Йыхрав хучӗ

XVII ӗмӗрти Степан Разин утаман ертсе пынӑ хресченсен вӑрҫинче феодалсене хирӗҫ кӗрешме ҫӗкленнӗ халӑхӑн ҫар пуҫӗсенчен пӗри — хӑюллӑ чӑваш Искей Пайтулӗ пулнӑ.

Тӗрӗссипе: халӑх хӑй суйланӑ ҫавӑн пек пултаруллӑ ҫынсене. Авалхи хресчен ывӑлӗ Пайтул хӑйӗн ытларах чӑвашсенчен тӑракан пысӑк полкӗпе патша ҫарӗсемпе вирлӗн ҫапӑҫнӑ, ҫав шутра чӑваш ҫӗршывне пусмӑртан хӑтарас ҫӗрте чапа тухнӑ. Анчах та 1671 ҫул пуҫламӑшӗнче, Мӑн Ҫавал шывӗ Атӑла юхса кӗнӗ вырӑнта, тан мар ҫапӑҫура пуҫне хунӑ. Ӑна хальхи Шупашкар районне кӗрекен Шӑмӑш ял тӑрӑхне кӗрекен Чиканкасси ҫывӑхӗнчи сӑртра пытарнӑ. Халӗ вӑл Ҫӗнӗ Шупашкар хулипе пӗрлешнӗ. Ҫапла вара Пайтул Искеев полковник халӑх паттӑрӗ пулса юлнӑ. Ҫак историлле пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулӑм.

Эпир, Красноармейски районӗнче пурӑнакансем, Пайтул ячӗпе пуринчен те ытларах мухтанма пултаратпӑр. Мӗншӗн тесен — вӑл пирӗн ентеш пулнӑ: Карай ял тӑрӑхӗнчи Сурӑмхӗрри ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Кӑҫал Пайтул Искеев вилнӗренпе 340 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна май карайсем хӑйсен легендӑллӑ геройне асӑнса, унӑн тӑван ялӗнче хӑйне евӗрлӗ уяв ирттерме палӑртрӗҫ. Вӑл утӑн 30-мӗшӗнче пулмалла. Ку тӗлӗшпе ятарлӑ хатӗрленӳ-йӗркелӳ комитетне 11 ҫынран ҫирӗплетнӗ. Комитета ертсе пыма районти историпе краеведени халӑх музейӗн директорне В.С. Серафимова шаннӑ. Утӑн 6-мӗшӗнче комитетӑн пӗрремӗш ларӑвне ирттерчӗҫ. Кунти йыша чи малтанах Сурӑмхӗрри ялӗнчи активистсене, вӗрентӳпе культура ӗҫченӗсене, районти тата Шупашкарти хамӑр ентешсене — литературӑпа искусство ҫыннисене кӗртнӗ.

Йӗркелӳ комитечӗн пӗр ушкӑнӗ ҫав кунах Сурӑмхӗррине ҫитсе, уяв ирттермелли вырӑна, Пайтула ӗмӗр-ӗмӗр асӑнса пурӑнма палӑк-юпа лартмалли лаптӑка пахаласа суйласа илчӗ. Уява халӑх ял варрипе юхакан Кушлав шывӗ хӗрринчи хитре лапама пухӑнать. Палӑк-юпа вара ял сачӗ ҫумӗнче, асфальтлӑ ҫулсем хӗресленнӗ тӗлте — пурне те курӑнмалли вырӑнта лартмалла.

Апла пулсан, уявччен юлнӑ вӑхӑтпа туллин усӑ курса, хамӑрӑн чаплӑран та чаплӑ полководеца тата аслӑ поэт-юрӑҫа чыслӑн сума сума пурте кар хутшӑнар.

Хаклӑ тӑванӑмӑрсем! Сире хамӑр ентешӗн — чӑвашсен авалхи чаплӑ ҫар пуҫӗн тата поэчӗн Искей Пайтулӗн асӑну уявӗнче унӑн ҫуралнӑ ялӗнче Красноармейски районӗнчи Сурӑмхӗрри Карай ялӗнче 2011 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче хапӑл туса кӗтетпӗр. Уяв 10 сехетре пуҫланать.

#Красноармейски районӗ, #Сурӑмхӗрри, #Карай ял тӑрӑхӗ, #Шупашкар районӗ, #Шӑмӑш ял тӑрӑхӗ, #Чиканкасси, #Ҫӗнӗ Шупашкар