3-мӗш лицейре 10–11-мӗш классенче вӗренекенсем Шупашкарти пулас планетари строительствине сӳтсе явнӑ. Кун пирки лицейӗн директор ҫумӗ Людмила Ильметова «АиФ» хаҫат корреспондентне каласа кӑтартнӑ.
Шкул ачисем планетари проекчӗ тавра калаҫнӑ. Вӗсем унпа паллашнӑ хыҫҫӑн хӑйсен шухӑшӗсемпе паллаштарнӑ. Яш-хӗре проект питӗ кӑсӑклантарнӑ, килӗшнӗ. Ҫавра сӗтелре кашнинех кӑсӑклантаракан ыйтӑва пама май пулнӑ. Унта хутшӑнакансен йышӗнче астрономипе иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫей олимпиадин призерӗсем те пулнӑ.
Людмила Ильметова каланӑ тарӑх, планетари проектри пекех пулать-тӑк — питӗ аван. Унта ҫаврака экранпа фильмсемпе кӑларӑмсем курма май пулӗ иккен. Фильмсем динозаврсемпе ҫыхӑннисем пулӗҫ-мӗн. Шкул ачисем планетарире юрӑ-кӗвӗ мероприятийӗсем тата концертсем ирттересси пирки те калаҫнӑ.
Тӗлпулура астрономипе кӑсӑкланакан ҫын та пулнӑ. Вӑл шкул ачисене космос, ҫӑлтӑрсем, астрономи пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑл хӑй те планетари строительствипе интересленет-мӗн.
Нумаях пулмасть Лакрей вӑрманӗн малашнехи аталанӑвне сӳтсе явнӑ. Ӑна парк евӗр тума тӗллевленнӗ. Шупашкар администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ, Людмила Маркова, «Арх-форма» тулли мар яваплӑ общество Дмитрий Каталымов, архитекторсен пӗрлӗхӗн пайташӗ Радий Рахимов, Дмитрий Донсков, «Колобок-лэнд» центр тата Лакрей вӑрманӗн ертӳҫисем реконструкци планне пӑхса тухнӑ.
Унпа килӗшӳллӗн Лакрей вӑрманне тӗрлӗ тӑрӑхсем ҫине пайлӗҫ, вӗсене хӑтлӑ сукмаксем ҫыхӑнтарӗҫ. Халӗ унта кӗмелли вырӑн — пӗрре ҫеҫ. Ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн ҫиччӗ пулӗ. Ку Ленин проспектӗнче пурӑнакансемшӗн кӑна мар, Гладков урамӗнче, Асанне кукринче кун кунлакансемшӗн те меллӗ пулӗ.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, парк тӗрлӗ ӳсӗмри ҫынсемшӗн канмалли вырӑн пулӗ. Лакрей вӑрманӗн ҫӗнӗ планӗпе килӗшӳллӗн, йывӑҫ-тӗм те нумайрах пулӗ. Халӗ унти 42 гектар лаптӑк ҫинче пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ ҫеҫ — симӗс. Ытти — шывлӑ вырӑн, ҫум-курӑк. Лакрей вӑрманӗнче нумай ҫул ӳсекен юмансем пур. Вӗсене специалистсен пулӑшӑвӗ кирлӗ-мӗн, вӗсене сиплӗҫ. «Арх-фирма» вӑрман лаптӑкне ҫум-курӑкран тасатма сӗннӗ.
Раҫҫейре «Ӗҫе тата хӳтӗленӗве хатӗр» комплекса чӗртсе тӑратма йышӑнчӗҫ. Шкулсенче ӑна кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пурнӑҫа кӗртме тытӑнӗҫ. Владимир Путин йышӑннӑ хушӑва пурнӑҫланӑ май 6 ҫултан пуҫласа 70-чченхи кашни ҫыннӑн йӗтре тӗртме, вӗрен тӑрӑх утма, ҫӳллӗ вырӑнтан шыва сикме, граната пеме пӗлмелле.
Чӑваш Енри 30 вӗренӳ учрежденийӗсемшӗн ку комплекс ҫӗнӗлӗх мар темелле. Вӗсем ГТО виҫине ятарлӑ проекта пурнӑҫа кӗртессипе пилотлӑ лаптӑксем шутланаҫҫӗ. Ҫав шутра Шупашкарти 38-мӗш шкул та пур. Унта ӗҫлекенсем палӑртнӑ тӑрӑх, унта вӗренекен 329 ача ишме ҫӳреҫҫӗ, 79-шӗ конькипе ярӑнаҫҫӗ, 51-шӗ тухӑҫри кӗрешӳ мелӗсене алла илнӗ. Пӗлтӗртенпе 100 ытла ача «Шахмат енӗпе пулас вундеркинчӗ» республикӑри юхӑма хутшӑнаҫҫӗ-мӗн. 38-мӗш шкул ачисем ӑҫта хӑҫан тата епле ҫӗнтернисене асӑнса каймӑпӑр.
Ачасене спортпа туслаштарассипе Анатолий Петров вӑй-хал культурин учителӗ йышшисем тӑрӑшаҫҫӗ иккен. Ун шучӗпе, ГТО виҫине атвӑрса питӗ тӗрӗс тӑваҫҫӗ. Ку вӑл ҫамрӑксене тӗрӗс хаклама май парать.
Шупашкарти икӗ аптека тепӗрин хушшинче уяр пирки тавлашу сиксе тухнӑ.
Эмел тавраш сутакансенчен пӗрисем ҫав кӑпшанка хӑйсен хатӗр-хӗтӗрне рекламӑлама усӑ кураҫҫӗ иккен. Вӗҫекен уяр вӗсен конкурентне, Шупашкарти аптекӑсенчен пӗрне те, килӗшнӗ курӑнать. Вӗсем те ӑна реклама тӗллевӗпе усӑ курма тытӑннӑ. Лешсем вара кун ҫине тарӑхсах кайнӑ. «Епле-ха капла? Хамӑр уяра никама та памастпӑр!» тесе монополипе кӗрешекен службӑна ҫӑхав ҫырса та янӑ.
Нумаях пулмасть асӑнӑн служба ку ыйтупа пуҫтарӑннӑ та ӗҫе чарса лартма йышӑннӑ. Ара, тавлашакан енсем вӑл вӑхӑта мирлешме тивнӗ ӗнтӗ: уяр ӳкерчӗкӗпе хайхи аптека тек усӑ курма пӑрахнӑ.
«Чӑвашавтодор» предприяти пуҫлӑхӗ пулнӑ Александр Волкова пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 3 ҫуллӑха хупса хума тата 900 пин тенкӗ штраф пама йышӑннӑ. Шупашкарти Ленин район сучӗ айӑплава иртнӗ уйӑхӑн 1-мӗшӗнчех кӑларнӑ-ха. Анчах ваккат ытла ҫирӗп айӑплаҫҫӗ тесе аппеляци ҫӑхавӗ шӑрҫаланӑ. Республикӑн Аслӑ сучӗ йышӑнӑва ылмаштарма килӗшмен, ӗнертенпе айӑплав саккунлӑ вӑя кӗнӗ.
Волков директор (халӗ ун пирки иртнӗ вӑхӑтра каламалла ӗнтӗ) хӑй ертсе пыракан «Чӑвашавтодор» ячӗпе «М–7» ҫулӑн виҫӗ участокне юсасси пирки подряд организацисемпе килӗшӳ тунӑ. Ӗҫне «Чӑвашавтодорах» пурнӑҫланӑ, анчах укҫине ҫав организацисене куҫарса панӑ иккен. Кайран вара «кӗмӗле» пӗрле пайланӑ теҫҫӗ. Волков хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ-мӗн.
Вырӑс православи чиркӗвӗн представителӗсем чӑваш митрополине ыркӑмӑллӑх автолбусӗ панӑ. Нушана лекнисем патне тухнӑ кунах ӑна Варнава митрополит ҫветтуй шывпа сапнӑ.
Чӑваш митрополин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти темиҫе храм ҫумӗнче чиркӗве ҫӳрекенсем килсӗр-ҫуртсӑр тӑрса юлнисене вӗри апатпа тивӗҫтереҫҫӗ. Ҫапла — ҫулталӑк ҫурӑ.
Нумаях пулмасть, ӗнер, волонтерсем «Шупашкар» пасарӗпе 2-мӗш мунча хушшинче вырнаҫнӑ лапама тухнӑ. Унта кашни ытларикун тата шӑматкун 100 яхӑн ҫын пухӑнать-мӗн. Пурте — нушана лекнисем, килсӗр-ҫуртсӑррисем. Кашниех апатланас умӗн кӗлӗ вулать.
Апат ҫитернисӗр пуҫне ятарлӑ автобусра медицина пулӑшӑвӗ те параҫҫӗ. Православи тухтӑрӗсем ҫакнашкал пациентсене эрнере пӗр хутран кая мар пахма тӗллевленнӗ. Вӗсем, кӑмӑл пур тӑк, эмелсемпе, укҫан пулӑшма ыйтаҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи Юнкӑ ял тӑрӑхӗнче авиамодель спорчӗн «Сывлӑшри ҫапӑҫу» класӗ енӗпе Чӑваш Республикинчи шкул ачисен хушшинче спартакиада иртнӗ.
Тупӑшӑва 5 ушкӑн хутшӑннӑ: Патӑрьелтен, Ҫӗмӗрлерен, Шупашкартан, Ҫӗнӗ Шупашкартан тата Муркаш районӗнчен. Муркаш районӗн чысне Юнкӑри «Авиамоделировани» спорт кружокӗн членӗсем хӳтӗленӗ. Ертӳҫи — Юрий Самушков.
Ӑмӑрту аслӑ тата кӗҫӗн ӳсӗмрисен хушшинче иртнӗ. Ҫӗнӗ Шупашкар команди пӗрремӗш вырӑна тивӗҫнӗ. Юнкӑ команди 2-мӗш пулнӑ. Кунсӑр пуҫне Юнкӑ тӑрӑхӗнчи Алексей Тепеев 2-мӗш, Станислав Яргунькин 3-мӗш вырӑнсене йышӑннӑ.
Сӑнсем (8)
Раҫҫейре ҫӗршыври чи лайӑх хулана палӑртас тӗллевпе каллех сасӑлав ирттереҫҫӗ. Тӗнче тетелӗнчи пӗрремӗш сасӑлав пирвайхи хут 2012 ҫулта иртнӗ. Ун чухне «наци символӗн» ятне Смоленск хули тивӗҫнӗ.
Конкурс пӗлтӗр те иртнӗ. Ун чухне Шупашкар тӳрех малтисен ретӗнче пулнӑ. Хуламӑр ҫулталӑк тӑршшӗпех пӗрремӗш вырӑнта тӑнӑ, Раҫҫейри «чи паллакан хула» ята тивӗҫе сасӑлавра ҫӗнтернӗ.
Кӑҫал тӗнче тетелӗнчи сасӑлава тепӗр хут ирттереҫҫӗ. Шупашкар пуш уйӑхӗн варриччен иккӗмӗш вырӑнта пулнӑ. Халӗ тӗп хуламӑр виҫҫӗмӗш вырӑна ҫитнӗ. Вӑл лидертан 20 пине яхӑн сасӑ тарса юлнӑ. Юлашки кӑтартӑва илес тӗк, Шупашкаршӑн 47 300 яхан ҫын сасӑланӑ.
Хальлӗхе сасӑлавра Ӗпхӳ пӗрремӗш. Уншӑн 65 719 ҫын сасӑланӑ. Пушкӑртсан тӗп хулине Майкоп хӑваласа ҫитнӗпе пӗрех. Уншӑн 65 483 ҫын сасӑланӑ. Шупашкар хыҫҫӑн списокра — Иркутск тата Калинград хулисем.
Тӗлӗнмелле те, туристсем питӗ килӗштерекен Питӗр малтисен 10-шӗн йышне те кӗреймен. Мускав та ҫавнашкалах.
Шупашкаршӑн ҫулталӑк вӗҫлениччен сасӑлама май пур. Сасӑлава раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, тӗрлӗ мероприяти йӗркеленнӗ. Чӑваш Енре «Вилӗмсӗр полк» Пӗтӗм Раҫҫей акцийӗ иртнӗ. Вӑл республикӑра кӑҫалхипе иккӗмӗш хут пулнӑ. Пӗлтӗр унта 150 яхӑн ҫын хутшӑннӑ.
Кӑҫал йыш самаях хутшӑннӑ: акцие 300 яхӑн ҫын тухнӑ. «Вилӗмсӗр полк» Пӗтӗм Раҫҫей акцине ҫапӑҫу хирӗнчен таврӑнман салтаксене, Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнисене асӑнса ирттереҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче паттӑрла пуҫ хунӑ тата вӑрҫӑ хыҫҫӑн пурнӑҫран уйрӑлнӑ фронтовиксен тӑванӗсем салтаксен сӑнӳкерчӗкӗсене ҫыпӑҫтарнӑ транспарантсене йӑтса утнӑ. Колонна 18.00 сехетре Анне монуменчӗ патӗнчен ҫула тухнӑ. Унта пухӑннисем — аслисем те, кӗҫӗннисем те — «Катюша» юрра шӑрантарнӑ, унтан К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ патне утнӑ.
Акци Хӗрлӗ тӳремре пӗр минут шӑп тӑнипе вӗҫленнӗ.
Паян республикӑра Ҫӗнтерӳ кунне халалласа мероприятисем иртнӗ. Шупашкарта Хӗрлӗ тӳремре шӑп кӑнтӑрла Ӑслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 69 ҫул ҫитнине халалласа митинг пуҫланнӑ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев халӑха уяв ячӗпе саламланӑ май ветерансене сывлӑх, телей, хавхалану суннӑ.
Митинг хыҫҫӑн Хӗрлӗ тӳремре Шупашкар гарнизонӗн подразделенийӗсен полкӗсем тата ҫар техники парада тухнӑ. Ҫакна курма пин-пин ҫын пухӑннӑ: Шупашкарта пурӑнакансем те, хӑнасем те. Уяв стройӗнче 1 200 ытла ҫын утнӑ, 60 яхӑн ҫар техники пулнӑ. Парада хутшӑннисен йышӗнче — вӑй ведомствисен представителӗсем, Афганистан вӑрҫин ветеранӗсем. Кадет шкулӗн, ачасен полицейски академийӗн тата ҫарпа спорт клубӗсен вӗренекенӗсем те парада тухнӑ.
Уяв колоннисем хыҫҫӑн ҫар техники — «Катюша», Т-34 танк, ЗИСсем тата Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинчи ытти техника — кайнӑ. Авиаци тата парашютистсем уява тата илем кӳнӗ. Шупашкар гарнизонӗн подразделенийӗсен полкӗсем тата ҫар техники парада тухнӑ хыҫҫӑн Хӗрлӗ тӳремре вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи тӗпеле уҫӑлнӑ. Унта ветерансем ҫулсерен тӗл пулаҫҫӗ. Менюра салтак пӑтти, улма-ҫырла, пахча ҫимӗҫ, какай тата фронтри «100 грамм» пулнӑ.
+25.3 °C