырнӑ.

Родной язык — одно из важнейших понятий социолингвистики и этнологии, которое в настоящее время приобрело междисциплинарный статус[1]. Как и многие другие «естественные» понятия, представление о «родном языке» в науке формализуется по-разному, в зависимости от того, какой признак прототипического «родного языка» выдвигается на передний план. Среди критериев, определяющих язык как «родной», обычно называют:

1) порядок и тип усвоения (родной язык обычно первый и усвоенный естественным путём, без специального обучения, от родителей-носителей языка),

2) качество усвоения, родной язык тот - на котором индивид осуществляет мыслительную деятельность (родной язык обычно лучший язык индивида),

3) широту употребления (родной язык самый употребляемый),

4) наличие или отсутствие внутренней эмоциональной связи с языком (родной язык определяется как внутренне самый близкий, на нём лучше воспринимается поэзия и прочее),

5) внешнюю идентификацию (как другие определяют родной язык индивида)[2][3][4].

 

<Куҫару: Тӑван чӗлхе — социолингвистикӑри тата этнологири чи паллӑ ӑнлавсенчен пӗри, —

халӗ вӑл дисциплинӑсем хушшинчи ӑнлав пулса тӑчӗ.

"Кулленхи пурнӑҫри" ытти ӑнлавсем пекех,

ӑслав чӗлхи ҫине куҫарнӑ чух ку ӑнлава тӗрлӗ майсемпе формализацилеме пулать, — мӗнле паларӑма мала кӑларса тӑратнине кура. Чӗлхе "тӑваннине" кӑтартакан критерисем хушшинче чылай чухне ҫаксене асӑнаҫҫӗ:

1)чӗлхене ӑша хывнин йӗркине е меслетне (тӑван чӗлхене пуринчен малтан тата никам ятарласа пулашмасӑр килйышра алла илни)

2)ӑша хывнин пахалӑхӗ (мӗнле чӗлхепе шухӑшлав ӗҫлевӗ пулса пыни, тата хӑшне пуринчен лайӑх пӗлни)

3)усӑ курассин анлӑлӑхӗ (тӑван чӗлхене пуринчен ытларах усӑ курни)

4)чӗлхепе эмоцилле ҫыхӑну пуррипе ҫукки (тӑван чӗлхе — чи ҫывӑххи)

5)тулашран идентификацилени (ытти ҫынсем палӑртни)>

Ҫыннӑн "тӑван чӗлхе" текенни темиҫе те пулма пултарать иккен. Ҫӳлерех асӑннӑ В.А.Тишков акӑ мӗн тет:

Мы говорим: родной язык, но с точки зрения науки у современного человека может быть два родных языка, не обязательно один.

 

<Куҫару: Эпир калатпӑр: тӑван чӗлхе, анчах ӑслав тӗлӗшӗнчен паянхи ҫыннӑн икӗ тӑван чӗлхе те пулма пултарать, пӗрре ҫеҫ мар.>

Иккӗ пулма пултарсан вара виҫҫӗ те, тваттӑ та, пиллӗк те.... вуннӑ та пулма пултарать! Вӑт ҫавнашкал логика.

Кам-ха вӑл В.А.Тишков? Кремль патне питӗ ҫывӑх тӑракан этнолог! 1992-мӗш ҫулта пысӑк вырӑн йышӑнса Кремльте хӑйӗнче те пулса курнӑ. 1989-2015-мӗш ҫулсенче Раҫҫей Ӑслав Академийӗн (РАН) этнологи тата антропологи институтне ертсе пынӑ.

Мораль кунта ҫакӑн пек. Тӑван мар чӗлхе-и? А мӗн япала вӑл? Ҫавна эсӗр хӑвӑр та пӗлместӗр! Ҫыннӑн темиҫе тӑван чӗлхе пулсан, ҫавсенчен пӗри мӗншӗн чӑваш чӗлхи пулма пултараймасть? Эп, сӑмахран, тӗнчери мӗнпур чӗлхене "тӑван" тесе шутлатӑп. Ыттисен мӗншӗн апла пулмалла мар (вырӑсла Википедири статьяран илнӗ татӑкри юлашки, пиллӗкмӗш, пункта пӑхӑр)? Апла-и, капла-и, уйрӑм ҫыншӑн мӗнле чӗлхесем тӑван иккенне палӑртакан прибор халлӗхе шутласа кӑларайман-ха.

Асӑннӑ ыйтупа вырӑсла ҫыракансем пулчӗҫ, эпӗ тата ҫавна чӑвашла ҫырса пӑхас терӗм.

#чӑваш чӗлхи, #политика, #Раҫҫейре, #вӗренӳ