Электронлă вулавăш

— Хаклă ял-йышăм! Мĕн тери телей иккен вăл туслă çемьере пурăнма. Тавтапуç сире, ял-йышăм, мана çавăн пек телей тупма пулăшнăшăн.

Акă ферма хĕрĕсем алă çупса ячĕç, вĕсем хыççăн ыттисем те хутшăнчĕç. Темиçе уйăх каялла çеç çак залра Варвари çине çынсем йĕрĕнсе те тарăхса пăхса ларатчĕç пулсан, паянхи Варварие алă çупса хисеплерĕç.

Варвари хыççăн Зойăн, Ванюкăн, Тамарăн ячĕсене асăнчĕç.

Ленăна та сĕтел умне чĕнчĕç. Куна кĕтмен Лена тăруках именсе кайрĕ, унăн чĕри хыттăн сиксе тапма пуçларĕ.

— Яланах çакăн пек тӳрĕ кăмăллă, хастар пул. Çамрăккисемшĕн те, ваттисемшĕн те лайăх тĕслĕх пул, — терĕ Ефим Егорович, хĕрача аллине чăмăртаса.

— Тавтапуç…

Хĕп-хĕрлĕ хĕрелсе кайнă Лена тăрăшсах алă çупакансем çине именчĕклĕн пăхса илчĕ те хăйĕн вырăнне пырса ларчĕ.

— Парне илнĕ ятпа саламлатăп сана, Лена. — Гальăпа юнашар Ираида Васильевна ларать.

— Ой, Ираида Васильевна…

— Тс-с, — пӳрнине тути патне илсе пычĕ тухтăр, — кайран, Лена, унсăрăн кӳршĕсене чăрмантаратпăр.

Вăл халĕ кăна çитнĕ пулас, çырă çӳçĕ çинче ирĕлнĕ юр тумламĕсем йăлтăртатаççĕ.

Председатель тата нумай-нумай çыннăн ятне ырăпа асăнчĕ, парнесем пачĕ.

Юлашкинчен Ефим Егорович ял-йышсене ырлăх-сывлăх сунчĕ, Çĕнĕ çулта тата пысăкрах çитĕнӳсем тума сĕнчĕ.

Вуникĕ сехет çитиччен кăшт маларах председатель халăха шăпланма ыйтрĕ.

— Юлташсем! Çĕнĕ çул çывхарса çитет, чăрăша «чĕртме» вăхăт мар-ши?

— Вăхăт, вăхăт, — харăссăн кăшкăрчĕç çынсем, хăйсем çавăнтах вырăнĕсенчен çĕкленсе пысăк зала кĕме хатĕрленчĕç.

Çамрăксемпе темĕн çинчен пăшăлтатса илнĕ комсомол секретарĕ, хуп-хура çӳçлĕ пĕчĕкрех каччă, халăх умне тухса тăчĕ.

— Тархасшăн, юлташсем, пысăк зала сире хисеплесе чĕнетпĕр.

Çавăнтах пысăк зал алăкĕ уçăлса кайрĕ. Пальтовĕсене хывса çакнă çынсем пĕрин хыççăн тепри зала кĕме пуçларĕç. Малтанах хатĕрлесе хунă магнитофон илемлĕ кĕвĕ шăрантарса ячĕ. Кĕрсе тăнă çынсем, малалла иртме хăяймасăр, тăпах чарăнса тăчĕç.

— Иртĕр, иртĕр, юлташсем, малалла иртĕр, — çаплах тараватлăн чĕнчĕ комсомол секретарĕ.

— Пĕтремĕр! Мĕн тери хитре кунта, чăн-чăн юмахри тĕнче тейĕн çав, — илтĕнчĕç унтан та кунтан.

— Ай, турух, мĕн-мĕн кăна çук пулĕ пӳлĕмĕнче, ăçтан пурне те ăсталама пĕлнĕ-ши? — хĕрсем тăрăшса илемлетнĕ тĕрлĕрен теттесене тыта-тытах пăхрĕ Лисук кинемей.

— Ну, юлташсем! Ефим Егорович! Чăрăша «чĕртме» кама хушăпăр кăçал? Кам çак хисепе тивĕç? — пĕрре халăх çине, тепре председатель енне çаврăнса ыйтрĕ çамрăксен пуçлăхĕ.

Председатель халăх куçĕнчен пăхрĕ.

— Суйлăр, юлташсем, хăвăр суйлăр, — терĕ вăл сăпайлăн.

— Пирĕн хисеплĕ çынсем нумай, анчах та, ман шутпа, чи хисеплисенчен те хисепли вăл — пирĕн Ираида Васильевна. Çапла-и, ял-йышăм? — тухтăр еннелле кăмăллăн çаврăнса тăчĕ Матвей Захарч, тĕрĕллĕ кĕпине хăрах аллипе кăшт-кашт турткаласа.

— Тĕрĕс, тĕрĕс, Ираида Васильевна, чăрăша чĕртĕр, — çавăнтах харăссăн алă çупса ячĕç çамрăксем.

— Пирĕн чăрăш яланах кивелми, ĕмĕр-ĕмĕр сӳнми çуталса лартăр, — терĕç ваттисем.

Ираида Васильевна пĕр хушă аптăраса тăчĕ, унтан çаплах алă çупакан халăх умне тухса пуç тайса тав турĕ те чăрăша çутатса ячĕ.

Капăрлатнă чăрăш тĕрлĕрен тĕслĕ çутăсемпе ялкăшма пуçларĕ.

— Ур-ра! Урра! Сывă пултăр Çĕнĕ çул! Сывă пултăр пирĕн ёлка! — кăшкăрса ячĕ ватти-вĕтти харăссăн.

— Йăпăртлăха шăпланăр-ха, юлташсем! Шампанскисĕр мĕнле Çĕнĕ çул пултăр вăл? Илсе килĕр-ха кунта шампански эрехне, — такама систерчĕ председатель.

Çавăнтах кĕçĕн залран столовăйĕнче тĕксе çӳрекен урапаллă сĕтел кустарса тухрĕç. Ун çинче — хатĕрленĕ бокалсем, çутă пуçлă шампански эрехĕсем.

— Вăт халĕ Çĕнĕ çула кĕтсе илме хатĕрленетпĕр. Пурте бокалсене çĕклĕр те шăп пулăр.

Председатель каласа пĕтерчĕ кăна, залра Мускав сасси янăраса кайрĕ. Совет Союзĕн нихăçан кивелми, мăнаçлă гимнĕ. Вуникĕ сехет çитни çинчен Кремль сехечĕ пĕлтерчĕ.

Хурçă пек çирĕп вăй-хал, çĕнĕ çитĕнӳсем тума ырлăх-сывлăх! — илтĕнчĕç унтан та кунтан савăнăçлă сасăсем.

Хĕрарăмсемпе арçынсем, хĕрсемпе каччăсем алла-аллăн тытăнса чăрăш çинчен хывнă юрра харăссăн юрласа ячĕç. Тĕрлĕрен сасă тĕрлĕ тĕслĕн янăрарĕ, анчах халăх ăна пăхмарĕ, чăрăш йĕри-тавра шкула кайман ачасем пек савăнса кайса телейлĕн утрĕ.

— Чимĕр-ха, юлташсем! Пирĕн такам çитмест пек çакăнта, — юрлакан халăха чарса ыйтрĕ Ираида Васильевна.

— Хĕл Мучи çитмест, Хĕл Мучи! — каллех ачасем пек савăнăçлăн кăшкăрчĕç çынсем.

— Хĕл Мучи! Хĕл Мучи! Эпир пурте сана кĕтетпĕр, — алă çупса чĕнме пуçларĕç çынсем.

Çавăнтах алăка шаккани илтĕнчĕ, унтан кĕçĕн залри алăкран шап-шурă сухаллă Хĕл Мучи кĕрсе тăчĕ. Вăл çурăм хыçĕнчи хĕрлĕ кутамкка çыххине пушаткаласа майларĕ те вăрăм туйипе шаклаттарса халăх умне пырса тăчĕ.

— Сывлăх сунатăп, юлташсем! Кая юлса килнĕшĕн каçару ыйтатăп, çулĕ çав тери инçе пулчĕ, тата сирĕн ятпа янă телеграммăсем, парнесемпе кучченеçсем те çав тери сулмаклă. Аран-аран йăтса килтĕм. Халĕ ĕнтĕ сире, юлташсем, Çĕнĕ çул саламĕ йышăнма ыйтатăп.

Пĕр вăхăта шăп пулса тăнă çынсем тем аса илнĕн ăмăртмаллах алă çупса ячĕç.

Хĕрсем ку вăхăтра пĕр пĕчĕк пӳлĕмре çи-пуçĕсене улăштарчĕç. Темĕн тĕрлĕ тум та пур кунта. Пĕрисем чăваш, вырăс, теприсем украина, мордва халăх çи-пуçне тăхăнчĕç. Нумайăшĕ, юр пĕрчи пек пулса, шап-шурă та вĕлтĕр-вĕлтĕр çаврăнакан илемлĕ сарафансемпе. Лена çĕркаç çĕлесе пĕтернĕ Юрпике тумне тăхăнчĕ.

— Юрпикеçĕм, Юрпике! Хĕл Мучи чăрăш умĕнче ĕнтĕ, хăвăртрах тухăр, — алăка уçса хуллен кăшкăрчĕç арçын ачасем.

— Ну, юрĕ, хĕрсем. Айтăр тухар, — терĕ Лена, тантăшĕсен çи-пуçĕсене пăхса илнĕ хыççăн.

— Айтăр, айтăр.

Юрпике, ун хыççăн Юр пĕрчссемпе ытти хĕрсем ерипен утса чăрăш умне тухса тăчĕç.

— Вăт, ман мăнукăм та çитрĕ, — терĕ Хĕл Мучи, Юрпикене аллинчен пырса тытса. — Праçнике малалла тăсар пулĕ. Инçетре-инçетре шур упасемпе юнашар пурăнса, эпĕ ташă пирки тунсăхласа çитрĕм. Мĕнле, ташласа илер-и пĕрре? — туйипе шак-шак тутарса халăхран ыйтрĕ вăл.

— Паллах, ташлатпăр. Ташлар, — çавăнтах килĕшрĕç çынсем.

— Куçăмлă вальс, — чылайăшĕ пĕлекен ташă ятне каларĕ те Хĕл Мучи, çавăнтах ташă кĕвви янăраса кайрĕ.

Ватти-вĕтти, çамрăкки чăрăш йĕри-тавра карталанса тăнипех çемĕ майăн ташлама пуçларĕç. Юрпикепе Хĕл Мучи юнашар тăчĕç.

— Çĕнĕ çул саламĕ сана, тусăм! — Лена хăлхи патне пĕшкĕнсе пăшăлтатрĕ Хĕл Мучи.

— Ваня… Ванюк? Толя ăçта вара?

— Ку пирĕн вăрттăнлăх, — çемçен кулса илчĕ каччă. — Вăн куратăн-и, упапа тилĕ ташлаççĕ. Галяпа Толя вĕсем. Толя хăй…

Ваня каласа пĕтереймерĕ, мăшăрсене улăштармалли самант çитрĕ. Темиçе çаврăм çаврăнсан, Хĕл Мучипе Юрпике каллех юнашар ташларĕç.

— Лена… мĕн тери тунсăхласа çитрĕм эпĕ.

— Эпĕ те тунсăхларăм, Ванюк.

Кĕçех ташă çемми «Амурские волны» кĕвĕпе улшăнчĕ.

Лена ташлакансем çине пăхса илчĕ. Пурте телейлĕ иккен кĕçĕр, пурин питĕнче те савăнăç выляса тăрать. Акă, Ленăпа Ванюк умĕнчен Варварипе Çемен хуралçă çаврăнса иртрĕç. Питĕ пултаруллă ташлама пултараççĕ иккен вĕсем. Вăт шутламанччĕ Çемен пичче çакăн пек вăр-вар çаврăнасса.

Акă Матвей Захарчпа Униç инке Хĕл Мучипе Юрпике çине ăшшăн пăха-пăха иртрĕç. Униç инке вальс ташлама ăстах мар пулас, урисене час-часах пăтраштарса ярать, анчах вăл ăна-кăна пăхмасть, упăшкипе танах çаврăнма тăрăшать.

Ташламаннисем те пур. Вĕсем, ватăраххисем, пукансем çине вырнаçнă та ташлакансене курса лараççĕ. Лисук кинемейпе Таиç аппа юнашар. Лисук кинемей аллинче Хĕл Мучи кучченеçĕ.

— Итле-ха, кин, çав Ленăпа ташлаканни кам пулчĕ-ши?

— Хĕл Мучине ыйтатăн-и эсĕ?

— Ара çав, ара…

— Сахар Матвин Ванюкĕ, тет, пулас.

— Чаплă мăшăр çав, иçмасса, çав тери паха мăшăр. Тем, ман чун сиснĕ тăрăх, вĕсем пĕр-пĕрне килĕштернĕ пек туйăнать, кин.

— Çамрăк чухне ĕнтĕ…

— Эй, кин, Сахар таврашĕнче ратнипе те япăх çын пулман-ха, Ванюк та Ленăшăн лайăх мăшăр пулĕ.

— Ай, инки, халех ун çинчен калаçма иртерех-ха.

Лисук кинемейпе Таиç аппа шăпланса ташлакансем çине пăхма пуçларĕç. Вăр та вăр çаврăнаççĕ çамрăксем. Аслăраххисем сумлăн, хыпаланмасăр çаврăнаççĕ. Халиччен ташăсене çӳремен Тамара та упăшкипе ташлать.

Çур çĕр иртни виçĕ сехетченех савăнчĕ халăх клубра. Ир еннелле кăна ташласа ăшша пиçнĕ çамрăксем килĕсене саланма пуçларĕç.

Ленăпа Ваня, Тамарăпа Василий Петрович клубран пĕрле тухрĕç. Вĕсем хыççăнах Зойăпа упăшки.

— Ну, çамрăксем, халĕ айтăр пирĕн пата каяр. Çĕнĕ çул сăрине астивсе пăхăпăр, йӳçсе-кашласа кăна ларатчĕ-ха, — терĕ Зоя, Ленăпа Тамарăна аллисенчен тытса.

— Тавтапуç, Зоя. Кĕçĕрлĕхе çитет, тепĕр чухне. Тул çутăласси те инçе мар, кăштах канас пулать, — терĕ Василий Петрович.

— Чăнах, Зоя, тепĕр чухне, — упăшкипе çийĕнчех килĕшрĕ Тамара.

— Ну, апла — ыранччен…

Çĕнĕ çул каçĕ… Çулталăкра пĕрре пулакан асамлă Çĕнĕ çул каçĕ, чăн-чăн юмахри тĕнче. Тӳпере çăлтăрсем курăнмаççĕ, ун вырăнне лăпсăркка тăман ерипен çĕр çине вĕлтĕртетсе анать. Йывăç тăррисем, тарăн шухăша путнă пек, шăп, пĕр чӳхенмесĕр лараççĕ. Тен, вĕсем хăйсем çинчи илеме пăсма, çĕмĕрме хăраççĕ? Чăннипех те илем çав. Тимлĕрех пăхăр-ха эсир пăспа витĕннĕ йывăç çине. Мĕнлерех илем, чуна тыткăнлакан çепĕçлĕх палăрать унта. Этем алли тума пултарайман пуян ăсталăх. Ирĕксĕрех, ху çитĕннĕ, вĕренсе ăс пухнă çын пулнине те, çутçанталăкăн куçа курăнман пулăмĕсене асра тытнисене те пăхмасăр, юмах тĕнчине лекетĕн.

Ленăпа Ваня алăран алла тытăнса хăйсем сисмесĕрех ферма еннелле утрĕç. Акă кĕркунне лартса хăварнă йывăçсем. Халлĕхе вĕсем тымар ярса вăй илеймен-ха, тураттисем те пĕрре е иккĕ, малтан куçариччен ӳснисем кăна, çавах та вĕсем вĕресе тăракан пурнăç ытамне лекнĕ. Апла çак çамрăк хунавсем çуркуннепе чĕрĕлсе ешерме, тăван тавралăха илем кӳме пуçлаççĕ. Акă чăрăш. Чăн-чăн симĕс чăрăш. Вăл та, пĕчĕкскер, Çĕнĕ çул тумĕ тăхăннă. Шап-шурă, йăлтăр-йăлтăр çăлтăрлă тум.

— Ваня! Кур-ха, ку пирĕн чăрăш вĕт? Мĕнлерех илемлĕ вăл.

— Çапла, Лена, ку пирĕн чăрăш. Сисмĕпĕр те, ак тем пысăкăш çитĕнсе кайĕ вăл. Пуринчен хитри, илемли пулĕ вăл пирĕн, мĕншĕн тесен ăна эпир лартнă. Иксĕмĕр пĕрле.

— Мана кĕçĕр çав тери лайăх, Ваня. Вĕçĕмсĕр кулас килет, шӳтлес килет. Эпĕ телейлĕ, Ваня. Эпĕ фермăна, чĕпĕсене, унти коллектива юратса пăрахрăм. Айванла калаçатăп-и?

— Çук, пĕрре те айванла мар. Эпĕ те телейлĕ, Лена. Эпĕ каллех руль умне ларма пултаратăп, каллех хамăн юратнă хĕрпе юнашар…

— Ваня! Лайăхрах тăнла-ха, мĕн те пулин илтетĕн-и эсĕ? Качча шăп пулса йĕри-тавра пăхса çаврăнчĕ.

— Юр çăвать, йывăçсем ассăн сывлаççĕ.

— Эпĕ вара автансем авăтнине илтрĕм. Чăнах, чăнах, пирĕн ферма автанĕсем вĕсем. Манăн чĕпĕсем çитĕнсе çитрĕç ĕнтĕ. Эпĕ хам та кăштах çитĕнтĕм пулмалла. Халлĕхе хам тĕллĕн пĕр ĕç те пуçарса туман, аслисем кăтартса пыракан çулпа кăна утса пынă пулин те, хама кăштах ӳснĕ пек туятăп.

— Чим, Лена, илтрĕм, эпĕ те илтрĕм.

— Мĕн илтрĕн, Ваня?

— Лена, Ленукăм, эпĕ сан чĕрери, сан ĕмĕтри сасăсене илтрĕм, манăн телейĕм, манăн тусăм…

Хĕрпе каччă пĕр-пĕрин çумне йăпшăнчĕç те, пулас кунсен илемлĕхĕ çинчен шутласа, телейлĕн, ерипен-ерипен шăвăнса килекен ире хирĕç çĕнĕ ĕмĕтсемпе ĕмĕтленсе утрĕç.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн